Na vier maanden praten aan vijf tafels, met honderden stakeholders en duizenden vergaderuren, zijn dezer dagen de contouren opgeleverd van wat in december een Klimaatakkoord moet gaan heten. Inderdaad zou het prematuur zijn de vijf bijdragen al een akkoord te noemen, daarvoor zijn de ambities, afspraken en maatregelen nog teveel rijp en groen door elkaar. Aan de ene tafel is het besef dat we in de strijd tegen klimaatverandering zo ongeveer geen steen op de andere gaan laten wat verder doorgedrongen, dan aan de andere. Tijd voor een recensie van eigen en andermans werk.
Elektriciteit
Niet geheel ten onrechte werd de opgave aan de elektriciteitstafel door velen als een van de gemakkelijkste gezien. Hoewel hier de meeste Megatonnen gereduceerd worden, weten we vrij precies hoe dat moet: met loeiveel zon en wind. Er is een aardig concreet beeld waar het heen gaat, namelijk 70 tot 80% schone stroom in 2030, mede mogelijk gemaakt door spectaculaire kostendalingen. Tenminste twee hete aardappels liggen in het najaar dampend te wachten. Houdt het kabinet vast aan de in het Regeerakkoord aangekondigde bodemprijs voor CO2 voor de elektriciteitssector? En hoe om te gaan met de wens van sommige kolenbedrijven om door te gaan met houtstook in hun centrales? Vast een winstwaarschuwing: daar zijn wij niet voor in.
Industrie
Veel minder concreet werd het aan de industrietafel, de andere grootcontributeur aan dit akkoord. Weliswaar lukte het een lijst op te leveren van technieken waarmee die reductie behaald kan worden (wat op zich pure winst is), maar gekozen is er nog niet. Deels was dat bewust: partijen realiseren zich dat er geen gedeeld beeld bestaat over de noodzaak van CO2-opslag en spraken af samen op ‘fact finding mission’ te gaan. Meer gedeeld enthousiasme is er over de wens flinke stappen te zetten rond groene waterstof. Ook ziet iedereen in dat er nog een flinke rekening te verhapstukken valt in de vorm van een onrendabele top van klimaatinvesteringen van wellicht een miljard euro per jaar. De industrie duwt die van zich af, terwijl andere partijen vinden dat een deel van die kosten ook door hen
gedragen moet worden, bijvoorbeeld in de vorm van een bodemprijs voor CO2. Het ziet er naar uit dat minister Wiebes straks de knoop zal doorhakken.
Landbouw
Gezien de superlage opgave van slechts 3,5 Mton reductie was de landbouwtafel op voorhand al een eitje. De glastuinbouw neemt al de helft van deze opgave
voor haar rekening. Aangevuld met wat technische maatregelen en goede plannen voor de natuurlijke opname van CO2 in veengebieden ben je al klaar. Maar daarmee wordt niet voldaan aan een andere opdracht van de regering, namelijk om sectoren structureel voor te bereiden op verdere reductie na 2030. Zo’n beetje alle deskundigen zijn het er over eens dat zulks alleen kan door krimp van de veestapel. Juist naar die roze olifant wordt dit najaar een onderzoek gestart.
Mobiliteit
Als het een schoolrapport was geweest, dan bleven de leden van de mobiliteitstafel zitten. Na vier maanden praten niet verder komen dan een groslijst met opties, is echt te dun. Van weinig sectoren weten we zó precies wat er allemaal helpt om de uitstoot terug te dringen en gebeurt er zó weinig. Door zelf niet tot keuzes te komen, wordt de bal weer volop bij de politiek gelegd. Dat is geen garantie voor succes, want alles wat vier wielen heeft is in beginsel stof voor polarisatie en (dus) stilstand. Goed nieuws hier is dat iedereen ziet dat elektrisch rijden fiscaal gestimuleerd moet blijven (al blijft onduidelijk of fossiel rijden dan ook duurder moet worden). En zeer bedreigend is de veel te hoge claim op biobrandstoffen. De producenten van dit spul rekenen zich rijk.
Gebouwde omgeving
Samen met de elektriciteitstafel werden de plannen voor de gebouwde omgeving het meest concreet. Het is goed dat gas duurder wordt, omdat dat alle terugverdientijden voor schone technieken en isolatie bekort. We gaan op flinke schaal experimenteren met gasloos maken van wijken, al moet de werkwijze die met gemeenten overeen gekomen werd minder vrijblijvend worden.
So far, so good. Twee tafels deden wat hen gevraagd werd, drie andere zijn nog niet ver genoeg. Dadelijk in het najaar volgt de tweede ronde, waarbij er boter bij de vis geleverd moet gaan worden. Wat Greenpeace betreft is de maat der dingen dan óók of de tafels, zoals de regering hen verzocht, pakketten gaan aanleveren om 55% CO2-reductie te halen. Dat zal de geloofwaardigheid van Wiebes en Rutte bij hun pogingen andere EU-landen over te halen hiervoor te gaan flink ten goede komen.
Joris Wijnhoven
Campaigner Klimaat en Energie
Doe mee