“Antropogeniczne zmiany klimatu i wojna w Ukrainie mają te same korzenie: paliwa kopalne i nasze uzależnienie od nich” powiedziała ukraińska naukowyczyni zajmująca się badaniami nad klimatem, Switłana Krakowska. W momencie, w którym Rosja, jeden z największych na świecie producentów ropy i gazu, najeżdżał na jej kraj.
W tym samym momencie, Krakowska przemawiała na spotkaniu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu ze swojego domu w Kijowie i musiała się wycofać z sesji zatwierdzającej najnowszy raport, ponieważ na jej miasto spadały bomby.
Ponad miesiąc później wojna w Ukrainie stała się ogromnym kryzysem humanitarnym: ponad 3,7 miliona osób opuściło kraj, a szacunki podają, że około 13 milionów osób nie będących w stanie wyjechać z Ukrainy zmaga się z ograniczonym dostępem do wody, jedzenia i pomocy medycznej.
Paliwa kopalne napędzają wojnę w Ukrainie
Niekwestionowalny stał się bezpośredni związek pomiędzy paliwami kopalnymi a rosyjską machiną wojenną. Trzeci największy rosyjski koncern paliwowy- Rosnieft, nie tylko jest spółką, w której największe udziały ma Rząd Federacji Rosyjskiej, ale również jest głównym dostawcą paliwa dla armii rosyjskiej. Rosnieft zaopatruje również takie koncerny naftowe, jak BP. A więc za każdym razem, jak kupujemy rosyjskie paliwa kopalne, nie tylko pozwalamy na dalszą eskalację wojny, ale nawet zasilamy jej fundusze.
Aby zakończyć tę wojnę, potrzebujemy jak najszybciej globalnego wycofania się z rosyjskich paliw kopalnych i wprowadzenia na nie embarga, a także pilnego dostarczenia pomocy humanitarnej osobom w potrzebie.
Paliwa kopalne łączą się z wojną od lat
Walka o dostęp do złóż paliw kopalnych stała u podłoża wielu współczesnych konfliktów zbrojnych, wliczając w to wojnę iracko-irańsko toczącą się w latach 1980-1988, I wojnę w Zatoce Perskiej (1990-1991) czy sudańską wojnę domową trwającą od 1983 aż do 2005 roku.
Podłożem wybuchu I wojny w Zatoce Perskiej w dużej mierze była walka o ropę. Kwestią, która dostarczyła Irakowi pretekstu do inwazji na Kuwejt była polityka cen ropy naftowej i przychody z niej. Pomimo, że ropa nie była jedynym powodem działań Iraku, niewątpliwie była ogromną motywacją dla Stanów Zjednoczonych do podjęcia szybkiego i zdecydowanego działania, aby zabezpieczyć dostęp krajów OECD do ważnych złóż ropy naftowej. Zaś w Sudanie Południowym masowa eksploatacja ropy naftowej przez zagraniczne przedsiębiorstwa przyczyniła się do nasilenia naruszeń praw człowieka w tym kraju i zaostrzyła długotrwałą wojnę domową, która od 1983 roku pochłonęła życie dwóch milionów ludzi, a cztery miliony zmusiła do przesiedlenia powodując klęski głodu i epidemie.
Według badań przeprowadzonych przez Greenpeace Włochy, Greenpeace Hiszpania i Greenpeace Niemcy w 2021 r. prawie dwie trzecie wszystkich misji wojskowych UE monitorowało i zabezpieczało wydobycie i transport paliw kopalnych do Europy. Od 2018 roku rządy Włoch, Hiszpanii i Niemiec zainwestowały ponad cztery miliardy euro w ochronę szkodliwych dla klimatu paliw kopalnych.
Koncerny paliwowe nie zasługują na zaufanie
Na początku wojny w Ukrainie, koncerny paliwowe dostrzegły możliwości uzyskania profitu z kryzysu energetycznego. Shell posunął się nawet do zakupu ropy z Rosji po inwazji, a po silnych naciskach społecznych – przeprosił i zadeklarował odcięcie się od Rosji. Również BP oraz Total Energies obiecały zawiesić stosunki z Rosją po oskarżeniach o bezpośrednie związki z wojną w Ukrainie.
Tak jak koncerny tytoniowe, firmy naftowe wykorzystują każdą możliwość do zwiększenia zysków ze sprzedaży swoich szkodliwych produktów. Jeśli nie będziemy obnażać ich niemoralnego modelu biznesowego, koncerny te nadal będą zarabiać na konfliktach i kryzysie klimatycznym.
Przemysł naftowy wspiera niesprawiedliwy system.
Aby zapewnić pokój i ograniczyć skutki kryzysu klimatycznego, rządy muszą zmniejszyć swoją zależność od paliw kopalnych. Światowa gospodarka nadal w dużej mierze opiera się na paliwach kopalnych, które stanowią 80 procent globalnego miksu energetycznego.
Ta zależność od paliw kopalnych stawia bezpieczeństwo energetyczne i ochronę klimatu w gestii geopolityki. Rządy deklarują, że opowiadają się za pokojem, a jednocześnie finansują wojny skupując ropę. Przeniesienie uzależnienia od rosyjskiej ropy naftowej i gazu na paliwa kopalne z innych krajów o wątpliwej sławie w kwestii przestrzegania praw człowieka (takich jak Arabia Saudyjska czy Wenezuela), spowoduje jedynie przesunięcie władzy politycznej z jednego agresora na drugiego.
Ta nierównowaga sił może prowadzić do bezkarności państw. Podczas niedawnych globalnych negocjacji klimatycznych COP26 czołowi producenci ropy naftowej i węgla, tacy jak Arabia Saudyjska i Australia, zablokowali wysiłki zmierzające do uwzględnienia w ostatecznym tekście kwestii wycofywania paliw kopalnych.
Energia odnawialna jest drogą do pokoju
Aby świat stał się bardziej sprawiedliwy i pokojowy, musi najpierw zmniejszyć swoją zależność od paliw kopalnych. Aby dokonać szybkich zmian, kraje bogate powinny najpierw zmniejszyć swoje zapotrzebowanie na energię i zmaksymalizować efektywność energetyczną. Następnie, pozostałe zapotrzebowanie pokryć z odnawialnych źródeł energii.
W przeciwieństwie do paliw kopalnych, odnawialne źródła energii będą mniej podatne na geopolityczne walki o władzę, ponieważ ich infrastruktura może być w dużej mierze zdecentralizowana. To z kolei może przyczynić się do ograniczenia handlu z krajami, w których naruszane są prawa człowieka. Lokalne odnawialne źródła energii mogą również pomóc w ochronie konsumentów przed ogromnymi wzrostami cen, powodowanymi na przykład przez światowy kryzys energetyczny, z którym mamy obecnie do czynienia.
Ochrona klimatu i bezpieczeństwa energetycznego
Połączenie odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej jest lepszym wyborem dla bezpieczeństwa energetycznego. Połączenie obu tych możliwości może doprowadzić do zmniejszenia światowego zapotrzebowania na energię nawet o jedną czwartą do 2030 roku. Może to mieć ogromny wpływ na ochronę klimatu, ponieważ paliwa kopalne w największym stopniu przyczyniają się do globalnego ocieplenia.
Możliwe jest szybkie i sprawiedliwe przejście na energię odnawialną. W Wielkiej Brytanii budowa nowego odwiertu naftowego zajmuje średnio 28 lat, w porównaniu z 2 latami,potrzebnymi do zbudowania farmy paneli słonecznych. W momencie, w którym świat inwestowałby coraz więcej środków w energię odnawialną, stałoby się to jeszcze tańszą i bardziej realną opcją. Maroko i Egipt szybko zwiększają swój potencjał w zakresie odnawialnych źródeł energii i dają przykład, jak wspólne wysiłki mogą szybciej zapewnić bezpieczniejszą przyszłość.
Obecna sytuacja na świecie jest szansą dla rządów na przerwanie cyklu niszczenia Ziemi i przejścia do zielonej, pokojowej przyszłości. Rządy muszą działać na rzecz pokoju i bezpieczeństwa klimatycznego oraz jak najszybciej przestawić się na wydajne i odnawialne źródła energii.
Czas odciąć się od węgla, ropy i gazu ziemnego, które okupione są krwią Ukrainek i Ukraińców.