door Willem Wiskerke, campagneleider
Voor het eerst legde het RIVM het verband vast tussen de uitstoot van Tata Steel en ziekte en sterfte in de omgeving, een verband dat de staalfabriek altijd heeft ontkend. Bijna 40.000 mensen willen dat de overheid ingrijpt. Zij tekenden de petitie om de meest ziekmakende onderdelen te sluiten. Tijdens een RIVM-bijeenkomst overhandigde ik deze petitie aan staatssecretaris Heijnen.
De aanloop naar het RIVM-rapport
Al honderd jaar stoot Tata Steel (voorheen Koninklijke Hoogovens) giftige stoffen uit over de woningen, speeltuinen en natuur in zijn omgeving. Het RIVM heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar de uitstoot. In eerdere rapporten werden kankerverwekkende stoffen, lood en andere schadelijke stoffen geconstateerd. Ook is Tata Steel de grootste individuele uitstoter van stikstof, CO2, fijnstof, lood en pak in ons land.
Bewoners bundelden hun krachten in onder meer stichting FrisseWind.nu, om de stinkende en giftige lucht te stoppen. Afgelopen zomer voerden honderden actievoerders actie bij Tata Steel, en bijna 40.000 mensen kwamen online in actie door de petitie te tekenen. En sinds de lancering van SpotdeGifwolk.nl spotten online activisten maar liefst 400 gifwolken via webcams. Gemiddeld drie per dag. Dat zijn geen incidenten, dat is structureel.
En nu staat het helemaal vast: Tata Steel maakt mensen ziek
Er hing ontzettend veel rook rondom Tata Steel, maar het RIVM wees nooit eerder het vuur aan. Het onderzoeksbureau rapporteerde over de schadelijke stoffen en over de extra gezondheidsschade in de omgeving, maar koppelde dat niet aan elkaar. Tot er een nieuw rapport uitkwam, waarin deze link wél direct wordt gelegd. Een unicum, want nog nooit eerder werd in Nederland gezondheidsschade aan een bedrijf gekoppeld. Eindelijk is datgene wat Tata Steel telkens in twijfel trekt vastgesteld: de cocktail aan schadelijke uitstoot van Tata Steel veroorzaakt ernstige gezondheidsschade.
Dit viel bewoners en ons het meest op in het nieuwe rapport:
- Het RIVM stelt vast dat nergens in Nederland één bron zoveel verschillende gezondheidsrisico’s veroorzaakt.
- Fijnstof en stikstofoxiden leveren ergere schade op dan bewoners dachten. Toch heeft de grootste bron van stikstof op het Tata Steel-terrein, de kooksfabriek 1, helemaal géén stikstofafvang
- De bewoners van Wijk aan Zee leven naar verwachting gemiddeld 2,5 maand korter door de blootstelling aan fijnstof en stikstofdioxide uitgestoten vanaf het Tata Steel-terrein.
- Ongeveer 4 procent van de huidige en toekomstige gevallen van longkanker in Wijk aan Zee is toe te schrijven aan de huidige uitstoot van Tata Steel.
- Ongeveer 3 procent van de toekomstige astma-gevallen in Wijk aan Zee hangen samen met de uitstoot van Tata Steel.
- In Wijk aan Zee ervaart 80 procent van de bewoners hinder door stof, stank en geluid. Denk aan slaapverstoring en stress over het effect van Tata Steel op hun gezondheid.
Wat betekenen deze bevindingen voor Tata Steel?
Jarenlang heeft Tata Steel de gezondheidsschade gebagatelliseerd. De bestuursleden probeerden de impact te ontkennen, ze droegen andere factoren aan voor de extra kanker in de omgeving. Dit RIVM-onderzoek haalt die twijfel weg. Dat is ook juridisch van belang. De bewoners van FrisseWind.nu spannen met advocate Benedict Ficq een rechtszaak aan, waarbij deze feiten van pas komen.
Of dit onderzoek ook leidt tot het intrekken van de vergunning van de twee meest ziekmakende onderdelen van Tata Steel, is nog de vraag. In de eerste reactie op het rapport, wijzen de overheidsinstanties opnieuw naar elkaar. De provincie vindt dat de regering het moet oplossen en de regering wijst juist weer naar de EU. Dat is gekmakend voor de bewoners, die zich wanhopig afvragen hoe lang ze nog moeten wachten voordat er iets verandert.
38.825 mensen willen dat de regering verantwoordelijkheid neemt
Om het geduik van de bewindslieden te doorbreken, sprak ik demissionair staatssecretaris Heijnen persoonlijk aan op haar verantwoordelijkheid. Zij was aanwezig bij een informatiebijeenkomst waar het RIVM het nieuwe rapport toelichtte. In de pauze overhandigde ik Heijnen de bijna 40.000 duizend handtekeningen van mensen die willen dat de meest ziekmakende onderdelen van Tata Steel gesloten worden. Daaronder valt ook de kooksfabriek 1, de grootste bron van stikstof op het fabrieksterrein.
Betere wetgeving
De vergunning intrekken is niet het enige dat Heijnen tegen de vervuiling van Tata Steel kan ondernemen. Heijnen zou ook meer bevoegdheid kunnen geven aan de handhavers van Tata Steel. Daar pleiten de handhavers zelf ook voor. In een verklaring aan de Tweede Kamer, twee weken geleden, zeiden zij min of meer: ‘We weten dat de meest ziekmakende onderdelen lekken, we weten dat dat mensen ziek maakt, maar er is geen wet waarop we ons kunnen beroepen om die onderdelen te sluiten. Geef ons zo’n wet!’
Een helder RIVM-rapport, een hulpkreet van de handhavers en een oproep van bijna 40.000 duizend mensen… het wordt steeds moeilijker om niet in te grijpen bij Tata Steel.
Tekenen van de petitie kan nog steeds, de teller loopt dankzij jullie nog steeds op: Petitie
Wil je weten hoe het verder gaat? We houden je graag op de hoogte via onze nieuwsbrief hieronder.
TEKEN DE PETITIE