In het kort oordeelde de rechtbank dit:
- De overheid heeft onrechtmatig gehandeld door onvoldoende maatregelen te nemen om verslechtering van kwetsbare natuur niet te stoppen.
- De overheid moet zich aan haar eigen wet gaan houden door de helft van de stikstofgevoelige natuur in 2030 te beschermen tegen te veel stikstof.
- De overheid moet daarbij prioriteit geven aan de meest kwetsbare natuurtypen.
- Daarvoor moet de stikstofneerslag op die natuurtypen onder de maximale hoeveelheid die die natuur aankan worden gebracht.
- Als de overheid dat eind 2030 nog steeds niet heeft gedaan, dan volgt er een dwangsom van 10 miljoen euro.
- De overheid mag niet het vonnis in een eventueel hoger beroep afwachten, maar moet direct aan de slag.
Teken nu de petitie: de natuur moet beschermd worden!
We kregen gelijk: de overheid doet te weinig voor de natuur!
De rechtbank oordeelt dat de overheid te weinig heeft gedaan om de stikstofuitstoot naar beneden te krijgen. Het vorige kabinet heeft het 2025-doel uit de stikstofwet niet gehaald en ligt niet op koers om haar eigen 2030-doel te halen. En het huidige kabinet schrapte stikstofplannen en natuurbeleid bijna helemaal.
De rechter stelt Greenpeace in het gelijk: de overheid moet nú aan de slag om de stikstofuitstoot flink omlaag te brengen. Dit zijn de belangrijkste punten uit het vonnis!
Punt 1: De overheid houdt zich niet aan haar eigen wet
Volgens de – in Nederlandse wetgeving overgenomen – Vogel- en Habitatrichtlijn mag kwetsbare natuur niet verslechteren. De rechtbank concludeert dat de overheid onvoldoende maatregelen heeft genomen om verslechtering van de meest kwetsbare natuur tegen te gaan en de wettelijke stikstofdoelen voor eind 2025 niet en voor eind 2030 zeer waarschijnlijk niet te halen. Dus handelt de overheid onrechtmatig.
Punt 2: De helft van de alle stikstofgevoelige natuur moet beschermd worden tegen te veel stikstof, met prio voor de meest kwetsbare natuurtypen
Op dit moment wordt bij het behalen van de stikstofdoelen geen prioriteit gegeven aan natuurtypen waarvoor dat het urgentst is. De rechtbank oordeelt dat dit in strijd is met de Vogel- en Habitatrichtlijn.
De rechtbank concludeert dat er vanaf nu voorrang moet worden gegeven aan de natuurtypen die het meest urgent zijn. Dit betekent dat een gebied zoals de Veluwe, waar veel van die natuurtypen voorkomen, nu prioriteit moet krijgen.
De stikstofneerslag op zulke kwetsbare natuur moet onder de Kritische Depositie Waarde (KDW) komen. De KDW is de maximale hoeveelheid stikstof die stikstofgevoelige natuur aankan.
Punt 3: De overheid moet direct aan de slag
Het vonnis is ‘uitvoerbaar bij voorraad’. Dat betekent dat de overheid niet een eventueel hoger beroep kan afwachten voordat ze in actie komt. Het vonnis moet direct uitgevoerd worden.
Punt 4: Als eind 2030 nog niet 50 procent van de stikstofgevoelige natuur – met voorrang aan de meest kwetsbare – onder de KDW is gebracht, dan volgt er een dwangsom van 10 miljoen euro.
Het is opvallend dat de rechtbank in deze zaak een dwangsom van 10 miljoen euro oplegt als de overheid zich niet aan de uitspraak houdt. De rechter legt alleen in heel zeldzame gevallen zo’n dwangsom op aan de overheid. Het gaat dan om gevallen waarin de overheid eerder al nalatig is geweest.
Hiermee geeft de rechtbank een belangrijk signaal af. Het is een stok achter de deur, maar de èchte stok achter de deur moet natuurlijk zijn dat onze natuur verslechtert, dat bouwers en bedrijven schreeuwen om maatregelen, en boeren nu eindelijk duidelijkheid nodig hebben over hun toekomst.
Hoe gaat het nu verder?
Het is duidelijk dat we voor een grote opgave staan. Daarom is het goed om te zien dat premier Schoof de leiding neemt in de aanpak van de stikstofproblematiek en met een speciaal daarvoor ingestelde commissie binnen twee maanden met een stikstofplan wil komen.
We volgen deze ontwikkelingen met argusogen, en verwachten dat de rechterlijke uitspraak wordt gerespecteerd en dat de overheid nu eindelijk aan de slag gaat en niet opnieuw probeert om onder de lastige keuzes uit te komen.
Er is veel mogelijk, maar het vereist daadkracht. Voor nu kunnen we alleen hopen dat er wordt gekozen voor een aanpak waaraan álle sectoren bijdragen, én die werkt op de lange termijn. Als we kijken naar de landbouw is de stikstofcrisis geen geïsoleerd probleem: de sector zal óók moeten bijdragen aan de aanpak van klimaatverandering, het tegengaan van natuurverwoesting in landen als Brazilië voor de teelt van veevoer, de aanpak van waterproblematiek en verbetering van dierenwelzijn. De vraag is dus niet alleen hoe je op korte termijn aan dit vonnis voldoet, maar welke oplossingen toekomstbestendig zijn. Daar hebben wij een voorstel voor gedaan.
Steun de natuur
Jij kunt de natuur steunen door de petitie te tekenen voor een plan waarmee de natuur beschermd wordt! Teken de petitie.
De overheid heeft de natuur jarenlang in de steek gelaten. De rechter gaf ons gelijk: het kabinet móét nu actie ondernemen om de natuur te beschermen én boeren perspectief te bieden. Steun deze boodschap aan het kabinet met jouw naam!
Teken de petitie
