Aanpak piekbelasters aantoonbaar te weinig en te vrijblijvend om kwetsbare natuur te redden
Amsterdam, 16 februari, 2023 – Veel kwetsbare natuur staat ernstig onder druk en raakt mogelijk onherstelbaar beschadigd als de stikstofneerslag niet voor eind 2025 drastisch naar beneden gaat. Sommige natuur kan op termijn zelfs verdwijnen. De overheid doet echter nog steeds te weinig om de Nederlandse natuur te beschermen tegen de te hoge stikstofuitstoot.
Dat blijkt uit doorrekeningen van Greenpeace op de aanpak piekbelasters, die het kabinet eind vorige week presenteerde. Er wordt niet alleen aantoonbaar te weinig gedaan om de meest kwetsbare natuur op tijd te redden. Ook is de stikstofaanpak van het kabinet veel te vrijblijvend, omdat veel plannen nog niet concreet zijn uitgewerkt en er geen dwingende maatregelen worden genomen. Er moet met spoed een pakket met bewezen effectieve maatregelen worden vastgesteld waarmee de stikstofuitstoot voor eind 2025 gegarandeerd wordt teruggebracht. Dat eist Greenpeace in een sommatiebrief aan de minister voor Natuur en Stikstof en de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Als het Kabinet hier geen gehoor aan geeft, start Greenpeace Nederland een rechtszaak.
Maatregelen tot eind 2025 blijken ontoereikend
De Nederlandse Staat heeft de juridische verplichting volgens de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn om de natuur te beschermen. Vier jaar na de PAS-uitspraak van de Raad van State is er nog steeds amper vooruitgang geboekt in het terugdringen van stikstof. Andy Palmen, directeur Greenpeace Nederland: “De minister durft het nog steeds niet aan om dwingende maatregelen te nemen die effectief gaan helpen. Het beleid dat er nu ligt is een stapel goede voornemens zonder enige dwang. Onze doorrekeningen laten zien dat de maatregelen die met enige zekerheid voor eind 2025 worden genomen te weinig effect hebben om de meest kwetsbare natuur te redden. Daarom stappen we naar de rechter als het kabinet niet alsnog actie onderneemt.”
“De tijd van pappen en nathouden ten koste van de natuur is echt voorbij. De minister moet per direct zorgen voor bewezen effectieve maatregelen zoals het intrekken van vergunningen van piekbelasters. Ook moet ze veel meer doen, bijvoorbeeld het instellen van een maximaal aantal dieren per hectare, of het opkopen van bedrijven die toch al wilden stoppen. Als we de natuur op korte termijn redden, geeft dat ruimte voor de energietransitie en het bouwen van woningen. En voor blijvende boeren om de komende jaren de omslag naar ecologische landbouw te maken”, aldus Andy Palmen.
Overheidsbeleid komt te laat voor meest kwetsbare natuur
De meest kwetsbare natuur lijdt al decennialang onder de veel te hoge stikstofneerslag en verslechtert steeds verder. Voorbeelden van habitats die ernstig onder druk staan zijn veengebieden zoals de Alde Feanen. De oude eikenbossen en heischrale graslanden op de Veluwe, kunnen zelfs verdwijnen. In totaal gaat het om in ieder geval 14 verschillende habitats waarvoor de stikstofneerslag voor eind 2025 drastisch naar beneden moet, anders bestaat de kans dat deze onherstelbaar beschadigd raken. Daarvoor waarschuwen vooraanstaande ecologen, waaronder Roland Bobbink. In 2022 toonde hij in het rapport ‘Herstelbaarheid van door stikstofdepositie aangetaste Natura 2000-habitattypen’ al aan dat het voor 14 natuurtypen nu of nooit is. Een Quickscan van de Taakgroep Ecologische Onderbouwing heeft het aantal habitats zelfs nog uitgebreid en daar drie leefgebieden aan toegevoegd.
Roland Bobbink, ecoloog: “De stikstofdepositie is al 15 jaar niet meer gedaald en nog steeds veel te hoog. Haast is geboden, de natuur kan echt niet langer wachten, anders zijn desastreuze en onomkeerbare gevolgen niet meer te voorkomen.”
—– Einde persbericht—–
Neem voor meer informatie, foto’s en interviews contact op met: Layla Bil, Persvoorlichter Greenpeace Nederland via [email protected] of tel: 06 21 29 68 95.
- Lees hier de volledige sommatiebrief en hier het in 2022 gepubliceerde rapport ‘Herstelbaarheid van door stikstofdepositie aangetaste Natura 2000-habitattypen’ van vooraanstaand ecoloog Roland Bobbink en collega’s (2022), van onderzoekcentrum B-WARE, over de herstelbaarheid van de 14 betreffende habitats en de 2025 deadline.
- Hier vindt u de Quickscan Natuurdoelanalyses van de Taakgroep Ecologische Onderbouwing, die de opgave voor eind 2025 zelfs heeft vergroot naar 19 urgente (sub)habitats (*1) en 3 leefgebieden. Deze Quickscan is onderbouwd door het rapport ‘Aanvulling op Herstelbaarheid van door stikstofdepositie aangetaste Natura 2000-habitattypen: een overzicht’, van Tomassen et al (2022, (*2).
- Een recent statement van vooraanstaande ecologen, waarin de urgentie wordt onderstreept en wat is gepubliceerd als Addendum bij het rapport ‘Onderzoek naar een ecologisch noodzakelijke reductiedoelstelling van stikstof’ is hier te vinden.
- Het rapport ‘Stikstofdepositie in 2025 op de meest urgente habitats en leefgebieden: een analyse van Ton Brouwer (Gispoint) is hier te vinden.
- Het recent opgestelde rapport ‘Stikstofmaatregelen in de veehouderij, Overzicht van ‘laaghangend fruit’’ van CLM kunt u hier lezen.
Al eerder sommeerde Greenpeace Nederland de Staat (in 2021) om met een aangescherpte stikstofaanpak te komen. Toen was de oproep om concrete plannen in het beleid op te nemen om kwetsbare natuur te beschermen. In het coalitieakkoord is de reductiedoelstelling voor 2030 aangescherpt en werd 25 miljard euro vrijgemaakt voor hervorming van de landbouw. Maar het ontbreekt in de plannen aan een opgehoogd stikstofreductiedoel voor eind 2025 en het overgrote deel van de 25 miljard euro wordt pas beschikbaar gesteld ná deze regeerperiode. De plannen zijn dan ook te weinig en te laat om de meest kwetsbare natuur voor eind 2025 te redden.
Gevolgen overmaat aan stikstof
Een overmaat aan stikstof verstoort het functioneren van ecosystemen. Het zorgt onder andere voor ‘vermesting’ waardoor sommige planten extra snel groeien. Deze ‘verdringingssoorten’ overwoekeren juist de langzame, kwetsbare groeiers en soorten die niet goed tegen stikstof kunnen. Het gevolg: minder plantensoorten, en ook de insecten die van de kwetsbare soorten afhankelijk zijn, komen minder voor, waardoor er ook minder voedsel is voor vogels. Te veel stikstof zorgt ook voor verzuring van de bodem. Daardoor lossen mineralen op en spoelt bijvoorbeeld calcium uit de bodem weg. Planten, slakken en vogels, krijgen hierdoor calciumgebrek. Dat leidt weer tot te dunne eierschalen en zwakke botten bij jonge vogels, die daardoor hun pootjes breken. Kortom: te veel stikstof ontwricht ecosystemen met als gevolg instorting van de kenmerkende biodiversiteit. Wat dan nog rest zijn verzuurde en met stikstof overbemeste gebieden waar steeds minder voor Nederland en Europa unieke soorten leven en die zich niet meer op natuurlijke wijze kunnen herstellen.
Noten:
*1) In het rapport van Bobbink werden habitattypes 2130 B&C gezamenlijk gepresenteerd, in de Quickscan zijn deze separaat weergegeven.
*2) In deze analyse is echter de deadline voor 1 habitat, namelijk 91D0 Hoogveenbossen, naar 2030 gezet, waarmee het totaal op 18 (sub)habitats plus drie leefgebieden komt die voor eind 2025 onder de KDW dienen te worden gebracht. Dit rapport is op te vragen bij onze persvoorlichters.