Onlangs zette het Europees Parlement zijn handtekening onder een akkoord dat we moeilijk anders kunnen omschrijven dan ‘een doodvonnis voor kleinschalige boeren en natuur’. We roepen de Europese Commissie op haar voorstel in te trekken (#WithdrawTheCAP) en opnieuw te beginnen met een schone lei. Dit voorstel is namelijk een compromis dat zich overgeeft aan de belangen van de intensieve landbouw, door de oneerlijke toewijzing van het merendeel van de Europese landbouwpot aan de grootste boeren voort te zetten. Dit is geen ‘hervorming’ maar een bevestiging van ‘business as usual’.
Fridays for Future en Greta Thunberg kwamen tijdens de stemming in actie op Twitter onder de hashtag #VotethisCAPdown (stem het GLB weg). Deze video werd een half miljoen keer bekeken. Het bleek niet voldoende. Na afloop van de stemming toonden de politieke leiders in het Europees Parlement zich tevreden met hun goedgekeurde compromis. Terwijl het akkoord voor een nieuw GLB op geen enkele manier te verzoenen valt met de Green New Deal van Vice-President Frans Timmermans, waarmee de EU het voortouw wil nemen in de strijd tegen klimaatverandering.
We hebben voor jou het huidige akkoord uitgeplozen, en dit zijn (in het kort) de belangrijkste redenen waarom het slecht nieuws is voor ons klimaat en het milieu.
#1 Nog steeds publiek geld voor vervuilende veefabrieken
De voorwaarden voor het verkrijgen van Europese landbouwsubsidies sluiten de intensieve veeteelt niet uit. Dit, ondanks dat er een voorstel van de milieucommissie van het EU-parlement lag om een maximum aantal dieren per hectare vast te leggen voor wie in aanmerking wil komen voor Europese steun.
#2 Weinig bescherming voor veengebieden en permanente graslanden
In plaats van bescherming van veengebieden te eisen, wil het Europees Parlement ‘passend onderhoud’. Dit betekent dat boeren die ontwaterde veengebieden ontginnen, er alsnog overheidsgeld voor kunnen krijgen. Aangezien veengebieden een aanzienlijke hoeveelheid broeikasgassen uitstoten, zou het GLB hun bescherming moeten verbeteren in plaats van de maatregelen te beperken om de status quo te behouden. Onder de huidige deal zou het perfect mogelijk zijn voor een boer om een veengebied droog te leggen en er maïs op te gaan verbouwen voordat het GLB in 2023 in werking treedt. Het GLB moet landbouwers aanmoedigen en belonen voor het beschermen van deze gebieden, niet hen stimuleren om veengebieden droog te leggen.
Blijvende graslanden zijn absoluut essentieel voor het behoud van de biodiversiteit in de EU. Daarom is in het voorstel van de Europese Commissie een verbod ingevoerd op het ploegen / ombouwen van blijvende graslanden in beschermde gebieden (de zogenaamde ‘Natura 2000’ -gebieden). De huidige deal heft dit broodnodige verbod op en vervangt het door een zeer vaag concept van ‘passend beheer’.
#3 Geen extra ruimte voor natuur
Een van de voorwaarden om toegang te krijgen tot GLB-subsidies is dat boeren een percentage van hun land aan natuur besteden. Dit komt overeen met een van de zogenaamde ‘vergroeningsmaatregelen’ van het huidige GLB, bekend als de ‘ecologische aandachtsgebieden’ (EFA’s). Het EP beperkt een dergelijk percentage tot 5% (het huidige% dat momenteel wordt toegepast) en beperkt het alleen tot akkers (dus ruim 40% van de landbouwgrond in de EU, inclusief bijvoorbeeld graslanden en boslandbouwgebieden, buiten beschouwing gelaten). Bovendien blijven vanggewassen en stikstofbindende gewassen gelden als ‘ruimte voor de natuur’, ook al worden ze meestal voor productieve doeleinden geteeld.
#4 ‘Milieumaatregelen’ zonder echte milieuwinst
Het budget (30%) voor milieumaatregelen in plattelandsontwikkeling wordt grotendeels overschat. Het bevat enkele maatregelen, zoals geld voor gebieden met natuurlijke beperkingen (bijv. Berggebieden, landbouwgrond met zeer rotsachtige grond en andere achtergestelde gebieden) die, hoewel terecht ondersteund, geen specifiek milieuvoordeel opleveren.
Specifiek: 40% van het geld dat wordt uitgegeven aan deze gebieden met natuurlijke beperkingen, wordt meegeteld in het 30% gereserveerde geld voor het milieu in de tweede pijler. Betalingen voor gebieden met natuurlijke beperkingen komen overeen met meer dan 17% van het budget voor plattelandsontwikkeling, dus het budget van 30% voor milieumaatregelen wordt de facto met ⅓ verminderd als deze uitgaven worden meegerekend.
#5 Eco-regelingen dreigen een lege huls te worden
Eco-regelingen zijn betalingen aan boeren die willen investeren in een klimaat- en milieuvriendelijkere productie. Deze regelingen worden vaak voorgesteld als het speerpunt van een groener GLB, maar we stellen vast dat ze nog verder worden afgezwakt door:
* het koppelen van economische criteria aan de steun: ondanks dat het specifiek gericht is op het behalen van milieuvoordelen (een ecoregeling kan worden betaald als het “de economische prestaties van een boerderij verbetert”)
* de deur open te zetten voor ‘valse’ milieumaatregelen: zo kan bijvoorbeeld een varkenshouder met 10.000 varkens nog steeds subsidies krijgen als ze wat plastic speelgoed gebruiken om het elkaar aanvallen tussen varkens te verminderen. Een ander voorbeeld is de ‘precisielandbouw’, die bij gebrek aan een strikte definitie Europees geld zou kunnen krijgen om verder te intensiveren, zonder dat daar per se klimaat- of milieuvoordeel mee gepaard gaat.
#6 Lidstaten mogen zelf niet ambitieuzer zijn op milieuvlak
De milieu-ambitie van de lidstaten wordt door het akkoord ingeperkt. Zo mogen landen geen aanvullende normen opleggen aan hun boeren die subsidies willen krijgen binnen het kader van het GLB. Sterker nog, lidstaten mogen geen hoger budget aan groenere landbouw besteden dan in het akkoord vastgelegd.
Wat moet er gebeuren?
Het huidige intensieve landbouwsysteem, met veel te veel dieren, monoculturen en intensief bestrijdingsmiddelengebruik is rampzalig voor zowel onze natuur en het klimaat als voor de boerenstand. Alleen al in Nederland is het aantal boeren sinds het jaar 2000 gehalveerd. Als we op dezelfde voet doorgaan houden we in 2030 opnieuw de helft van het huidige aantal boeren over. Ook de stikstofcrisis laat zien dat de landbouw, en voornamelijk de intensieve veehouderij, enorme gevolgen heeft voor onze kwetsbare natuur. De oplossing is een omslag naar ecologische landbouw met drastisch minder dieren onder voorwaarde dat boeren worden geholpen en een eerlijke prijs krijgen voor hun product.
Lees meer over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
Wat kun jij doen?
Vind jij ook dat dit beleid van tafel moet? Onderteken dan deze brief aan de Europese Commissie en deel deze oproep op Twitter met de hashtag #WithdrawTheCAP
Wil jij in actie komen voor een duurzaam voedselsysteem? Hou dan onze website de komende tijd in de gaten, meld je aan als vrijwilliger, of voor onze nieuwsbrief.
Miljarden euro’s worden nu vrijgemaakt. Ik wil dat deze noodinvesteringen slim gebruikt worden: we houden niet de grote vervuilers uit de wind, maar zetten we ons geld in om mensen en natuur te beschermen.