Greenpeace: Spolana moet opruimen en slachtoffers compenseren

Vanochtend hebben actievoerders van Greenpeace, uit zeven verschillende landen, de 200 meter hoge schoorsteenpijp van de Spolana fabriek in Neratovice beklommen(1). Spolana is een chemische fabriek op de oevers van de Elbe in Tsjechië. Vorig jaar stond het fabrieksterrein onder water tijdens de overstromingen van deze rivier. De klimmers onthulden een groot spandoek met de tekst ‘Stop dioxin – mercury – PCB – HCB’. Greenpeace roept de directie van Spolana op hun verantwoordelijkheid te nemen voor de met zwaar giftige stoffen vervuilde omgeving van de fabriek. Tevens eist de milieuorganisatie dat Spolana de slachtoffers van deze vervuiling schadeloos stelt.

‘Onze klimmers zijn vastbesloten om te blijven waar ze zijn, totdat de directie van Spolana instemt met onze eisen. Greenpeace wil dat Spolana niet alleen aan de oud-werknemers die ziek zijn als gevolg van blootstelling aan dioxine(2), een schadevergoeding uitbetaalt. De fabriek moet ook alle andere mensen die slachtoffer zijn van de gevolgen van het lekken van chloor en andere giftige stoffen, schadeloos stellen. Dit zijn niet alleen individuen, maar ook bedrijven zoals de boeren in de omgeving van het fabrieksterrein,’ aldus Jiri Tutter, directeur van Greenpeace Tsjechië.

Sinds dat de fabriek er staat wordt de omgeving hevig verontreinigd met kwik, dioxine, hexa-chloor benzeen en andere zwaar giftige stoffen. Metingen hebben aangetoond dat de bodem van het fabrieksterrein hoge concentraties van verschillende giftige stoffen bevat. Dezelfde stoffen zijn ook teruggevonden in het vetweefsel van huisdieren en vis en in de bodem in de omgeving van Spolana(3).

‘Spolana zegt dat de dierenfokkers, de boeren en de eigenaren van verontreinigd land zelf deze vervuiling hebben veroorzaakt. Wij vinden deze beschuldiging niet alleen volkomen onzinnig maar ook compleet onterecht,’ stelt Greenpeace toxics deskundige Miroslav Suta. De vervuiling op en rondom het terrein van Spolana is niet alleen het gevolg van productieprocessen in het verleden, maar ook van processen die tot op vandaag worden toegepast in de fabriek. Spolana geeft zelfs toe dat de productie van chloor en PVC leidt tot verontreiniging van de omgeving(4). Het gaat dan om levensgevaarlijke stoffen zoals kwik, dioxine en VCM (vinyl chloor-monomeer). ‘In plaats van de slachtoffers schadeloos te stellen en te kiezen voor schone alternatieven, weigert Spolana enige verantwoordelijkheid te nemen voor de schade aan mens en milieu die zij veroorzaakt. Erger nog, zij leggen de aansprakelijkheid bij anderen neer,’ zegt Suta(5).

Greenpeace roept al jaren dat Spolana voorzorgsmaatregelen moet nemen om te voorkomen dat de omgeving vervuild wordt. Ook eist de milieu-organisatie van de fabriek dat zij de vervuilde grond en gebouwen op een verantwoorde manier schoonmaakt. Vorige jaar, tijdens de grote overstromingen in Tsjechië en Duitsland, is Spolana onder water komen te staan als gevolg van de overstroming van de Elbe. Dit had tot gevolg dat 3.500 ton aan giftige stoffen in de rivier stroomde. Greenpeace hield de situatie zowel tijdens de overstroming als daarna nauwlettend in de gaten.

Onderzoek van Greenpeace toont aan dat in vetweefsel van eenden en in kippeneieren hoge concentraties van dioxinen en pcb’s te vinden zijn. De nationale inspectiedienst van vee en pluimvee van Tsjechië heeft, na eigen onderzoek, de resultaten van het Greenpeace onderzoek bevestigd.

De actie van vandaag is de start van de ‘Elbe Tour 2003′. Greenpeace gaat tijdens deze periode de Tsjechische bevolking informeren over de risico’s die er kleven aan de grote hoeveelheid chemische fabrieken langs de Elbe en de gevaren van de stoffen die zij produceren.

(1) 30 actievoerders uit Tsjechië, Nederland, Duitsland, Finland, Slovenië, Oostenrijk en Groot Brittanië zijn vanochtend via de Elbe het fabrieksterrein op gegaan en hebben een spandoek van 10x40m opgehangen.

(2) Dioxine vervuiling Spolana Neratovice dateert uit 1965-1968 toen de fabriek chlorine herbicide 2,4,5-T produceerde. Door het samenvoegen van deze stof met herbicide 2,4-D ontstaat het gif Agent Orange. Deze stof werd gebruikt door de Amerikanen tijdens de oorlog in Vietnam. In 1968 werd Spolana gedwongen te stoppen met de productie van herbicide 2,4,5-T omdat 80 werknemers ernstige gezondheidsproblemen ondervonden. Oorzaak van deze problemen was dioxine een bijproduct van chlorine herbicide.

(3) De gevonden concentraties overstegen ruimschoots de toegestane limieten.

(4)Zie het jaarverslag van Spolana 2002.

(5) In plaats van een fatsoenlijke compensatie aan de slachtoffers te betalen, heeft Spolana de slachtoffers alleen een symbolische vergoeding aangeboden zoals een eenmalig bezoek aan een bronnenbad. De directie is van mening dat geen enkele voorzorgsmaatregel had kunnen voorkomen dat de giftige stoffen de rivier in zouden stromen tijdens de overstroming met de omvang van vorig jaar. Inmiddels is echter toegegeven dat tijdens het overpompen van chloor uit tanks die onder water stonden de noodzakelijke procedures niet gevolgd zijn.