De toekomst van bosbescherming in Brazilië
Waar de inheemse bevolking landrechten heeft, is de biodiversiteit in de Amazone het rijkst en blijft het bos het best intact. En intacte bossen spelen een cruciale rol om de opwarming van de aarde onder de 1.5 graden te houden. Maar met het aantreden van de nieuwe Braziliaanse president Bolsonaro op 2 januari 2019, maken we ons grote zorgen over deze beste bosbeschermers ter wereld.
Jaguar (Panthera onca) in the Brazilian Amazon.
“We beschermen de natuur”, verklaarde André Karipuna, een jonge charismatische leider van een inheemse gemeenschap in het Braziliaanse Amazonegebied toen hij in oktober dit jaar in Amsterdam op bezoek was. “Maar we vrezen dat we morgen niet meer in leven zijn.”
De Karipuna, die nog slechts met 58 mensen zijn, worden dagelijks geconfronteerd met ernstige bedreigingen door illegale ontbossing, ook al is hun grondgebied beschermd in de Braziliaanse wetgeving. Met het aantreden van de nieuwe Braziliaanse president Bolsonaro 2 januari 2019 kan hun situatie verder gaan verslechteren. Want deze ‘tropische Trump’, zoals sommigen hem noemen, heeft het niet zo op bosbescherming en bescherming van de inheemse bevolking.
Zo verklaarde Bolsonaro tijdens zijn verkiezingscampagne dat hij de beschermde gebieden voor inheemse groepen wil gaan herzien. Ook beloofde hij dat het toezichtapparaat om milieumisdaden aan te pakken wordt gereduceerd en dat hij milieuvergunningsregels gaat versoepelen. Alles om het Braziliaanse bedrijfsleven vrij baan te geven.
Mocht Bolsonaro zijn beloften daadwerkelijk omzetten in overheidsbeleid, dan zou dat rampzalige gevolgen hebben voor de inheemse bevolking. “Als de Braziliaanse staat ons grondgebied niet beschermt, kunnen de indringers ons uitroeien en bezit nemen van ons territorium, dat groot en rijk is”, vertelt André Karipuna.
Maar niet alleen de inheemse bevolking zoals de Karipuna zullen onder dit beleid lijden. Het Amazone-regenwoud herbergt een schat aan biodiversiteit en is hard nodig om de opwarming van de aarde tot 1,5 graden te beperken en de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen. Het Amazonewoud is namelijk goed voor de opslag van ongeveer 100 miljard (!) ton koolstof. Bosbescherming is dus in het belang van ons allemaal.
André Karipuna zal voorlopig doorgaan met zijn strijd voor het amazonewoud, vertelt hij: “Wij Karipuna zijn slechts met weinigen, maar we gaan ons verzetten.”
Gelukkig kunnen we ook vanuit Nederland hem steunen in zijn strijd voor het behoud van de bossen. Nederland is immers een van de grootste handelspartners van Brazilië als het over landbouwproducten gaat. Het moment is aangebroken om onze verantwoordelijkheid te nemen om ontbossing, landroof en mensenrechtenschendingen definitief uit de productieketens te halen. Nederlandse overheden, banken en bedrijven moeten alles op alles zetten om ervoor te zorgen dat hout- of landbouwproducten (zoals soja en rundvlees) die de Nederlandse markt bereiken, in geen geval bijdragen aan de vernietiging van het Amazone-regenwoud.
Samen met de Karipuna en andere inheemse groepen kunnen we deze strijd tegen ontbossing winnen. Zo lang onze ogen gericht blijven op de Amazone en de beste bosbeschermers ter wereld. Want uiteindelijk is hun strijd voor bosbescherming in het belang van ons allemaal.
Over alle ogen op de Amazone
Om de ontbossing te stoppen, is een bijzondere coalitie van milieu- en mensenrechtenorganisaties samengebracht: Alle ogen op de Amazone. We ondersteunen inheemse en lokale gemeenschappen met technologische instrumenten, trainingen, gegevensverzameling, onderzoek, lobby- en bewustwordingscampagnes en wetshandhaving. Het programma wordt uitgevoerd, onder coördinatie van Hivos en Greenpeace (met lokale partner CIMI), in samenwerking met COICA (de koepelorganisatie voor inheemse bevolking in de Amazone), het Institute of Social Studies (ISS), Digital Democracy (DD), het World Resources Institute (WRI), de University of Maryland (UMD), Interpol Leaf, Both Ends, Witness en Article 19. De Nederlandse Postcode Loterij financiert het programma.
Een langere versie van deze tekst is gepubliceerd in de Volkskrant van 13 november 2018, samen met Hivos, BothEnds en WITNESS.