Dokładnie rok temu rozpoczęła się katastrofa, która zabiła ogromną część życia w drugiej największej rzece w naszym kraj. Miliony martwych ryb wypełniły brzegi Odry na wielu jej odcinkach. Do rzeki w dalszym ciągu wylewane są ścieki, których zasolenie jest nawet kilka razy wyższe niż woda w Bałtyku. Rząd i Wody Polskie do tej pory nie zrobiły nic, aby życie w Odrze mogło zacząć się odradzać. Podejmowane działania są pozorowane i mają na celu odwrócenie uwagi opinii publicznej od podmiotów, które do tej katastrofy doprowadziły. Do rzeki nadal wylewane są ogromne ilości słonych ścieków z kopalń węgla kamiennego, których zyski przedkładane są ponad prawo Polek i Polaków do życia w czystym środowisku. Zamiast planu ratunkowego dla Odry obserwujemy jej dalszą degradację.
Lata 90. XX wieku
Wydanie koncesji górniczych na wydobycie węgla kamiennego na Śląsku. Ocena oddziaływania tych kopalń na środowisko była bardzo ograniczona lub nie istniała.
2008
Uchwalenie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa ooś). Ustawa nakłada na inwestorów w tym także na spółki górnicze obowiązek przygotowania raportu środowiskowego, czyli prognozy min. na temat tego w jaki sposób dana inwestycja będzie na wpływać na środowisko, mieszkańców i infrastrukturę.
2018
Rząd PiS przyjął nowelizację ustawy ooś, która umożliwiała przedłużenie wydanych w latach 90. koncesji (zgód) na wydobycie węgla brunatnego i węgla kamiennego bez przeprowadzenia OOŚ. Ustawa została wprowadzona, by kopalnie węgla kamiennego mogły przedłużać wygasające koncesje bez czasochłonnych procedur. Głos sprzeciwu opinii publicznej nie musi być brany pod uwagę, co znacząco ułatwiło przedłużenie koncesji.
Wrzesień 2021
Greenpeace ujawnia, że co najmniej 9 polskich kopalń węgla kamiennego otrzymało w ostatnich latach 16 koncesji na wydobycie węgla bez ocen oddziaływania na środowisko. Organizacja podejmuje kroki prawne i domaga się wstrzymania wydanych koncesji do czasu uzupełnienia przez właścicieli kopalń dokumentacji o oceny oddziaływania na środowisko. Organizacja ostrzega także, że brak zbadania wpływu wydobycia węgla w kopalniach niesie katastrofalnie dla środowiska skutki.
26 lipca 2022
Na wysokości Oławy w Odrze pojawiają się masowo pierwsze martwe ryby
31 lipca 2022
Oławskie koło PZW organizuje akcję zbierania 8 ton martwych ryb.
9 sierpnia 2022
Martwe ryby zauważono we Wrocławiu. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu złożył do Prokuratury zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.
10 sierpnia 2022
GIOŚ wydaje pierwszy komunikat w sprawie martwych ryb w Odrze
12 sierpnia 2022
Martwe ryby pojawiają się w Województwie Zachodniopomorskim. Mieszkańcy województwa lubuskiego, zachodniopomorskiego i dolnośląskiego otrzymują oficjalny alert, aby nie zbliżać się do rzeki
13 sierpnia 2022
Policja oferuje nagrodę w wysokości miliona złotych za pomoc w ujęciu sprawcy
17 sierpnia 2022
Od początku badań notowano wysokie zasolenie i nadal się ono utrzymuje. Najwyższe, przekraczające 5-6 – krotnie dotychczasowe wskaźniki zasolenie występuje w Kanale Gliwickim i Kędzierzyńskim, w pozostałych rejonach wskaźniki zasolenia są przekroczone dwukrotnie.
Rybacy próbowali w lipcu przywieźć martwe ryby do badań, ale powiedziano im, że laboratorium nie ma odpowiednich odczynników. Ryby zostały spalone, co wzbudziło obawy przed utratą bezcennych dowodów. Toksyny docierają do Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Odry. Postawione bariery nie radzą sobie z napływem martwych ryb.
18 sierpnia 2022
Wyniki badań ekspertów z Instytutu Rybactwa Śródlądowego wskazały obecność w wodzie z Odry złotych alg.
25 sierpnia 2022
Po ulewach na Dolnym Śląsku Odra mocno przybrała. Z dna i brzegów spychane są dziesiątki ton trucheł ryb, mięczaków i innych martwych organizmów. Wszystko skumuluje się w Szczecinie, gdzie pogłębi się problem braku tlenu w wodzie.
30 sierpnia 2022
Bezpośrednią przyczyną masowej śmierci ryb w Odrze była toksyna, którą wydzielała złota alga – mówił w Gorzowie prezydent Andrzej Duda. Dodał, że wśród czynników, które mogły złożyć się na katastrofę Odry, było m.in. nienaturalne zasolenie rzeki. – Wynikało ze spuszczania do Odry, i do innych rzek, które są dopływami Odry, wód kopalnianych.
30 września 2022
Opublikowany zostaje wstępny raport zespołu ds. sytuacji na Odrze. Zespół 49 naukowców z renomowanych państwowych instytutów badawczych i uczelni przeanalizował kilkadziesiąt tysięcy wyników badań. Z raportu wynika, że katastrofa w Odrze wydarzyła się z przyczyn naturalnych, a nie działalności człowieka.
22 października 2022
Do działań na rzecz ochrony Odry właczyła się Agnieszka Żulewska, aktorka znana m.in. z serialu Wielka woda.
Razem z Agnieszką apelujemy do premiera Mateusza Morawieckiego o utworzenie w Dolinie Dolnej Odry parku narodowego.
Petycję w tej sprawie można podpisać na stronie https://chronmyodre.pl
Listopad 2022 – Styczeń 2023
Greenpeace pobiera i bada próbki wody z rur, którymi kopalnie węgla kamiennego zrzucają do dopływów Odry i Wisły solankę. Wyniki są szokujące. Do rzek trafiają ścieki kilkukrotnie bardziej zasolone niż woda w Bałtyku.
22 grudnia 2022
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie nakazał natychmiastowe wstrzymanie prac przy regulacji Odry. Ministerstwo Infrastruktury odwołuje się od tego wyroku.
2 marca 2023
Mija pół roku, od kiedy premier Mateusz Morawiecki ogłosił wyznaczenie przez Komendę Główną Policji nagrody za pomoc w wykryciu osób odpowiedzialnych za zanieczyszczenie Odry. Polskiemu rządowi oraz instytucjom zajmującym się ochroną środowiska nie udało się do tej pory znaleźć sprawców katastrofy.
Greenpeace opublikował raport, w którym ujawnił winnych – spółki górnicze wydobywające węgiel kamienny na Śląsku. Domaga się przekazania nagrody na utworzenie Parku Narodowego w Dolinie Dolnej Odry oraz podjęcie przez rząd natychmiastowych działań, które zapobiegną kolejnej katastrofie – nie tylko w Odrze, ale i w Wiśle.
7 marca 2023
Naczelny Sąd Administracyjny wydaje prawomocne orzeczenie, które dotyczy trwającej właśnie inwestycji na Odrze.
9 marca 2023
Wręczyliśmy Annie Moskwie nasz raport raport opublikowany w zeszłym tygodniu: Jak spółki górnicze zasalają dwie największe rzeki w Polsce oraz prezent. Podarek zawierał dwie fiolki – jedna z odparowaną solą ze ścieków kopalnianych, a druga z wodą ze ścieku, którą Ministra może samodzielnie odparować i zobaczyć ile jest w niej soli. Do raportu dołączyliśmy list, w którym apelujemy o podjęcie pilnych działań, by uchronić przed kolejną katastrofą nie tylko Odrę, ale i Wisłę.
13 marca 2023
„Ze względu na koszty wykonania postanowienia NSA, na skutki społeczno-prawne i środowiskowe, nie można wykonać tak idiotycznych, radykalnych działań” – skomentował sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury Marek Gróbarczyk. Odniósł się w ten sposób do decyzji Naczelnego Sądu Administracyjnego, który podtrzymał wcześniejszą decyzję Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego dot. wstrzymania inwestycji na Odrze.
31 marca 2023
Ukazał się raport końcowy Zespołu ds. sytuacji na rzece Odrze. Publikacja dokumentu jest podsumowaniem działań Zespołu. Z raportu wynika, że udział górnictwa w ilości odprowadzanych chlorków i siarczanów sięga 72%.
13 kwietnia 2023
W Rządowym Centrum Legislacji pojawia się specustawa odrzańska, która w kuluarach nazywana jest “beton i sól dla Odry”. Ustawa nie przeciwdziała głównej przyczynie katastrofy w Odrze. Jednocześnie w ustawie próbuje się przeforsować szkodliwe dla Odry inwestycje i pozwala kopalniom na dalsze zalewanie Odry wysoce zasolonymi ściekami. Nie jest ona poddawana otwartym konsultacjom społecznym ani opinii ekspertów i organizacji ekologicznych.
25 kwietnia 2023
Aktywiści i aktywistki zablokowali zrzut wysoce zasolonych ścieków z kopalni węgla kamiennego Halemba, które trafiają do Odry. To odpowiedź na brak działań Ministerstwa Klimatu i Środowiska, które uchroniłyby Odrę przed ponowną katastrofą, jaka wydarzyła się w zeszłym roku. Aktywistki i aktywiści domagają się natychmiastowego ograniczenia zrzutów zasolonej wody przez kopalnie węgla kamiennego i utworzenia Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry.
17 maja 2023
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy odrzańskiej i skierowała go do Sejmu.
29 maja 2023
Na śluzie w Sławięcicach (woj. opolskie) rozpoczęto działania mające na celu ograniczenie rozwoju tzw. złotej algi. Wpuszczono specjalny roztwór wody utlenionej do kanału.Do wody wpuszczone zostały preparaty powstrzymujące rozwój glonów.
Wiosna / lato 2023
Greenpeace regularnie pobiera i bada próbki wód zrzucanych z kopalni węgla do dopływów Odry.
10 czerwca 2023
Martwe ryby w wodach Kanału Gliwickiego oraz Kanału Kędzierzyńskiego. Wyniki badań próbek wykazują obecność złotej algi w obydwu kanałach.
15 czerwca 2023
Sejm zagłosował przeciwko wnioskowi o odrzucenie specustawy odrzańskiej i skierował go do Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Wniosek został odrzucony głosami obozu Zjednoczonej Prawicy oraz kilku posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego.
29 czerwca 2023
Aktywiści i aktywistki Greenpeace, w odpowiedzi na brak adekwatnych działań chroniących Odrę ze strony rządu premiera Morawieckiego, wyświetlili na budynkach kopalń hasła “Ta kopalnia truje Odrę… a Morawiecki śpi”. Stało się to w przededniu złożenia przez Greenpeace i Frank Bold wniosków do Wód Polskich o ograniczenie pozwoleń wodnoprawnych wydanych kopalniom zrzucającym słoną wodę do dopływów Odry i Wisły.
30 czerwca 2023
Instytut Ochrony Środowiska publikuje Raport z wykonania eksperymentów w zakresie neutralizacji złotej algi w śluzach Kanału Gliwickiego. Wnioski z przeprowadzonych eksperymentów nie pozwalają wskazać substancji, która mogłaby być stosowana na dużą skalę w celu neutralizacji złotej algi w Odrze. Testowane preparaty niosą za sobą szereg zagrożeń dla środowiska.
6 lipca 2023
Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa debatują nad rządowym projektem ustawy o rewitalizacji Odry. Komisje sejmowe poparły projekt ustawy. Zignorowały tym samym głosy obywateli i obywatelek, którzy wysłali do nich tysiące wiadomości w obronie Odry. Aktywiści i aktywistki Greenpeace powitali przedstawicieli komisji betonowym chlebem i solą, które są symbolami tego, co czeka drugą największą polską rzekę.
11 lipca 2023
Odbywa się drugie czytanie specustawy odrzańskiej w Sejmie. W dyskusji pojawia się wniosek o odrzucenie projektu ustawy i poprawki. Ustawa jest kierowana z powrotem do obu Komisji, do ponownego rozpatrzenia.
12 lipca 2023
Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa rekomendują odrzucenie wszystkich poprawek oraz przyjęcie projektu ustawy.
13 lipca 2023
Sejm w głosowaniu odrzuca poprawki opozycji i przyjmuje ustawę. Cała Zjednoczona Prawica jest za ustawą, cała opozycja przeciwko.
26 lipca 2023
Do działań na rzecz ochrony Odry właczyła się aktorka, Julia Kamińska. Zaprosiliśmy Julię do przetestowania 5 różnych wód i określenia ich smaku. Jedna z nich to woda o takim samym zasoleniu jak ścieki z kopalni węgla kamiennego, które codziennie w ogromnych ilościach wpadają do Odry.
Dzisiaj mija rok od jednej z największych katastrof ekologicznych w Polsce – katastrofie na Odrze. Do tej pory Rząd nie zrobił absolutnie nic, aby dać się jej odrodzić. Do rzeki w dalszym ciągu wylewane są ścieki, których zasolenie jest nawet kilka razy wyższe niż woda w Bałtyku.