“De aarde warmt al op sinds de ijstijd.” “Overbevolking is het probleem.” Of: “Als het echt zo erg was, was er allang ingegrepen!” Zit jij ook weleens op een verjaardagsfeestje tegenover een familielid die de urgentie van de klimaatcrisis in twijfel trekt of zelfs ontkent? Met deze inzichten kun jij het bij de feiten houden!
Klimaatontkenners en klimaatvertragers
Hoewel de klimaatontkenner bijna is uitgestorven en spoedig te vinden zal zijn op de rode lijst van bedreigde soorten, zijn er nog veel mensen die het bestaan van klimaatverandering niet per se ontkennen, maar de wetenschappelijke feiten niet onder ogen willen zien. Machtsverhoudingen blootleggen of onze huidige economie onder de loep nemen: daar beginnen ze liever niet aan.
Deze zogenaamde klimaatvertragers houden allerlei fabels in stand, waardoor er te weinig klimaatactie wordt ondernomen. Tijd om deze fabels over klimaatverandering te ontkrachten.
Klimaatfabel 1: “We kunnen de opwarming van de aarde niet meer stoppen.”
Het is niet te laat om in actie te komen voor het klimaat. Wel is het jaar 2030 een belangrijk keerpunt voor klimaatverandering. Als onze CO2-uitstoot dan nog niet voldoende is verminderd, halen we de doelstelling van 1,5 graden niet meer. De opwarming van de aarde kan dan versnellen. Ons toekomstscenario gaat dan van ‘slecht’ naar ‘angstaanjagend’. Elke maand waarin we te weinig doen wordt het probleem groter.
Klimaatfabel 2: “Overbevolking is het probleem.”
Een geliefd tegenargument. Feit is echter dat de rijkste 1% van de wereldbevolking twee keer zoveel CO2 uitstoot dan de armste helft. Dat houdt in dat 70 miljoen uitzonderlijk rijke mensen twee keer meer CO2 uitstoten dan de armste 3,5 miljard mensen. De verwachting is dat het aandeel van de rijkste groep alleen maar zal toenemen. Ook door bijvoorbeeld ruimtereizen.
De gemiddelde Nederlander stoot zelfs twee keer zoveel uit als de gemiddelde wereldburger. Is overbevolking dus het probleem of moeten we het hebben over de verdeling van macht en middelen? Onze wereldeconomie moet anders ingericht worden. We verspillen nu een derde van ons voedsel, creëren bergen afval, vervuilen de lucht en bedreigen leefgebieden van dieren.
Als we zuinig omspringen met wat de aarde ons geeft, is het voor 10 miljard mensen mogelijk om comfortabel te leven. Dat is 3 miljard meer mensen dan er nu op de planeet leven. Experts zeggen overigens dat het beste wat je kunt doen om overbevolking tegen te gaan, is vrouwen meer vrijheid en zekerheid geven. Investeren in onderwijs, gezondheidszorg, vrouwenrechten en seksuele rechten.
Klimaatfabel 3: “De aarde warmt al op sinds de ijstijd.”
Het klimaat is altijd een beetje aan verandering onderhevig. Alleen verandert het klimaat nu sneller dan ooit door menselijk toedoen. De aarde, weerpatronen, dieren en planten hebben geen tijd om zich aan te passen aan deze klimaatverandering. De snelheid waarmee het klimaat nu verandert, kent nauwelijks historische voorbeelden. De vijfde massale uitstervingsgolf komt nog het dichtst in de buurt, 66 miljoen jaar geleden. Na de inslag van een komeet is de aarde in korte tijd vijf graden warmer geworden en zijn 76% van alle diersoorten uitgestorven.
Klimaatfabel 4: “Mensen hebben weinig invloed op zoiets groots als het klimaat.”
Een individu beïnvloedt misschien niet zoveel, maar de zeven miljard mensen op aarde wel. Wetenschappers noemen dit tijdperk niet voor niets het ‘antropoceen’. Oftewel: het tijdperk van de mens. Onze soort heeft, helaas, de meest dominante invloed op de aarde in dit geologische tijdvak.
Klimaatfabel 5: “Klimaatverandering komt door zonnevlekken.”
Helaas heeft klimaatverandering echt met onze eigen uitstoot te maken. Er is een duidelijke relatie tussen de toename van de hoeveelheid CO2 en de stijging van de temperatuur op aarde vanaf het midden van de twintigste eeuw. De gemiddelde zonneactiviteit is in deze jaren echter amper veranderd.
Klimaatfabel 6: “CO2 is toch voeding voor planten?”
Planten en bomen hebben CO2 nodig om te groeien, dat klopt. Maar het klimaateffect van CO2 in de atmosfeer heeft niet zoveel te maken met de werking van CO2 in individuele planten. Een toename van CO2 zorgt uiteindelijk niet voor meer plantengroei en zeker niet tot een vermindering van de risico’s van de klimaatcrisis.
Klimaatfabel 7: “Vroeger waren er ook hittegolven /er zijn nog steeds koude winters.”
Het klimaat is het gemiddelde van 30 jaar weersomstandigheden. Een warme zomer of koude winter zegt dus niets over het klimaat. Het gaat om trends die langere tijd volhouden. Extreem weer is van alle tijden, maar omdat de aarde nu gestaag opwarmt, krijgen we er steeds vaker mee te maken.
Klimaatfabel 8: “Klimaatverandering is een hoax /een verdienmodel voor Greenpeace.”
Het zou mooi zijn als Greenpeace niet meer nodig was. Helaas zijn we op weg naar een oncontroleerbare klimaatverandering waarbij miljoenen mensen risico lopen en daarom blijven we voorlopig nog hard werken tegen deze klimaatcrisis. Als wereldwijd onafhankelijke organisatie neemt Greenpeace geen geld aan van bedrijven of overheden. We ontvangen dan ook 0 euro aan subsidies. Zo kunnen we altijd de waarheid blijven spreken. We zijn dus wel 100% afhankelijk van de steun van mensen die zich in willen zetten voor het klimaat. Mensen die mee willen vechten tegen het verspreiden van dergelijke klimaatfabels.
Klimaatfabel 9: “Wat maakt het uit wat wij doen als klein land?”
Gezien ons koloniale verleden hebben we in het Westen een historische plicht om de grootste verantwoordelijkheid voor klimaatverandering te dragen. Wij hebben andere landen beroofd van arbeidskrachten en natuurlijke hulpbronnen als steenkool en olie. Intussen hebben wij onze industrie op gang geholpen door massaal fossiele brandstoffen te verbranden en zijn we alsmaar rijker geworden. De landen die we toentertijd hebben benadeeld, raken we nu opnieuw met onze CO2-uitstoot.
Daarom: elke ton broeikasgassen die we niet de lucht in pompen, telt. Nederland is een klein land, maar heeft de 17e grootste economie ter wereld en levert dus zeker een bijdrage. Feit is dat Nederland lange tijd onderaan de lijst bungelde van Europese landen die investeren in (het opwekken van) duurzame energie. We lopen dus helemaal niet voor. Dankzij het klimaatakkoord zijn we met een inhaalslag bezig. Intussen weten alle landen dat vergroening noodzakelijk is.
Klimaatfabel 10: “Als het echt zo erg is, was er allang ingegrepen.”
De regering bestaat voornamelijk uit politici die de klimaatcrisis behandelen als een van de vele dossiers waarmee ze moeten dealen. Ze erkennen de problemen, maar doen alsof alles onder controle is. Klimaatvertragers dus.
Als je als politicus werkelijk de wetenschap volgt, zet je nu in op een totale verbouwing van ons economisch systeem; een stevige prijs op CO2, een verbod op milieuvervuilende producenten, een eerlijke belasting op vliegreizen en schepen en een verbod op houtkap. En dat gebeurt niet. Vertrouwen op de goede wil van politici is dus niet genoeg. We moeten met zoveel mogelijk mensen klimaatactie eisen, bijvoorbeeld door de klimaatmars zo groot mogelijk te maken, door petities te ondertekenen en de feiten te delen via social media.
Klimaatfabel 11: “Duurzame energie kost banen.”
Integendeel. De omslag naar een duurzame en circulaire economie levert meer banen op. Er zijn tenslotte installateurs nodig voor zonnepanelen en warmtepompen en dat is nog maar het topje van de ijsberg. Uit voorspellingen blijkt dat we zelfs te weinig mensen hebben om alle duurzame vacatures te vullen. Natuurlijk verdwijnen er ook banen. Maar deze mensen zijn heel goed te begeleiden naar een nieuwe baan. Zo is het kolenfonds ontstaan na het sluiten van de kolencentrales.
Klimaatfabel 12: “Arme landen hebben fossiele brandstoffen nodig.”
Hebben landen in opkomst dan ook een infrastructuur voor vaste telefoonlijnen nodig voordat ze met mobiele telefoons kunnen bellen? Nee, deze landen hebben juist de mogelijkheid direct de sprong te maken naar duurzame energie.
De laatste 20 jaar is energie uit wind en zon ongelooflijk veel beter geworden en inmiddels ook goedkoper dan fossiele brandstoffen. Duurzame energie-opwekking is bovendien veel praktischer voor dunbevolkte gebieden. Kleine zonne-energiecentrales zet je overal neer. Een kolencentrale vereist allerlei leidingen naar individuele huizen. De reden dat sommige landen nog niet massaal voor duurzame energie kiezen, is omdat ze niet de juiste kennis in huis hebben of omdat andere delen van de economie nog zijn ingericht op fossiele energie. Of bijvoorbeeld door machtsinvloed uit de fossiele sector.
Klimaatfabel 13: “Vegans met hun sojabonen doen de regenwouden meer kwaad dan goed.”
Dit is ook een mythe. Feit: 90% van de sojateelt in bijvoorbeeld regenwouden gaat naar veevoer – niet naar jouw sojaburger. De vee-industrie vreet dus letterlijk aan de regenwouden. Het is een gek verhaal: als mens kun je veel efficiënter die eiwitten binnen krijgen door direct sojabonen te consumeren in de vorm van tofu, tempeh en sojamelk. In plaats daarvan stoppen we goed voedsel eerst in dieren, met veel watergebruik en milieuvervuiling tot gevolg. De veeteelt stoot waanzinnig veel methaan en stikstof uit, waardoor de aarde nog sneller opwarmt.
Is het met deze 13 mythe-ontkrachters nog steeds niet gelukt je twijfelende familielid te overtuigen van de urgentie van de klimaatcrisis? Laat deze dan naar onze podcast Verhit luisteren, met Manu Busschots, oprichter van Stichting Klimaatgesprekken.
.