Vandaag worden in Brussel de herstelplannen van de Europese economie gepresenteerd waar miljarden euro’s belastinggeld in worden gestoken. Maar de zogenaamde ‘groene groei’ – waar door Commissievoorzitter Ursula von der Leyen op wordt ingezet – zal simpelweg het huidige systeem instandhouden dat mensen uitbuit en ons milieu vernietigt. Juist nu moeten regeringen structurele veranderingen in de economie stimuleren in plaats van het oude systeem herstellen. De herstelplannen van Europa – en die van het kabinet – zouden niet alleen gefocust moeten zijn op economische groei, maar juist sociale en ecologische welvaart moeten stimuleren. Alleen zo komen we veerkrachtig uit de coronacrisis en pakken we tegelijkertijd de klimaat- en natuurcrisis aan.
Hoewel Europese politici de mond vol hebben van groene ambities, blijven ze hun hoop – en ons belastinggeld – vestigen op een kapot economisch systeem, dat onze planeet opwarmt en onze ecosystemen vernietigt. De herstelplannen zouden zich moeten concentreren op sociale en ecologische welvaart, economische transformatie en investeringen in banen, bedrijven en sectoren die groene werkgelegenheid creëren.
De volgende drie checkvragen laten zien of de economische herstelplannen echt groen zijn of dat ze het huidige economische systeem in stand houden:
1. Is het toekomstbestendig?
Dat betekent:
- Geen steun voor de gas-, olie- en kolenindustrie
- Geen steun voor luchtvaartmaatschappijen, autofabrikanten of andere vervuilers, zonder strikte milieu- en sociale voorwaarden
- Alle maatregelen zijn in lijn met het doel van 65% vermindering van de EU-emissies in 2030
- Geen subsidies voor fossiele brandstoffen
- Verschuiving van overheidsfinanciering van vervuilende activiteiten (bijv. industriële landbouw) naar oplossingen die meer mensen werk geven (bijv. gedecentraliseerde hernieuwbare energie), de wereldwijde klimaat- en ecologische voetafdruk verkleinen en de natuur helpen om te herstellen
- Aanpak overconsumptie, afval en vervuiling en vermindering van het gebruik van pesticiden en de consumptie van vlees- en zuivelproducten en single-use producten.
Het investeren in ‘groene’ economische sectoren en natuurherstel zal onvoldoende opleveren als er tegelijkertijd geld wordt gestoken in grote vervuilers en sectoren die onze ecosystemen uithollen en mensen uitbuiten. Elke euro die aan verouderde industrieën wordt uitgegeven, blokkeert de nodige omslag van onze economie en geeft gevestigde belangen meer excuses om te vertragen. Tegelijkertijd betekent dat ook dat bestaande financieringsstromen moeten worden aangepast, zoals het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.
2. Is het voor iedereen?
Dat betekent:
- Dat het levensonderhoud en banen van mensen worden beschermd en de omscholing van werknemers van niet-duurzame naar duurzame sectoren van de economie ondersteund
- Investeringen in hoogwaardige banen in toekomstbestendige sectoren (bijv. duurzame energie; woningrenovatie; openbaar vervoer en fietsinfrastructuur; treinnetwerken; ecologische landbouw; natuurherstel; reparatie, hergebruik en duurzaam productontwerp; openbare gezondheidszorg; onderwijs; kunst)
- In plaats van toekomstige generaties te belasten met enorme schulden, maken regeringen onder meer een einde aan belastingontwijking en zorgen ervoor dat de rijksten het grootste deel aan de herstelfinanciering bijdragen.
- Versterken van essentiële openbare diensten, investeren in stedelijk groen en natuurlijke infrastructuur
- Steun voor de meest kwetsbare mensen in de samenleving en aanpak inkomensongelijkheid
- Ervoor zorgen dat het digitaliseringsbeleid een positieve impact heeft op de werkgelegenheid en rechten en vrijheden beschermt
Investeringen en financiële hulp moeten het levensonderhoud van mensen beschermen (geen dividend voor aandeelhouders en CEO-bonussen), werknemers ondersteunen bij het leren van nieuwe vaardigheden en kansen bieden in sectoren die toekomstbestendig zijn, waaronder isolatie en renovatie van huizen, installatie van zonnepanelen en de uitbreiding van de trein netwerken, openbaar vervoer en fietsen. Ecologische landbouw kan meer dan voldoende gezonde voeding en eerlijke prijzen voor boeren bieden, terwijl het meer en veiligere banen genereert dan destructieve industriële landbouw.
De financiële crash van 2008 heeft miljoenen geruïneerd, maar het heeft miljonairs ook miljardairs gemaakt. Dat kan niet nog een keer gebeuren. Van belastingontduikende bedrijven tot miljardairs, iedereen moet zijn deel betalen.
Fatsoenlijke, stabiele banen in essentiële diensten en schone industrieën moeten de gig-economie vervangen. Het is tijd om inkomensongelijkheid aan te pakken, werkuren te verminderen om de werkgelegenheid te stimuleren, onze balans tussen werk en privéleven te verbeteren en onze algehele ecologische voetafdruk te verkleinen.
Het herstelpakket moet ook aantonen dat de Europese regeringen bereid zijn de meest kwetsbare groepen binnen onze gemeenschappen te helpen, van langdurig werklozen tot vluchtelingen, maar ook buiten onze grenzen, waar het nog moeilijker is om te reageren op de gezondheids- en economische crisis.
3. Beschermt het onze grondrechten?
Dat betekent:
- Financiering afhankelijk maken van de eerbiediging van de democratie, de grondrechten en de rechtsstaat en straf voor elke inbreuk
- Ontmoediging van het gebruik van traceer-apps
- Democratie is een eerste vereiste voor een groen en rechtvaardig Europa. Sterke en inclusieve democratische instellingen, de eerbiediging van de grondrechten en de rechtsstaat door alle overheidsniveaus moeten een voorwaarde zijn voor de toekenning van EU-middelen en steunregelingen.
De EU moet krachtig optreden tegen elke regering die de gezondheidscrisis gebruikt als excuus om de rechtsstaat en de grondrechten (inclusief het recht op privacy, vrijheid van meningsuiting en het recht op protest) te onderdrukken met onnodige en onevenredige maatregelen.
Ten slotte moet de EU het gebruik van COVID-19-tracing-apps ontmoedigen, tenzij dit duidelijk gerechtvaardigd, beperkt en tijdgebonden is door de wet. Dergelijke technologieën zouden onevenredig en alomtegenwoordig toezicht kunnen introduceren, vermomd als instrument voor de volksgezondheid om de ziekte onder controle te houden. Dit vormt een grote bedreiging voor de privacy van mensen die de bewegingsvrijheid, de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vereniging kunnen ondermijnen.
Vind jij ook dat het kabinet de miljarden euro’s die nu geïnvesteerd worden om de coronacrisis het hoofd te bieden juist groen en eerlijk moeten worden ingezet? Teken dan onze oproep.
Miljarden euro’s worden nu vrijgemaakt. Ik wil dat deze noodinvesteringen slim gebruikt worden: we houden niet de grote vervuilers uit de wind, maar zetten we ons geld in om mensen en natuur te beschermen.