De onophoudelijke groei van Schiphol kan in de klimaatcrisis echt niet meer. Het heeft jaren van actievoeren gekost om Nederland daarvan te overtuigen. Inmiddels moet Schiphol krimpen en wil de Amsterdamse gemeenteraad een onderzoek naar een verbod op privévluchten. Hoe kwam er steeds meer draagvlak voor minder vluchten? Graag nemen we je mee in de ‘krimp luchtvaart’-campagne door de jaren heen.
Op 5 november konden privéjets vanaf Schiphol urenlang niet opstijgen. Ruim 500 actievoerders van Extinction Rebellion en Greenpeace blokkeerden de vliegtuigen met hun fiets en hun lichaam. Het waren mensen zoals jij en ik, die zich zorgen maken over de klimaatcrisis of last hebben van de herrie van Schiphol. Samen eisen we minder vluchten, meer treinen en helemaal geen privéjets meer. Een vlucht met een privéjet is onnodig en 5 x vervuilender dan een commerciële vlucht.
Onze actie had resultaat! Direct erna nam de Amsterdamse gemeenteraad een voorstel aan om te onderzoeken hoe privévluchten vanaf Schiphol verboden kunnen worden.
Ik wil je de kracht laten zien van samen in actie komen, want ik begrijp best dat Schiphol te groot en machtig voelt om te veranderen als individu. De luchthaven staat erom bekend dat het altijd krijgt wat het wil. De voorbeelden waarin Schiphol onder afspraken uitkomt en omwonenden misleidt (‘schiphollen’) zijn talloos. De luchtvaart onderhoudt een warme band met de overheid. Sprekende gevallen zijn Camiel Eurlings, de minister die Schiphol vooruit hielp en er daarna ging werken als KLM directeur en de oud-CEO Benschop met zijn politieke achtergrond als staatssecretaris. Genoeg reden om als je ‘normaal’ persoon de underdog te voelen.
De luchtvaartcampagne, met de privéjet blokkade als laatste succes, bewijst echter dat we niet machteloos zijn. Actie voeren tegen een grote vervuiler werkt echt. Samen staan we sterk tegen grote bedrijven. Ik laat het je graag zien. Lees maar eens mee hoe één woord zich heeft ontwikkeld van taboe tot realiteit: krimp (van de luchtvaart).
2018: Stop luchtvaartgroei
De luchtvaartcampagne begon met een schrikbarend inzicht. De wereldwijde voetafdruk van de luchtvaart neemt de komende jaren gigantisch toe. In 2050 dreigt het aandeel van de luchtvaart in de mondiale CO-uitstoot op te lopen wel tot 25 tot 30%. Hoe dat komt? Groene innovaties in andere sectoren, zoals de elektrische auto’s en zonnepanelen, zijn er al. Duurzaam vliegen is en blijft nog toekomstmuziek, een snelle oplossing om duurzaam van A naar B te vliegen is er helaas niet volgens wetenschappers.
Er is dus maar één manier om de uitstoot te verminderen. Minder vluchten, oftewel: krimp van de luchtvaart.
Alleen niemand sprak daarover. In 2018 was krimp van de luchtvaart nog helemaal geen optie. Het werd politiek gezien als ‘ridicuul’. Hetzelfde jaar onderzocht Motivaction de mening van Nederlanders over de luchtvaart. Eén van de vragen: Vindt u dat het aantal vluchten moet toenemen, afnemen of gelijk moet blijven? Slechts 23% van Nederland wilde toen krimp van de luchtvaart.
Juist een reden voor Greenpeace om in actie te komen. Vreedzame acties zijn essentieel om grote problemen aan de kaak te stellen, onrechtvaardigheid bloot te leggen en de vernietiging van het milieu een halt toe te roepen.
Greenpeace bracht met andere milieupartners het ‘luchtvaartmanifest’ uit en in de zomer was de eerste luchtvaartactie een feit. De strategisch gekozen titel was: “stop luchtvaartgroei”. Krimp was nog een brug te ver. Het was voor het eerst in de geschiedenis dat omwonenden van de zes grote luchthavens en milieuorganisaties de krachten bundelden en samen de straat opgingen.
Eisen:
- Een stop op de groei van de luchtvaart in Nederland
- Een einde aan de voorkeursbehandeling van de luchtvaart
- Stevige investeringen in groene alternatieven en innovatie
Draagvlak voor krimp-luchtvaart: 23%
2019: Noodlanding voor het klimaat
Een jaar later organiseerden we opnieuw een massale actie. Dit was het jaar van ‘Noodlanding’, een twee-daags protest in festivalsferen. Onze belangrijkste eis? Dat Schiphol met een klimaatplan komt, net zoals andere bedrijven. Voor het eerst durfden we het aan ‘krimp’ te benoemen, een woord dat niet eerder werd gebruikt in relatie tot de luchtvaart. De pers nam het over.
In het onderzoek van Motivaction blijft het draagvlak voor krimp min of meer hetzelfde: 24%. Verandering in de houding van mensen begint met blootstelling. Door vaker te horen dat de luchtvaart niet zomaar door mag groeien, dat vluchten moeten afnemen en dat de uitzonderingspositie van de luchtvaart oneerlijk is, overwegen mensen een vraag waar ze voorheen nooit over nadachten. Het brengt een maatschappelijk gesprek op gang. De grote vraag is… hoe gaat het draagvlak er in 2020 uitzien?
Eis:
- Een klimaatplan van Schiphol
Draagvlak voor krimp-luchtvaart: 24%
2020: Geen poen, zonder groen
Onze actie ‘geen poen, zonder groen’ werd goed ontvangen, kabinetadviseur Remkes repte over krimp en het draagvlak verdubbelde!
Het was het jaar van de de corona pandemie. Grote vervuiler KLM ontving het verbluffende bedrag van €3,4 miljard euro aan staatssteun. Zonder dat daar ook maar iets van klimaatvoorwaarden tegenover stonden. Uit protest fietsten actievoerders de Aalsmeerbaan bij Schiphol op. Tussen de geparkeerde KLM-toestellen rolden wij ons spandoek uit met de tekst: ‘Geen poen zonder groen!’. Daarnaast starten we een kort geding tegen de Nederlandse overheid. Helaas mocht KLM gewoon doorgaan met vervuilen, met steun van de belastingbetaler.
Er was ook goed nieuws: meer mensen waren het eens. De reacties die wij ontvingen, waren positiever. Je ziet het terug in het draagvlak. In 2020 steunt 49% van de mensen een afname van het aantal vluchten. Een verdubbeling ten opzichte van de eerste jaren.
Eis:
- Geen miljarden staatssteun voor KLM zonder klimaatvoorwaarden
Draagvlak voor krimp-luchtvaart: 49%
2021: Verbod op korte vluchten
Onderzoek is ook een vorm van actievoeren. In aanloop naar de klimaattop in Glasgow onderzochten we hoe Europeanen reizen naar bestemmingen binnen de EU. De trein kwam als een hartstikke goed alternatief uit de bus voor korte afstanden, waar men momenteel het vliegtuig voor pakt. Met de trein reizen is bijna CO2-neutraal, in tegenstelling tot de vervuilende vluchten.
Om die reden eisen we een verbod op korte Europese vluchten, waarvoor een minder dan 6 uur durende treinrit beschikbaar is. Dat geldt voor meer dan een derde van de 150 drukste korteafstandsvluchten. Het gaat onder andere om vluchten tussen Parijs en Amsterdam, Madrid en Barcelona en München en Berlijn.
Eis:
- Een verbod op vluchten korter dan 750 km
Draagvlak voor een verbod op korte vluchten: 62%
WIN: Krimp!
Het krimp-kantelpunt kwam halverwege dit jaar. Harbers, de VVD-minister voor Infrastructuur en Waterstaat, bracht het nieuws naar buiten: Schiphol moet krimpen. Het aantal vluchten op Schiphol wordt beperkt tot 440.000, zo’n 12% minder dan voor de pandemie.
Een overwinning voor alle mensen met wie we actie voeren voor minder vluchten. En hét bewijs dat we de macht van grote vervuilers kunnen doorbreken. Het waren geen machthebbers, het waren normale mensen. Alsnog hebben zij iets extreem waardevols bereikt voor onze toekomst.
2022: SOS voor het klimaat
Eind 2022 kwamen wij opnieuw in actie. Honderden actievoerders liepen of fietsten naar het platform voor privéjets op Schiphol. We zaten onder de geparkeerde jets en fietsten over de taxibaan, om zo lang mogelijk te voorkomen dat er vervuilende privéjets vertrekken.
We protesteerden op deze plek, omdat hier de onrechtvaardigheid van de luchtvaart pijnlijk duidelijk is. Bijna de helft van Nederland vliegt nooit. Slechts 8% vliegt abnormaal veel. Maar het is de toekomst van ons allemaal, die op het spel staat. Is dat eerlijk? Nee! Daarom riepen wij: Bullshitvluchten van de baan!
Eis:
- We willen minder vluchten, meer treinen en een verbod op privéjets en korte vluchten, bijvoorbeeld naar Brussel of Parijs.
Draagvlak: ruim 45 duizend mensen tekende de open brief naar de CEO van Schiphol.
WIN: Halvering van privéjets
Schiphol en KLM steunen een plan van het kabinet om privévluchten te halveren. Dit is een mini-overwinning onderweg naar een verbod op privévluchten.
Help mee om dat einddoel te bereiken, teken deze petitie.
Schoner Schiphol – Het is tijd dat ook grote vervuiler Schiphol zich aan de regels houdt die voor iedereen gelden. Ook Schiphol moet meedoen!