Een gevolg van de klimaatcrisis om serieus in de gaten te houden voor Nederland is de zeespiegelstijging. Juist voor ons lage landje is het essentieel dat we de wereldwijde CO2-uitstoot terugdringen. Klimaatwetenschappers onderzoeken wat er gebeurt als dat niet snel genoeg lukt. Hoeveel stijgt de zeespiegel indien de aarde verder opwarmt dan 1,5 graden? We zetten in dit artikel nieuwe scenario’s van experts op een rijtje.
Waarom stijgt de zeespiegel in de klimaatcrisis?
De aarde warmt zeer snel op door de onnatuurlijke hoeveelheid broeikasgassen in de lucht. Door warmte zet water uit. Een hetere planeet heeft dus sowieso al een hogere zeespiegel. Bovendien smelt het ijs van de ijskappen. Dat is nogal wat water: de ijskappen van Groenland en Antarctica bevatten samen genoeg water om de zee 64 meter te doen stijgen.
In dat Atlantis-scenario bevinden we ons nog lang niet, maar voor veel landen is een zeespiegelstijging van een paar meter al rampzalig nieuws. Er zijn genoeg landen op deze planeet die onder zeeniveau of net boven zeeniveau liggen. Dat Nederland daar bij hoort wisten we in de 15e eeuw al toen het zijn ‘neder-ige’ naam kreeg.
Met welke zeespiegelstijging krijgen wij en onze (klein)kinderen te maken in Nederland?
Hoe erg de zeespiegelstijging gaat stijgen? Dat heeft te maken met de tijd en of we erin slagen de uitstoot terug te dringen. Om de grootste risico’s te voorkomen, moet de opwarming onder de 1,5 graden blijven.
Maar wat als dat niet lukt? We zetten in dit artikel de laatste scenario’s van klimaatwetenschappers op een rijtje.
Als we de uitstoot snel omlaag krijgen: 1,8 graden opwarming
Indien de opwarming van de aarde deze eeuw voorbij de 1,5 graad Celsius gaat, stijgt de zeespiegel voor de Nederlandse kust met 30 tot 81 centimeter deze eeuw. Dat is een van de conclusies van het KNMI in hun meeste recente ‘klimaatsignaal’.
Dit scenario heeft al grote gevolgen. Bijvoorbeeld voor de inwoners van Bonaire in Caribisch Nederland. Ook als we de ergste opwarming voorkomen, dan dreigt een vijfde van het eiland aan het eind van de eeuw opgeslokt te worden door de zee.
Voor 2200 is de onzekerheid rondom de voorspellingen groter. Toch lukt het wetenschappers te berekenen hoe de wereld er voor die generatie uit gaat zien. Bij een scenario in lijn met 1,8 graden opwarming kan de zeespiegelstijging oplopen tot meer dan 1 meter.
Als de uitstoot nog jaren gelijk blijft: 2,7 graden opwarming
Als we op dezelfde voet doorgaan met CO2 uitstoten dan zal de aarde nog meer opwarmen. Dan kunnen we over 80 jaar te dealen hebben met een zeespiegelstijging van wel 1,2 meter. In 2200 kan de zee met meer dan 2,5 meter gestegen zijn.
Als de uitstoot omhoog gaat: 4,4 graden opwarming
Klimaatwetenschappers houden ook rekening met een scenario waarin we meer gaan uitstoten en de temperatuur nog harder omhoog gaat. Helaas nog altijd een reële mogelijkheid, want verleden jaar was de CO2-uitstoot hoger dan ooit. Als we dit niet weten te keren, dan stijgt de zeespiegel hard: dat kan deze eeuw al met meer dan een meter zijn.
Ineenstorting van de ijskappen
Daarnaast waarschuwen wetenschappers voor het smelten van ijskappen op Groenland en Antarctica. Als ijskappen op Antarctica instorten, kan dat de zeespiegelstijging extreem versnellen. Wetenschappers kunnen dit soort processen nog maar lastig meenemen in hun berekeningen. Maar als ze dat doen, dan laat dat zien dat de zeespiegel al deze eeuw tot wel twee meter kan stijgen.
Elke seconde (!) smelt er een hoeveelheid ijs van Antarctica dat de zee vult met genoeg water om drie olympische zwembaden te vullen. De seconde erna, weer drie zwembaden extra zeewater. En die seconde daarna ook.
Welke zeespiegelstijging kan Nederland aan?
De meters zeggen je misschien niet heel veel. Het gaat er immers om: wat kan ons land aan? Marjolijn Haasnoot van Deltares wijst er in Vrij Nederland op dat 2 meter de grens is. Anders heb je enorme pompen nodig om water uit de rivieren over de dijken te pompen.
Wat als het meer wordt, 3 meter of zelfs 4 of 5 meter? ‘De maatregelen die we dan zouden moeten nemen, zijn draconisch. Ik denk dat we dan al beginnen met het opgeven van steden’, aldus geograaf Kim Cohen in het AD.
Misschien kijk je daar van op. Nederland is immers wereldkampioen watermanagement. Dus waarom kunnen we niet gewoon onze dijken tot 8 meter ophogen, zodat we sowieso goed zitten? Helaas, onze technische skills bieden geen verlossing meer als het water te snel, te hoog komt.
Maatregelen om ons te beschermen kosten tijd
Door klimaatverandering lopen we tegen grenzen aan. In de podcast ‘Verhit’ vertelt zeespiegelexpert Marjolijn van Haasnoot dat de tijd de grootste grens voor Nederland is. Alle oplossingen om ons te beschutten tegen de zee kosten tijd. Er is tijd nodig om duinen mee laten groeien, dijken en stormkeringen op te hogen. Tijd die we simpelweg niet hebben, als de opwarming te snel gaat.
Zeespiegelstijging is meer dan alleen overstromingen
Zelfs al lukt het ons om in rap tempo dijken te verhogen, dan maakt hoge zeespiegelstijging de wereld onherbergzaam. Zeespiegelexpert Roderik van de Wal zei in de Groene Amsterdammer: “Een wereld waarin de zeespiegel tien meter hoger ligt, lijkt in weinig meer op de onze. Dan razen de tropische cyclonen door de achtertuin, zijn delen van de wereld compleet onbewoonbaar geworden en is de wereldeconomie ingestort. Op zo’n ontwrichte planeet ontkom je niet aan catastrofes, hoe hoog je de dijken ook bouwt.”
Voor Nederland is de zeespiegelstijging een probleem dat elk jaar urgenter wordt. Maar voor andere plekken op de wereld is het nu al een groot probleem. Bewoners van kleine eilanden bijvoorbeeld, want die dreigen deze eeuw al hun huis te verliezen door de stijgende zee. © Juriaan Booij
Wat kunnen we doen om deze metershoge zeespiegelstijging te voorkomen?
Als we de klimaatcrisis verder laten escaleren, dan kan dat uiteindelijk het einde van Nederland betekenen. Maar als we alles op alles zetten om de CO2-uitstoot terug te dringen, dan houden we de grootste risico’s binnen de perken. De bal ligt vooral bij overheden en grote vervuilers, want de uitstoot daalt pas echt als zij hun beleid verbeteren. Maar wij als consument hebben ook een verantwoordelijkheid om onze eisen duidelijk te maken: een veilige droge toekomst. Start meteen en teken de petitie: “VAN KLIMAATCRISIS NAAR KLIMAATTOEKOMST”.
Wat kunnen we doen als de zeespiegel stijgt? Deze podcast met zeespiegelexpert Marjolijn Haasnoort is een echte aanrader.
Roep de overheid op om nú in te grijpen.