Iedereen maakt wel eens mee dat een leuk avondje met vrienden of familie ontaardt in een hoogoplopende discussie. Klimaatverandering is steeds vaker het onderwerp van zo’n uit de hand gelopen gesprek. Bij mij aan tafel kibbelden we over de CO2-uitstoot van sojamelk en koemelk, het nut van stikstof op de natuur en wat Shell allemaal wél goed doet… Vermoeiend. Hoe voer je wél een goed gesprek over het klimaat? Is het überhaupt mogelijk om dan nog een leuke avond te hebben?
Om die vragen te beantwoorden, kan het geen kwaad eens naar ervaren entertainers te kijken. Het beroep van theatermakers is immers: op een onderhoudende manier een boodschap overbrengen. Hoe verwerken zulke professionals serieuze klimaatdilemma’s in een gezellige voorstelling?
Daarover praat ik met Sieger Sloot, een van de makers van de voorstelling SeksKlimaat. Samen met Maria Goos en Michiel de Jong maakt hij een voorstelling over klimaatverandering en de strubbelingen van drie vrienden die daarin hun weg proberen te vinden. Sieger Sloot ken je, naast zijn acteerwerk in Deep Shit en Stanley H, misschien ook van zijn deelname aan Extinction Rebellion-acties.
We zijn nog steeds vrienden, al escaleerde het bij ons af en toe gevaarlijk. Nieuwsgierige vragen werden opeens niet meer beantwoord, grappen werden verwijten, maar we vroegen door tot het ongemakkelijk werd; en daarna stelden we ook die laatste, confronterende vraag. ‘Zit je mij nou de maat te nemen?’
Hoi Sieger, je hebt een voorstelling gemaakt over klimaatverandering, een zwaar gespreksonderwerp. Hoe hebben jullie ervoor gezorgd dat het toch een leuke avond wordt?
Elke klimaatactivist herkent wel het gevoel dat je de sfeer verpest als je een gesprek over het klimaat begint. Daar worstelen we allemaal mee. Bij het maken van de voorstelling was het ook echt zoeken. We hebben 22 versies gemaakt, die allemaal te moralistisch werden. Uiteindelijk vonden we de juiste toon.
En wat is de juiste toon voor een klimaatgesprek? Want ik denk dat veel klimaatactivisten daar nog steeds naar zoeken.
We vertellen een heel persoonlijk verhaal over onze eigen worstelingen. Dat is herkenbaar, want iedereen kampt met dezelfde dilemma’s. Als je stopt elkaar de maat te nemen, dan ontstaat een ander gesprek over het klimaat. We zitten met z’n allen vast in een fossiel consumentenpatroon. Samen moeten we op zoek naar ‘het nieuwe normaal’.
Het is eigenlijk alsof we collectief een burnout hebben gehad. Die heb ik gelukkig zelf nooit gehad, maar een vriend van mij wel. Na die burnout moest hij zijn grenzen opnieuw ontdekken: wat kan ik nog wel en wat kan ik niet meer? Aanvankelijk had hij de behoefte om alles uit zijn leven te schrappen. Dat houd je nooit vol. Langzaam leerde hij dat hij nog prima kon werken, inclusief sociaal leven en hobby’s. Alleen niet meer: alles, meteen, altijd en perfect.
Daar moest ik ook van afkicken toen ik klimaatbewuster ging leven: de instant consumptie.
Precies! Diezelfde zoektocht naar ‘wat is acceptabel, wat kan echt niet meer’ gaan we nu gezamenlijk in. Alleen zijn het niet onze eigen grenzen, maar de grenzen van de aarde die we opnieuw gaan respecteren.
Ik zie de saamhorigheid in die zoektocht, het vraagstuk van onze tijd. In de voorstelling laten we zien hoe moeilijk het is voor ons allemaal en hoe iedereen zijn eigen manier heeft om ermee om te gaan. Daardoor werd het ineens een heel grappige en herkenbare voorstelling.
Waarom heet de voorstelling SeksKlimaat?
Het gaat over drie vrienden, die zich totaal anders verhouden tot de opwarmende aarde. Als klimaatactivist ben ik de ‘partypooper’ die steeds weer een gesprek over het klimaat begint. De anderen maken zich ook zorgen, maar tolereren de cognitieve dissonantie beter: ondanks hun zorgen genieten ze nog wel van vlees en vliegen.
De gesprekken daarover zitten in de voorstelling. Naast het klimaat hebben we het ook veel over seks. Een veel leuker en minder gecompliceerd onderwerp. Althans, dat dachten we tot twee van de drie zeggen dat de derde er te gecompliceerd over doet.
Wat is een voorbeeld van een gesprek over het klimaat dat jullie voeren?
Een dilemma uit mijn echte leven komt aan bod. Lieve vrienden van mijn vrouw en mij nodigden ons uit in hun huis op een Spaans eiland. Maar wij antwoordden toch: “Sorry, we willen niet vliegen.” Dat voelt dan zo rot om te zeggen. Dus Maria Goos en Michiel de Jong vragen in de voorstelling: “Waarom compenseer je die vlucht niet gewoon?” En betoog ik dat als ik dat doe, en ik stap toch in het vliegtuig, de mensen om mij heen nooit gaan merken dat de norm aan het verschuiven is. Daar hebben we het dan over, want welke norm verschuift? Mijn norm of die van iedereen?
Wie hoop je dat naar de voorstelling komen?
Verschillende generaties, dat zou ik het allermooist vinden. We willen klimaatgesprekken tussen generaties op gang brengen, dus neem vooral je kinderen en kleinkinderen mee. Het zijn immers de reserves van de generaties na ons, die wij aan het opeten zijn.
En wat wil je dat ze halen uit de voorstelling?
You can’t always get what you want. We zullen moeten accepteren dat we niet alles meer kunnen doen wat we willen. Maar misschien is dat ook helemaal niet goed voor mensen. Je geniet veel meer van zaken die niet altijd, overal en direct voorhanden zijn. Ik eet veganistisch. Eens in de week eet ik wel een eitje of wat kaas. Wat is dit LEKKER, denk ik dan. Ik geniet er veel meer van dan toen ik wel elke dag zuivel at. Ook klimaatbewuste mensen kunnen levensgenieters zijn, geloof mij maar!
Meer informatie over de voorstelling en speeldata vind je op seksklimaat.nl