Een groep biologen, journalisten en hippies maakte zich eind jaren zestig ernstige zorgen over Amerikaanse kernproeven op Amchitka, een vulkanisch eiland ten westen van Alaska. Why not sail a boat up there and confront the bomb?, riep een van hen in een opwelling. Dit idee kreeg vleugels. De reis werd gefinancierd met een snel georganiseerd benefietconcert. Op 15 september 1971, vandaag precies 40 jaar geleden, voeren de actievoerders met het schip de ‘Greenpeace’ naar het eiland.
Ze konden de kernproef niet voorkomen. Sterker – ze hebben Amchitka nooit bereikt. Nog voordat ze ook maar in de buurt kwamen, zijn ze opgepakt door de Amerikaanse marine.
Toch was de reis een succes. Deze elf mannen voeren naar het einde van de wereld, op het moment dat daar een kernbom tot ontploffing zou worden gebracht. Op eigen risico. Daarmee inspireerden ze massa’s mensen wereldwijd. Amerika sloot onder publieke druk het kernproevenprogramma. Amchitka werd later uitgeroepen tot vogelreservaat.
Staatssecretaris Bleker (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, CDA) is de eerste bewindsman die natuurgebieden in zee wil afsluiten en echt wil beschermen. Veertig jaar geleden was hij een achttienjarige politicologiestudent in Amsterdam. Misschien raakte het verhaal van deze elf mannen ook bij hem een snaar.
In elk geval stak Bleker afgelopen zomer ook zijn nek uit, door een gedurfde uitspraak: ‘Als je kijkt hoe groot de Noordzee is, dan mag je wel 10 of 15 procent van de Noordzeegebieden aanwijzen waar de natuur even helemaal zijn gang kan gaan. Er blijft nog genoeg over.’
In het Krugerpark bouw je geen flats. Op de Hoge Veluwe wordt geen weg aangelegd. Het zou net zo vanzelfsprekend moeten zijn dat er geen schadelijke activiteiten plaatsvinden in natuurgebieden op zee, zoals vissen met sleepnetten en kettingen.
Met zijn voornemen strijkt Bleker tegen de haren van de vissers in. Zij vormen traditioneel een deel van zijn eigen politieke achterban. De visserijsector is bang dat afgesloten gebieden hun belangen schaden. Ze doen de gebiedsbescherming daarom af als onzinnig. De sector kiest liever voor het ontwikkelen van duurzame visserijtechnieken. Dit is een goede zaak, maar voor een gezonde Noordzee zijn ook zeereservaten nodig.
Met het instellen van zeereservaten sla je een aantal vliegen in één klap. Het bodemleven herstelt. Het zeeleven bloeit op. Op termijn komen er meer en grotere vissen. Daarvan profiteren ook vissers.
Bleker is op de goede weg, maar met één statement van de staatssecretaris zijn de natuurgebieden op de Noordzee natuurlijk nog niet gered. Als hij dit jaar in Brussel met andere lidstaten voor de zeereservaten knokt, zal Bleker, net als de reisgenoten van de ‘Greenpeace’, een historische verandering in gang zetten.
Opiniestuk, NRC Handelsblad, 15 september 2011