Op 11 mei 2023 stellen Angelo Vrolijk, Judmar Emerenciana, Helen Angela, Jackie Bernabela, Onnie Emerenciana, Danique Martis, Kjelld Masoud Kroon en Greenpeace Nederland samen de Nederlandse overheid aansprakelijk. Waarom? Omdat de overheid niet genoeg doet om klimaatverandering een halt toe te roepen en de mensen op Bonaire nauwelijks beschermt tegen de gevolgen van klimaatverandering.
Plicht om burgers veilig te houden
In onze sommatiebrief leggen wij uit dat de Nederlandse overheid een ‘onrechtmatige daad’ begaat. Volgens internationale verdragen zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, maar ook volgens het Urgenda-vonnis van de Nederlandse Hoge Raad, heeft de overheid de plicht om al haar burgers actief te beschermen tegen de (gevolgen van) gevaarlijke klimaatverandering. Wij zijn van mening dat de Nederlandse overheid dit momenteel niet voldoende doet.
Dit komt ten eerste doordat Nederland momenteel niet genoeg doet om haar eerlijk deel, of fair share, bij te dragen aan de wereldwijde inspanning om onder de grens van 1,5 graad opwarming te blijven. Daarnaast wordt Bonaire amper beschermd tegen de impact van klimaatverandering, terwijl gemeenten in Europees Nederland in ieder geval kunnen rekenen op onderzoek, plannen en steun vanuit de Nationale overheid.
Gelijke bescherming voor alle Nederlanders
Als samenleving vinden we dat iedereen in Nederland gelijk behandeld moet worden, maar onze regering handelt alsof de rechten van de mensen van Bonaire er niet toe doen. Deze ongelijke behandeling van Bonaire – en de andere twee bijzondere gemeenten in het Caribisch gebied, Saba en St. Eustatius – is des te pijnlijker als je kijkt naar de koloniale geschiedenis van Nederland.
Veel van de huidige bewoners van Bonaire stammen af van tot slaaf gemaakte personen die op Bonaire en de andere Caribische eilanden te werk zijn gesteld. Premier Rutte bood in december 2022 excuses aan voor het Nederlands slavernijverleden en beloofde dat de overheid lering trekt uit haar verleden. Toch worden de bewoners van de bijzondere gemeenten in het Caribisch gebied nog steeds achtergesteld door de Nederlandse overheid.
Bonaire loopt gevaar
Bonaire is heel kwetsbaar voor de gevolgen van klimaatverandering. Kwetsbaarder dan veel andere gebieden in Nederland. Nu al raakt de klimaatcrisis de levens van mensen op Bonaire.
Uit onderzoek van de Vrije Universiteit blijkt dat door klimaatverandering een vijfde van Bonaire het gevaar loopt om permanent te worden opgeslokt door de zee tegen het einde van deze eeuw. Koraalriffen, die werken als natuurlijke golfbrekers, verdwijnen en hittegolven gaan toenemen. Dit zal het leven op het eiland permanent veranderen.
Klimaatverandering bedreigt niet alleen de inkomstenbronnen van mensen op het eiland, maar ook de infrastructuur, de gezondheid en de diensten die mensen nodig hebben. Terwijl Bonaire niet noemenswaardig heeft bijgedragen aan de klimaatcrisis zal de bevolking er veel harder door worden getroffen.
Wij eisen rechtvaardigheid
Daarom eisen we nu klimaatrechtvaardigheid. Als de overheid nu niet in actie komt, zullen we naar de rechter stappen. De overheid moet de mensenrechten op Bonaire en elders in het land beter beschermen om aan haar plichten te voldoen, en dat betekent het volgende:
- De regering moet haar eerlijk deel, of fair share, leveren aan de wereldwijde inspanning om onder 1,5 graad opwarming te blijven en de Nederlandse CO2-uitstoot sneller omlaag brengen. Onderdeel daarvan is dat de uitstoot binnen de Nederlandse grenzen 10 jaar sneller teruggebracht wordt naar nul.
- De regering moet maatregelen treffen, in overeenstemming met de bewoners van Bonaire, om hen te beschermen tegen gevaarlijke klimaatverandering en de impact op hun mensenrechten – zoals het recht op leven, privéleven en recht op cultuur – zoveel mogelijk te beperken. De overheid mag daarbij de bewoners van Bonaire niet ongelijk behandelen vergeleken met de bewoners van de rest van Nederland.
Wat betekent ‘fair share’?
Fair share gaat over het aandeel dat elk land moet bijdragen aan de wereldwijde inspanningen om onder de grens van 1,5 graad opwarming te blijven. Deze inspanning moet eerlijk verdeeld worden over alle landen, op basis van eerlijkheidsprincipes (zoals uitstoot per hoofd van de bevolking en historische emissies), en draagkracht (middelen om de uitstoot terug te dringen).
Actie is van levensbelang
Het is hierbij heel belangrijk dat beide eisen worden ingewilligd. Het voorkomen van klimaatverandering (mitigatie) en voldoende bescherming bieden tegen de gevolgen van klimaatverandering (adaptatie) zijn namelijk beide noodzakelijk voor Bonaire.
Enkel beschermingsmaatregelen nemen en geen poging doen om onder 1,5 graad te blijven, is dweilen met de kraan open. Als we binnen de grens van 1,5 graad blijven, dan houden we de mogelijkheid om maatregelen te nemen die mensenrechten op Bonaire echt effectief kunnen beschermen.
De overheid moet ons beschermen in de klimaatcrisis, maar doet dit niet. Al helemaal niet voor Bonaire. Inwoners van Bonaire en Greenpeace stappen naar de rechter, als het kabinet nu niet in actie komt.