© Marten  van Dijl / Greenpeace

Kaso di Klima di Boneiru: habitantenan ta eksigí protekshon kontra e konsekuensianan di e krísis di klima.

Den Haag, Kralendijk, 11 di yanüari 2024 – Ocho habitante [1]di Boneiru huntu ku Greenpeace Hulanda awe ta demandá Estado Hulandes. Nan ta argumentá ku nan derechonan humano ta ser violá, pasobra Estado Hulandes ta hasi muchu tiki pa protehá e habitantenan di e munisipio spesial di Hulanda kontra e konsekuensianan di kambio di klima. Esaki ta pará den e dagvaarding ku a ser entregá awe na Korte na Den Haag. Na Boneiru algun demandante i Greenpeace Hulanda a anunsiá e notisia durante un rueda di prensa na Kralendijk.

Dagvaarding  

E dagvaarding [2] tin dos eksigensia prinsipal;

  1. Mester bin plannan i medidanan konkreto, desaroyá huntu ku e habitantenan, pa protehá Boneiru kontra e konsekuensianan di kambio di klima.
  2. Estado Hulandes mester redusí e emishon di CO2 di Hulanda mas lihé posibel. Dies aña mas lihé ku e tin planiá aktualmente. Pa mas tardá 2040, e emishon di gasnan ku efekto di ‘broeikas’ di Hulanda mester ta sero.

Hustisia di Klima 

E demandantenan individual ta enfatisá ku Boneiru i su habitantenan ta warda hopi tempu kaba pa tin un futuro sigur i bibabel pa nan isla. Den e último lunanan tabatin vários kòmbersashon entre e demandantenan i gobièrnu, pero esaki no a resultá den sufisiente kompromiso konkreto. Danique Martis (25), trahadó sosial i un di e demandantenan, a bisa: “Hulanda Karibense a ser ‘lubidá’ pa muchu hopi tempu. Nos ke hustisia di klima. Pa Hulanda Europeo sí tin plannan pa protekshon kontra subida di nivel di laman i otro konsekuensianan di e krísis di klima, pero pa Boneiru ainda nò. Ta tristu pa mi mira kon e gobièrnu Hulandes, apesar di sa su responsabilidat, a skohe pa pone un banda nos derechi riba un ambiente di bida sigur. Pa e motibu ei nos ta bai korte awor.”

Ta nesesario pa Estado Hulandes tuma medidanan pa protehá e derechonan humano i spesífikamente e derecho di bida i bida familiar di Bonerianonan. P’asina hende por sigui biba riba e isla i por pasa nan tradishonnan i kultura pa nan yunan. Judmar Emerenciana (26) diseñadó gráfiko i tambe un demandante den e kaso, a duna di konosé: “Nos ta kore peliger di pèrdè nos kultura. Mi no ke pa den futuro e kasnan di katibu bai bou di awa, antó e ora ei nos ta bisa, ‘nos por a evitá esaki’.”  

Marcha di Protesta Den Haag 

Un kantidat di hende, entre otro representantenan di e movementu di diáspora Karibense i klima, ta kana awe den un marcha simbóliko di protesta na Den Haag for di Torentje pa Korte na Den Haag, pa entregá e dagvaarding einan. Na kaminda ta tene diskursonan. Esnan ku ta protestá ta karga bòrchinan di protesta i un banner ku e teksto ‘Nos ta eksigí hustisia – Kaso di Klima di Boneiru’.

Demandante Kjelld Kroon (28), trahadó di programa, a bisa: “Kambio di klima na Boneiru ta tumando lugá aworakí. Ta birando mas i mas kalor i tin yobida di awa mas frekuente i tambe mas ekstremo. E yobidanan fuerte akí ta kousa inundashon, ku ta pone hopi kas bai bou di awa. E kas di mi mama tambe. E tempu di papia a pasa, nos mester tuma akshon. Mi no ke warda mas i ta pa e motibu ei mi ta akshoná awe.”

Rueda di Prensa na Kralendijk

Na Boneiru, algun demandante i Greenpeace Hulanda a anunsiá e notisia durante un rueda di prensa na Kralendijk. Andy Palmen, direktor di Greenpeace Hulanda, a bisa: “No mester importá si bo ta biba na Boneiru, na Ameland òf na Valkenburg. Ta e deber di gobièrnu Hulandes pa protehá nos tur kontra e konsekuensianan di e krísis di klima. Boneiru ta ser afektá gravemente pa e subida di nivel di laman, e kalor i e desaparishon di e koralnan. Gobièrnu tin e deber di limitá mas tantu posibel e kalentamentu mundial i aktualmente no ta kumpliendo ku esaki. Nos ta eksigí pa Boneiru ta mihó protehá i ademas pa gobièrnu Hulandes redusí e emishon di CO2 pa henter Hulanda mas lihé. Esei ta na interes di nos tur.”

Investigashon di VU

For di e investigashon di Vrije Universiteit [3], riba enkargo di Greenpeace, a sali na kla anteriormente ku e konsekuensianan di kambio di klima na Boneiru ya kaba ta afektá e bida diario. E habitantenan di Boneiru ta kore riesgonan grandi pa motibu di e subida di nivel di laman, kalor ku ta oumentá, i morto di e koralnan. Si e emishonnan mundial no ser redusí drástikamente, na fin di e siglo akí un kinto parti di Boneiru ta kore peliger di bai bou di laman.

—————————————————————————————————————————

“Voetnoten” 

[1] demandantenan Onnie Emerenciana, Jackie Bernabela, Angelo Vrolijk, Danique Martis, Judmar Emerenciana, Helen Angela, Kjelld Kroon i Daniela Simal 

[2] E dagvaarding kompleto ta publiká AKI

[3] Investigashon di VU; E impakto di kambio di klima riba Boneiru: un análisis di diferente senario i nan impakto riba e munisipio Hulandes Karibense