DE “VERDEEL EN HEERS”- TRUC VAN DE EUROPESE COMMISSIE

Vertaling van de Briefing paper,
Seattle to Brussels Network , november 2022

Heb je ooit gehoord van het streven van de Europese Commissie om komende EU-handelsovereenkomsten met Mexico, Chili en Mercosur te “splitsen”, en vroeg je je af wat dit in hemelsnaam betekent? Achter deze technische term schuilt in feite een omzeiling van de democratie – met reële gevolgen.

Via deze zogenaamde “splitsingsprocedure” kan de Commissie overeenkomsten splitsen in afzonderlijke delen (vandaar de term “splitsing”), zoals politieke samenwerking versus handel versus investeringspijlers. Daardoor wordt t voor eenvoudiger om de handelsafspraken door te voeren. 

Deze technische verdeling verandert namelijk de regels van het stemproces rondom zulke handelsovereenkomsten. Voor het ‘totaalpakket’ – handelsovereenkomst ingebed met poltieke en/ of investeringsafspraken, is instemming nodig van álle EU-lidstaten en moeten alle nationale parlementen goedkeuring geven. Maar als het handelsdeel uit een volledige overeenkomst wordt gehaald, dan is slechts een meerderheid van de stemmen in het Europees Parlement en de EU-Handelsraad voldoende. De ‘losse’ handelsbepalingen kunnen dan dus worden aangenomen zonder het noodzakelijke toezicht en democratisch debat door rechtstreeks gekozen politici op nationaal niveau.

Wat betekent dat concreet? Laten we een voorbeeld bekijken:

Vanwege de aanhoudende protesten van burgers, vakbonden het maatschappelijk middenveld, boeren en enkele regeringen en nationale parlementen op de EU-Mercosur handelsovereenkomst, wil de Europese Commissie deze overeenkomst splitsen. Want dan is de noodzaak van consensus in de EU-Raad over het controversiële handelsgedeelte niet nodig en kunnen ze het zo snel mogelijk in werking laten treden. De handelsovereenkomst kan dan achter gesloten deuren worden goedgekeurd door een meerderheid in de Raad van de EU en door een meerderheid van de leden van het Europees Parlement.

“Splitsen” is een ​​technische manoeuvre met een louter politieke doel; zorgen dat de controversiële handelsagenda van de Commissie een zachte landing gaat krijgen, maar wel met aanzienlijke democratische gevolgen.

De Oostenrijkse en de Nederlandse parlementen hebben eerder al verklaard de EU-Mercosur-deal te zullen verwerpen, net als de Belgische parlementen van Wallonië en Brussel. De Franse en Duitse regeringen verwerpen momenteel de overeenkomst tussen de EU en Mercosur – zoals die nu is onderhandeld. Als de Commissie doorgaat met het “opsplitsen” van het EU-Mercosurverdrag, dan zal geen enkele van deze opposities er meer toe doen; hun steun is dan niet meer nodig. 

Instemming van de nationale parlementen is niet alleen een kwestie van ja-knikken met wat al op Europees niveau is overeengekomen. Het betrekken van de nationale   parlementen is de belangrijkste democratische stap in die besluitvorming en is de ultieme bescherming voor nationale boeren, arbeiders, consumenten en alle burgers,  die door het parlement worden vertegenwoordigd. 

Het opsplitsen van de overeenkomst tussen de EU en de Mercosurlanden Brazilië Argentinië, Uruguay en Paraguay zou niet alleen negatieve gevolgen hebben voor de democratische processen in de totstandkoming van zulke handelsovereenkomsten, Het kan ook negatieve gevolgen hebben voor duurzame ontwikkeling. De mensenrechtenclausule in het verdrag wordt bijvoorbeeld alleen genoemd in het politieke gedeelte, niet in het handelsgedeelte van de overeenkomst. In een “gesplitste” handelsovereenkomst tussen de EU en Mercosur zal dan uiteindelijk geen enkele verwijzing of garantie bevatten met betrekking tot de mensenrechten. Mensenrechten  worden in zo’n gesplitste versie simpelweg niet genoemd. 

Wat kunnen we doen?

De Europese Commissie voert momenteel een juridische beoordeling (legal assessment) uit over het al dan niet “splitsen” van de EU-Mercosur-deal. Maar ongeacht de juridische beoordeling ervan, is splitsing een politiek besluit: het is de afweging van de Commissie in hoeverre zij bereid is om haar democratische imago op het spel te zetten in ruil voor het slagen van een ​​overeenkomst waarvan de onderhandelingen 20 jaar duurde. 

Wees bewust van de obscure tactieken van de Europese Commissie om het splitsingsinstrument te verhullen door verschillende namen te gebruiken, zoals ‘interim-handelsovereenkomst’. Dit geldt ook voor de overeenkomsten met Chili en Mexico. Alles wat leidt tot “snellere” vooruitgang door nationale parlementen uit te sluiten, zal ernstige gevolgen hebben voor onze democratieën, mensenrechten, consumentenrechten en klimaat. 

Parlementariërs in de hele EU: kom op voor uw recht om de EU-Mercosur-deal te herzien of te verwerpen – communiceer nu aan uw regering en de Europese Commissie dat u tegen de ondemocratische “splitsing” bent

Regeringen in de hele EU: kom op voor uw recht om een ​​veto uit te spreken over de ratificatie van de EU-Mercosur-deal – communiceer nu aan de Europese Commissie dat u tegen de ondemocratische “splitsing” bent!