ก้าวข้ามขยะพลาสติกจากน้ำดื่ม

ทำอย่างไร…แขกที่เข้าพักจึงจะมีน้ำสะอาดดื่ม โดยไม่เหลือทิ้งขยะพลาสติก
ลุงยอด ยอดชาย โชติบัณฑ์ และป้าอวบ นพวรรณ โชติบัณฑ์ ผู้ประกอบการรีสอร์ต เดอะ นริมา บนเกาะลันตา จ.กระบี่ ตั้งคำถามนี้กับตัวเองมาหลายปี แต่ยังไม่เจอคำตอบที่ลงตัว

กระทั่งเข้าร่วมวงประชุมสัมมนา “การท่องเที่ยวกระบี่อย่างยั่งยืน” ซึ่งจัดโดยโครงการ Zero Carbon Resorts ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2558 และได้รู้จักกลุ่มอาสาสมัคร Trash Hero Thailand ที่มาออกบูทนิทรรศการนั่นแหละ ทั้งคู่จึงพบทางเลือกที่ตรงใจ

นอกจากรวมตัวกันทำความสะอาดชายหาดในพื้นที่ต่างๆ สัปดาห์ละครั้งซึ่งเป็นกิจกรรมหลักแล้ว กลุ่ม Trash Hero ยังทำงานเพื่อลดขยะพลาสติกจากน้ำดื่มบรรจุขวด โดยขายขวดน้ำสเตนเลสสกรีนข้อความ Trash Hero Thailand ให้กับโรงแรม รีสอร์ต หรือร้านค้าที่เข้าร่วมโครงการในราคาทุนใบละ 100 บาท และกำหนดให้ขายต่อใบละ 200 บาท ภายใต้เงื่อนไขว่า ธุรกิจที่เข้าร่วมโครงการต้องตั้งจุดให้บริการเติมน้ำดื่มสะอาดฟรีสำหรับผู้ใช้งานขวดน้ำสเตนเลสของ Trash Hero ด้วย

ถือเป็นไอเดียที่สร้างประโยชน์ถ้วนหน้า กลุ่ม Trash Hero ได้ประชาสัมพันธ์ตัวเองสู่การรับรู้วงกว้าง โรงแรม รีสอร์ต ร้านค้าได้กำไรจากการขายขวดน้ำสเตนเลส ผู้ใช้งานโดยเฉพาะกลุ่มนักท่องเที่ยวได้รับน้ำดื่มสะอาดฟรี ไม่ต้องควักเงินซื้อน้ำดื่มบรรจุขวด และเป้าหมายที่สำคัญสุด…ขยะพลาสติกจะไหลลงทะเลในปริมาณน้อยลง

อย่าลืมนะว่า ขวดน้ำพลาสติก 1 ใบสามารถแยกร่างเป็นขยะพลาสติกได้ถึง 4 ชิ้น คือ ขวด ฝาขวด ฉลาก และพลาสติกหุ้มฝาขวด เผลอๆ จะมีหลอดเพิ่มมาด้วย

ลุงยอดและป้าอวบไม่ลังเลที่จะเข้าร่วมโครงการและสั่งขวดน้ำสเตนเลสล็อตแรกมาใช้ที่รีสอร์ต
“เห็นขวดเค้าแล้ว เออ มันเวิร์กแน่ๆ ก็เลยลองดู” ลุงยอดกล่าว
“พอตกลงซื้อขวดสเตนเลส เราก็ซื้อตู้กดน้ำมาตั้งบริเวณร้านอาหาร เพื่อให้แขกกดเติมเองได้สะดวก” ป้าอวบเสริม

แล้วน้ำดื่มนั่นมาจากที่ไหน จะไว้ใจเรื่องความสะอาดได้หรือไม่…หลายคนคงตั้งคำถามนี้

ป้าอวบอธิบายว่า บนเกาะลันตาไม่มีระบบประปา ราวปี 44-45 ก่อนจะสร้างรีสอร์ต เธอและลุงยอดต้องสำรวจหาแหล่งน้ำกันเอง โดยเดินย้อนคลองน้ำจืดซึ่งอยู่ใกล้รีสอร์ตขึ้นไปประมาณ 4 กิโลเมตร เพื่อเก็บตัวอย่างน้ำ 3 จุดให้เป็นตัวแทนของบริเวณต้นน้ำ กลางน้ำ และท้ายน้ำตามหลักวิชาการ

ท้องน้ำที่เต็มไปด้วยก้อนหินใหญ่เล็ก ทางเดินแคบๆ ที่ไต่ระดับความชันขึ้นทีละน้อย แถมยังมีทากรอดักดูดเลือดแบบไม่ให้รู้ตัว ย่อมถือว่าไม่ง่ายนัก แต่สิ่งที่ได้รับนั้นคุ้มค่า เมื่อผลการตรวจสอบคุณภาพน้ำออกมาว่า ปลอดภัย ปราศจากการตกค้างของสารพิษอันตราย

คลองน้ำจืดซึ่งมีปริมาณน้ำมากเป็นอันดับสองของเกาะลันตาจึงเป็นแหล่งน้ำที่เดอะ นริมา พึ่งพามาตลอด โดยวางท่อรวบรวมน้ำตั้งแต่บริเวณต้นน้ำลงมาเข้าระบบปรับปรุงน้ำของรีสอร์ตซึ่งต้องผ่านการกรองหยาบ กรองละเอียด พักให้ตกตะกอน แล้วสูบขึ้นเก็บบนแท็งก์สูง

จากจุดนี้น้ำดิบจะแบ่งออกเป็นสองส่วน ส่วนแรกต่อท่อเพื่อเป็นน้ำใช้สำหรับห้องพัก ห้องน้ำ ห้องครัว และพื้นที่อื่นๆ ของรีสอร์ต ส่วนที่สองเพื่อผลิตน้ำดื่มจึงต้องต่อท่อเข้าระบบกรองละเอียดอีก 5 ขั้นตอน ประกอบด้วย ไส้กรองตะกอน 5 ไมครอนเพื่อดักฝุ่นผงหรือสารแขวนลอยขนาดเล็ก ไส้กรองคาร์บอนกำจัดสารอินทรีย์และสารอนินทรีย์บางชนิดที่ก่อกลิ่น สี หรือรสไม่พึงประสงค์ สารกรองแมงกานีสกำจัดสนิมเหล็ก สารกรองเรซิ่นกำจัดหินปูนและแคลเซียมที่ทำให้น้ำกระด้าง และไส้กรองเซรามิกเพื่อดักจุลินทรีย์ สุดท้ายต้องผ่านระบบยูวีฆ่าเชื้อโรคแล้วจึงส่งเข้าก๊อกน้ำดื่มในครัว

ผลการตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำส่วนนี้ผ่านเกณฑ์ทั้งมาตรฐานคุณภาพน้ำประปาของการประปานครหลวงและมาตรฐานคุณภาพน้ำบริโภคขององค์การอนามัยโลกด้วย

ก่อนรู้จัก Trash Hero น้ำดื่มที่เสิร์ฟให้ลูกค้าของร้านอาหารในรีสอร์ตก็มาจากระบบกรองส่วนนี้เช่นกัน เพียงแต่ยังแจกน้ำดื่มบรรจุขวดสำหรับแขกที่เข้าพักคนละ 1 ขวดต่อวันและมีน้ำดื่มบรรจุขวดจำหน่ายสำหรับแขกที่ต้องการน้ำดื่มเพิ่มเติมเหมือนกับโรงแรมรีสอร์ตส่วนใหญ่ แต่หลังจากติดตั้งตู้กดน้ำดื่มในช่วงปลายปี 58 จึงเปลี่ยนเป็นแจกน้ำกรองให้แขกและแขกก็เติมน้ำดื่มนี้ได้มากเท่าที่ต้องการโดยไม่ต้องซื้อน้ำดื่มบรรจุขวดอีก

“เราแจกขวดสเตนเลสที่เติมน้ำกรองให้แขกตอนเช็คอิน คนละ 1 ขวด ก็หิ้วไปห้องพักได้เลย” ลุงยอดกล่าว
“บอกแขกว่า น้ำดื่มนี้เป็นน้ำจากภูเขา ผ่านการกรองและยูวีฆ่าเชื้อโรค เพราะฉะนั้นคุณไว้ใจได้ว่าน้ำสะอาด ดื่มได้ ซึ่งจริงๆ เราก็ไม่อยากให้แขกต้องซื้อน้ำดื่มอยู่แล้ว เพราะน้ำเป็นปัจจัยพื้นฐานที่ควรจะมีให้ทุกคนดื่มได้ตามสบาย” ป้าอวบเสริม

ระหว่างเข้าพัก แขกสามารถส่งขวดสเตนเลสให้พนักงานล้างได้ตลอดเวลาโดยไม่มีค่าใช้จ่าย เมื่อถึงเวลาเช็คเอ๊าท์จึงค่อยคืนขวดสเตนเลส แล้วพนักงานก็จะทำความสะอาด ผึ่งให้แห้ง เก็บเข้าตู้เตรียมพร้อมสำหรับการใช้งานครั้งต่อไป

เมื่อถามถึงฟีดแบค…

“โดยทั่วไปตอบรับดี แขกหลายคนบอกว่าชอบมาก ประทับใจ ไม่มีใครบ่น มีขวดหายบ้างช่วงแรกๆ ไม่กี่ใบ อาจเข้าใจผิดว่าเราให้ แต่ส่วนใหญ่ขอซื้อกลับไปมากกว่า” ป้าอวบเล่าด้วยรอยยิ้ม

“เขาไปข้างนอกก็หิ้วไปด้วยนะ กรอกน้ำที่นี่ก่อนแล้วก็ไป” ลุงยอดกล่าวเสริม

ระยะเวลาสองปีเต็มที่เปลี่ยนมาแจกน้ำกรองบรรจุขวดสเตนเลส ลุงยอดประเมินแบบไม่เข้าข้างตัวเองว่า รีสอร์ตขนาด 32 ห้องสามารถลดการสร้างขยะพลาสติกจากขวดน้ำดื่มขนาดครึ่งลิตรได้อย่างน้อย 50,000 ใบ
และถ้ามองให้ลึกกว่าแค่เรื่องขยะพลาสติก ลุงยอดตั้งข้อสังเกตว่า เรื่องนี้เกี่ยวพันถึงการลดใช้พลังงานและค่าใช้จ่ายสำหรับการขนส่งน้ำดื่มจากโรงงานผลิตต้นทางข้ามน้ำข้ามทะเลมายังเกาะลันตาด้วย แม้เป็นประเด็นที่ไม่ค่อยมีใครพูดถึงและยังไม่มีการคำนวณตัวเลขผลประหยัดที่ชัดเจน แต่ก็น่าสนใจไม่น้อย

นี่ไม่ใช่รายแรกและไม่ใช่รายเดียวที่ก้าวข้ามขยะพลาสติกจากน้ำดื่มด้วยการร่วมโครงการ Trash Hero แต่ก็เป็นหนึ่งในตัวอย่างจริงไม่กี่แห่งที่แสดงให้เห็นว่า ผู้ประกอบการรีสอร์ตสามารถมีส่วนช่วยบรรเทาปัญหาขยะพลาสติกในท้องทะเลได้มาก โดยที่ไม่ลดทอนความสะดวกสบายของแขกที่เข้าพัก

จะเป็นอย่างไรถ้าโรงแรมรีสอร์ตอื่นๆ บนเกาะลันตา ในจังหวัดกระบี่ หรือในที่อื่นๆ ทั่วประเทศไทย หันมาเดินบนเส้นทางเดียวกับเดอะ นริมา มากขึ้น มากขึ้น…นักท่องเที่ยวหัวใจสีเขียวคงเฝ้ารอที่จะได้เห็นภาพคำตอบนี้ในสักวัน

ก่อนจบบทสนทนาวันนั้น ป้าอวบย้ำอีกที ใครแวะที่นี่ แม้ไม่เข้าพัก แค่มาทานอาหาร เราก็เสิร์ฟน้ำดื่มฟรีตลอด หรือนักท่องเที่ยวที่พกกระติกน้ำมาเอง แม้ไม่ใช่ขวดสเตนเลสของ Trash Hero ก็สามารถนำมากรอกน้ำดื่มได้ฟรีเช่นกัน

…ด้วยเชื่อมั่นว่า “น้ำดื่มสะอาดเป็นสิ่งจำเป็นพื้นฐานของทุกชีวิต” นั่นเอง

หมายเหตุ

เดอะ นริมา เป็นสมาชิกกลุ่มแนวหน้า (Frontier Group) ของโครงการ Zero Carbon Resorts ซึ่งดำเนินงานตั้งแต่กลางปี 57 เพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและส่งเสริมการท่องเที่ยวที่ยั่งยืน ภายใต้ความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยและองค์กรวิชาการในประเทศออสเตรีย สเปน และฟิลิปปินส์ โดยได้รับงบประมาณสนับสนุนจากสหภาพยุโรป