2 grudnia odbyły się rozmowy pomiędzy polskim rządem a Komisją Europejską na temat transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego oraz możliwości przyznania pomocy publicznej. Z komunikatu zamieszczonego po rozmowach na stronach Ministerstwa Aktywów Państwowych wiele nowego nie wynika. Wygląda na to, że szumne zapowiedzi rządu mówiące o tym, że uda się przekonać Komisję Europejską do dosypania kolejnych miliardów złotych do górnictwa jak na razie spełzły na niczym. Pozostało wrażenie – wiele hałasu o nic. Bez przyspieszenia odejścia Polski od węgla trudno spodziewać się sukcesu tych negocjacji.
W ramach podpisanej w maju tzw. umowy społecznej z górniczymi związkami zawodowymi rząd ustalił harmonogram zamykania kopalń węgla kamiennego do 2049 roku, obiecując przy tym rozbudowany system dopłat do górnictwa – dofinansowania działalności produkcyjnej, inwestycji w tzw. “czyste” technologie węglowe (które nawiasem mówiąc czyste nie są), gwarancji zatrudnienia oraz pakietu świadczeń socjalnych. Jednak warunkiem wdrożenia porozumienia jest zagwarantowanie zgody na pomoc publiczną ze strony Komisji Europejskiej. Pomimo podpisania umowy społecznej ponad pół roku temu, rząd do tej pory nie złożył wniosku notyfikacyjnego do Komisji, a jedynie rozpoczął rozmowy z KE w tej sprawie. Teraz ministerstwo donosi, że przystąpi do prac nad wnioskiem notyfikacyjnym ponieważ rozmowy “były bardzo konstruktywne pomimo pojawiających się rozbieżności”. Z komunikatu resortu tak naprawdę niewiele wynika. Ministerstwo nie mówi, że osiągnęło porozumienie z KE a wręcz zaznacza, że wciąż brak zgody KE na co najmniej część propozycji rządowych. Ministerstwo też nie wspomina w jakim czasie ów wniosek notyfikacyjny nad którym zacznie pracować zostanie złożony.
Szacuje się, że aby wyjść na prostą PGG potrzebowałaby kilku miliardów złotych dotacji rocznie. Tylko w 2020 roku spółka odnotowała ponad 2 miliardy złotych straty. Eksperci od dawna zwracają uwagę, że dopłaty do bieżącej działalności produkcyjnej byłyby niezgodne z prawem unijnym i trudno sobie wyobrazić, by Bruksela mogła się na nie zgodzić. Jedynie pomoc publiczna związana z zamykaniem kopalń i sukcesywnym zmniejszaniem produkcji węgla może mieć szansę na zatwierdzenie. Dodatkowo, można się spodziewać, że Komisja będzie wymagać znacznego przyspieszenia tego procesu.
Ze “zmową węglową” (jak należy nazywać umowę ws. górnictwa podpisaną bez udziału społeczeństwa) będzie zapewne podobnie jak w przypadku już niemal mitycznego NABE, czyli planowanej Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego. Z notatki, do której dotarli dziennikarze Polityki Insight wynika, że Bruksela na pomoc publiczną dla NABE się nie zgodzi. W tym przypadku chodzi głównie o kwestie monopolu na rynku, niemniej jest to kolejny przykład na to, że Komisji Europejskiej nie warto próbować oszukiwać, bo można wyjść na tym jak Zabłocki na mydle. Już rok temu analiza istniejących wtedy planów zamykania elektrowni trzech największych spółek energetycznych pokazywała, że kres energetyki węglowej w Polsce może nastąpić do 2035 roku. Porozumienie mówiące o późniejszym terminie to nic innego jak fikcja i oszukiwanie górników, ich rodzin oraz całego społeczeństwa. Poza rządem, który walczy o utrzymanie słupków sondażowych, nie zyska na tym nikt.
Wydobycie węgla w Polsce skończy się dużo wcześniej niż w 2049 roku, przede wszystkim z powodów ekonomicznych i geologicznych. Zapowiedzi rozpoczęcia prac nad wnioskiem notyfikacyjnym do Komisji Europejskiej jest tylko próbą zamiecenia problemu pod dywan i grą na czas. Jedynym realnym krokiem do sprawiedliwej transformacji sektora górnictwa byłoby przygotowanie realnego planu odejścia od węgla – nie później niż do 2030 roku. Taki plan znacząco zwiększyłby szansę na pozyskanie wsparcia ze strony instytucji unijnych, które pozwoliłoby na sfinansowanie kompleksowego planu sprawiedliwej transformacji regionów górniczych w Polsce.
Wspieraj nasze działania na rzecz ochrony klimatu i odchodzenia od spalania paliw kopalnych.