Het wordt steeds gekker met de plannen van president Bolsonaro: een nieuwe wet moet bedrijven de mogelijkheid gaan geven om onder meer te mijnen in inheems grondgebied. Dit voorstel gaat lijnrecht in tegen de Braziliaanse grondwet; hierin staat namelijk dat inheemse volkeren het exclusieve recht hebben op hun grondgebied.
Zijn er nog rechten voor Inheemse groepen?
Bolsonaro’s wetsvoorstel moet nog door het Braziliaanse congres worden goedgekeurd. Maar als dit doorgaat, ligt de beslissing over wat er gebeurt in Inheemse gebieden bij de president en eventueel bij het congres. Inheemse volkeren worden dan alleen “gehoord”, zonder het recht om een veto uit te spreken over deze activiteiten op hun eigen grondgebied.
In de kern is dit voorstel ongrondwettelijk. In de grondwet is namelijk vastgelegd dat Inheemse volkeren het exclusieve recht hebben op hun grondgebied en dat alles wat in deze gebieden gebeurt hun toestemming vereist.
De Amazone: cruciale rol voor ons klimaat
De grondwettelijke regel dat Inheemse groepen het exclusieve recht op hun land hebben, is niet alleen goed voor het behoud van de Inheemse cultuur; het is ook de meest effectieve manier om het bos te beschermen. Daar waar Inheemse groepen landrechten hebben, blijft het bos namelijk het beste intact. Zo spelen zij een cruciale rol in de leefbaarheid van onze aarde, want het Amazonewoud – als reusachtige CO2-opslagplaats – is immers onmisbaar om de wereldwijde temperatuur op pijl te houden. Daarnaast herbergt het grootste regenwoud ter wereld een schat aan plant- en diersoorten, waarvan duizenden soorten verdwijnen als gevolg van ontbossing.
Lees waarom Inheemse groepen zo hard nodig zijn om de klimaat- en natuurcrisis het hoofd te bieden (IPBES 2019).
Met dit wetsvoorstel doet Bolsonaro wederom de Amazone in de uitverkoop, waarbij grote (internationale) bedrijven zullen profiteren ten koste van de natuur en de lokale en Inheemse groepen die van het bos afhankelijk zijn. Mijnbouw brengt veel risico’s met zich mee op vervuiling van bodem en water in de omgeving. Ook hydro-elektrische stuwdammen verstoren het natuurlijke evenwicht van rivieren en stromingen, met gevolgen die als eerste door de lokale en inheemse groepen worden gevoeld.
Inheemse groepen laten zich horen
In een verklaring die deze donderdag werd gepubliceerd, verwerpt de Inheemse koepelorganisatie APIB het wetsvoorstel. “Het heeft onomkeerbare gevolgen voor met name geïsoleerde inheemse volkeren en degenen die recentelijk contact hebben gehad.”
Vorige maand kwamen al meer dan 450 Braziliaanse inheemse en lokale leiders bijeen om gezamenlijk een vuist te maken tegen het anti-inheemse en anti-milieubeleid van de Braziliaanse regering Bolsonaro. Maar ook in Nederland kunnen we actie ondernemen, door de beste beschermers van de Amazone te steunen in hun strijd. Want als we de Amazone verliezen, verliezen we de strijd tegen klimaatverandering.