Raar woord eigenlijk, duurzaam. Je kunt het op zo veel manieren interpreteren dat je met hetzelfde woord twee totaal tegengestelde dingen kunt beweren. Ik ga in deze blog stellen dat Fukushima en Tsjernobyl de duurzaamste rampen uit onze geschiedenis zijn, maar ik besef dat dit nadere uitleg behoeft.
Duurzaam wordt tegenwoordig vaak gebruikt om aan te duiden dat iets goed is voor het milieu, maar de term is oorspronkelijk bedoeld om aan te geven hoe lang iets meegaat. Hoe langer het bestaat, hoe duurzamer het materiaal. In dat licht is kernafval behoorlijk duurzaam, want het blijft tot 240.000 jaar bestaan. Een kernramp zoals in Tsjernobyl en Fukushima kun je met een gerust hart uitroepen tot superduurzame ongelukken. Het gebied rondom de centrales is voor onbepaalde tijd onbewoonbaar geworden door radioactieve besmetting. Misschien is het wel verboden gebied voorbij de houdbaarheidsdatum van de mensheid. Zwarte gaten in onze planeet, die nog eeuwenlang de gezondheid van omwonenden in gevaar brengen.
Komende donderdag komen twee evacués uit Fukushima Stad naar de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg. Ze komen vertellen hoe zij het jaar na de kernramp hebben ervaren. Je kunt wel stellen dat het een gebeurtenis is geweest die hun leven duurzaam heeft veranderd: ze zijn inmiddels verhuisd en hebben allebei een baan in een ander vakgebied. Ook op 60 kilometer van de getroffen kerncentrale werd radioactieve besmetting gevonden, genoeg reden om huis en haard te verlaten. Of ze ooit terug naar huis kunnen, is onzeker.
Reuze duurzaam, dat evacueren van tienduizenden mensen bij een kernramp. Een kijkje in de geschiedenis van kernrampen biedt perspectief op duurzame ontwrichting: de Oekraïense stad Pripyat, vlak bij de centrale in Tsjernobyl, is sinds de ontruiming in 1986 verlaten. De inwoners zijn verdwenen, naar treurige achterbuurten en een vaak nog treuriger leven. Totaal ontworteld, getraumatiseerd en kansloos.
De mens is in staat tot ongelofelijke prestaties, maar de meest duurzame erfenis die wij achterlaten voor komende generaties is een berg levensgevaarlijk afval. Ik schaam me. Voor de generatie van mijn ouders en grootouders, die zo lichtzinnig het nucleaire avontuur zijn aangegaan. En voor mijn eigen generatie, die de middelen in handen heeft om er een einde aan te maken, maar er voor kiest de kop in het zand te steken.
Het is tijd voor echte duurzaamheid. Zon en wind gaan nooit op en kunnen ons alle energie leveren die we nodig hebben. Als wij mensen ons gezond verstand gaan gebruiken, kunnen we er voor zorgen dat de aarde nog heel lang mee gaat. Misschien zelfs wel langer dan het kernafval van onze voorouders.
Open avond 1 jaar Fukushima – Zeeuwse bibliotheek Middelburg, 20.00 uur.