Plastik, her geçen gün üretiminden bertaraf sürecine kadar iklim krizini tetikleyen bir hammadde. Eğer üretimi ve bertaraf edilmesi mevcut eğilimlerle devam ederse 2050 yılına kadar yaklaşık 56 milyar ton karbon salımına neden olacak. Başka bir deyişle plastik üretimi küresel ısınmayı 1,5 C’nin altında tutmak için sahip olduğumuz karbon bütçesinin tek başına yüzde 10-13’ünü tüketmiş olacak. (Plastic Atlas, 2019, Sf. 9.)
Greenpeace Akdeniz olarak mücadelemizin tarihçesi epey uzun. Çünkü plastik kirliliği ile mücadelede bireyler, şirketler ve devletler gibi birçok paydaşa görev düşüyor ve bu noktada kararlı olabilmek çok önemli.
Bireylerin söz vererek plastik ürün tüketimini azaltmayı hedefledikleri Plastik Kirliliğine Dur De isimli vaat platformu güncelliğini koruyor. Bunun yanı sıra bireyler kendi kararları gereği plastik kullanımını en aza indirebilir, atık oluşmasının önüne geçebilir. Plastiksiz Denizler Hareketi: Plastiksiz Gelecek Rehberi içeriği desteğiyle çevresinde farkındalık yaratıp, davranış değişikliğinin ilk halkasını oluşturabilir.
Şirketlerinse plastik kirliliğini azaltmak için atması gereken çokça adım var. 2019 yılında 31 şirketle birlikte Coca Cola plastik verilerini ilk kez yayımladı. Örneğin sadece Coca Cola’nın yılda ürettiği yıllık tek kullanımlık şişelerle Ay’a 31 kez gidip gelinebilir; bu dakikada 167.000 şişenin üretimi anlamına geliyor. (Plastic Atlas, 2019, Sf. 13.) Greenpeace Akdeniz olarak 2017’de uluslararası yürütülen kampanyaya katılarak Coca Cola’ya karşı “Plastiğe Boğma” projesini yürüttük, Coca Cola’dan plastik tüketimini azaltmasını istedik.
2018’de “Şirketler Plastik Kirliliğini Durdurmalı” projesiyle gıda, içecek ve banyo malzemeleri gibi hızlı tüketim ürünleri satan (Coca-Cola Company, Colgate-Palmolive, Danone, Johnson and Johnson, Kraft Heinz, Mars, Nestlé, Mondelez, PepsiCo, Procter & Gamble ve Unilever) 11 büyük şirketten tek kullanımlık plastik paketleme malzemelerini kullanmaktan vazgeçmelerini ve alternatif paketleme sistemlerine yatırım yapmalarını talep ettik. Biliyoruz ki şirketlerin üzerlerine daha fazla sorumluluk alması ve kurulu düzeni değiştirmek için gerçekçi çözümler üretmesi gerekiyor. Henüz gerçekçi vaatlerde bulunan bir şirket yok.
Bunun yanı sıra devletlere de düşen görevler farklı. AB Tek Kullanımlık Plastikler Direktifi gereği AB üye ülkeleri tek kullanımlık plastiklerin Temmuz 2021 itibarıyla raflardan kalkacağını ve bu ürünlere yasak ve azaltım hedefi uygulanacağını duyurdu.
Greenpeace Akdeniz olarak Nisan 2019’dan bu yana tek kullanımlık plastik ürünlerin Türkiye’de de yasaklanmasına ilişkin projemizi yürütüyoruz. Yasaklanmasını talep ettiğimiz ürünler sadece bir iki dakika kullanıp attığımız, gerçekten ihtiyacımızın olmadığı ve alternatiflerinin de mevcut olduğu plastik pipet, plastik tabak, çatal, kaşık, içecek karıştırıcıları, köpüklü gıda ve içecek kapları ve balon çubuklarından oluşuyor. Bu ürünler Avrupa sahillerindeki plastik kirliliğinin çoğunluğunu oluşturduğu için yasaklanacak. Üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye’ye baktığımızda da tablo çok ciddi…
Akdeniz’den alınan derin deniz örneklerinin yüzde 92,8’inde plastik var. Ayrıca bu havzada her 4 metrekareye 1 plastik atık düşüyor. Ekim ayında başlattığımız Plastikten Kurtul: Oltaya Gelme raporu da tehlikenin boyutunu gözler önüne seriyor; Türkiye denizlerinde incelediğimiz 243 adet balık, 32 adet karides ve 317 adet midye dolmanın neredeyse yarısında “tek kullanımlık plastikler” kaynaklı mikroplastik kirliliği var. 5 milimetreden küçük mikroplastikler, neredeyse her iki balıktan birinde ya da her 10 midye dolmanın 9’unda mevcut. Hem deniz hayatını, deniz canlılarını hem de insan sağlığını ciddi şekilde tehlikeye atmış durumdayız.
Tek kullanımlık plastiklerin yasaklanmasına ilişkin talebimizi, 311.119 imzacının da desteğiyle Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı ve İklim Değişikliği Başmüzakarecisi Prof.Dr. Mehmet Emin Birpınar’a taşıdık. Tek kullanımlık plastiklerin yasaklanmasının Sıfır Atık genel esasları gereğince kaynakların verimli kullanılması ve atık oluşumunun önlenmesi ana amacını destekler nitelikte olduğu bilgisini paylaştık. Bu konu ile ilgili olumlu adımlar atılacağı ancak biraz daha zaman gerektiğinin yanıtını aldık.
Belki iki dakika bile kullanmadığımız plastikleri kendimizden uzaklaştırarak, çöpe atarak onları yok edemiyoruz. Bu yüzden bekleyecek zaman yok, mücadeleye devam ediyoruz.
Peki ya sen. Bizimle misin?
Avrupa Birliği’nde yasaklanan tek kullanımlık plastikler Türkiye’de de yasaklansın.