Ik durf de stelling wel aan te gaan dat iedereen klimaatemoties heeft. Misschien denk je nu; klimaatemoties? Het gaat prima met me! Ik ren niet de hele dag hysterisch huilend rondjes terwijl ik aan de Amazone denk. Maar daar doel ik ook niet op. Ik heb het over dat vage gevoel van ongemak. Het stiekem mijden van het onderwerp. En het struisvogelgedrag dat eruit voortkomt. Het is denk ik goed om naar deze gevoelens te kijken. Want wat zorgt ervoor dat we liever een deken over ons hoofd trekken dan dat we op de barricades klimmen?
Er is meer dan de klimaatdepressie
In de krant lees je vooral over één soort gevoel; de ‘klimaatdepressie’. Dat is een veel te beperkt woord. Ik herken me daar ook vaak niet in. Volgens klimaatpyschologen zijn er namelijk zeker 3 soorten klimaatemoties – en dat vind ik veel beter bij me passen:
- Ambivalentie
Zo tegenstrijdig; ik wil een goed mens zijn, maar weet dat het tegelijkertijd onmogelijk is om niet-vervuilend te zijn in een vervuilende samenleving. Het is moeilijk om over een probleem na te denken als je denkt dat je er zelf een onderdeel van bent. Het voelt alsof ik continu tekort schiet. Goed nieuws: je hoeft geen groenheiligman te zijn om in actie te komen voor het klimaat. - Angstig
Veelvoorkomend. Ik heb een rondje gemaakt bij collega’s en vrienden en ook zij voelen zich regelmatig (in meer of mindere mate) verdrietig, wanhopig, eenzaam en machteloos over de huidige situatie en ons onduidelijke toekomstbeeld. Dat is oké. Het is volkomen begrijpelijk dat je je zo voelt. En dat de klimaatcrisis zenuwen of gevoelens van onzekerheid laat toenemen. - Actiebereidheid
Zie je ook wel eens heftig beeld in de krant waardoor je meteen in actie wilt komen om het op te lossen? Hartstikke mooi natuurlijk. Maar sta er wel bij stil dat je ook te snel in de actiemodus kan gaan. Veel mensen willen meteen in actie komen omdat ze zichzelf onbewust beschermen tegen de ongemakkelijke gevoelens die we hierboven beschreven. Liever handelen dan voelen! Maar het ontkennen van emoties brandt je uiteindelijk op. Ik spreek veel activisten die vervallen in frustratie, boosheid en hardheid. Dan is het misschien beter eerst je emoties door te maken voor je overgaat tot actie.
Je hoofd is een strandbal
Om met deze emoties om te gaan, is het belangrijk jezelf goed te leren kennen. Dat maakt je niet alleen een leuker mens, maar ook een betere activist. Zelf merkte ik dat ik lange tijd het klimaatnieuws uit de weg ging. Mijn gedachtegang: ik ken het al, ik doe al genoeg, waarom mezelf pijnigen door nare dingen te lezen?! Uiteindelijk keek ik zelf geen natuurdocumentaires meer omdat me dat deed herinneren aan de ecologische ineenstorting.
Je leest het goed; een leven zonder David Attenborough! Door dit allemaal te vermijden, gaf ik mijn lichaam het signaal dat ik het niet meer aankon. En dat zorgde voor stiekeme stress. En die stress kwam er toch later uit; bij vrienden of familie. Klimaatgevoelens zijn als een strandbal in zee: hoe harder je de bal onder water drukt, hoe harder ‘ie naar boven schiet.
Omgaan met klimaatemoties in 3 stappen:
Lesson learned; ik probeer voortaan mijn klimaatemoties toe te laten. Dat is moeilijk, maar geeft het ook kracht. De volgende 3 stappen hebben me geholpen om mijn mood om te zetten naar moed:
1. Bedenk dat je niet alleen bent
Uit onderzoek blijkt dat klimaatemoties vaker voorkomen dan je denkt. Het is dus niet ‘jouw’ klimaatangst, maar ‘de’ klimaatangst. Een gevoel dat vele mensen met je delen. Als ik daarbij stil sta, voel ik me al minder angstig. Ook krijg ik meer empathie voor anderen. Dat geeft ruimte.
2. Ga er ook écht over praten
Dat hoeft niet zo zwaar te zijn als het klinkt. Harde grappen over het klimaat zijn ook heus toegestaan. Zolang je je mond maar opentrekt. Eerlijk deelt hoe je je voelt. Wat je zorgen zijn. En waar je mee bezig bent. Dat inspireert ook anderen om zich kwetsbaar op te stellen.
3. Kom samen in actie
Het beste antidepressivum voor die veelgenoemde klimaatdepressie. Het voelt heerlijk om al je frustratie, angsten en weerstand om te zetten in concrete acties. En door dit vooral samen te doen – jezelf herkennen in de ander die ook in actie komt is heel krachtig. Neem de giga-klimaatmars in 2019. Die ochtend had ik helemaal geen zin – ik had me al de hele week in klimaatproblemen ondergedompeld. Maar in de trein naar Den Haag zag ik enthousiaste tieners met spandoeken, families met kinderen, hele orkesten. Zoveel anderen hadden besloten van de bank te komen en positieve vibes te verspreiden als onderdeel van een snel groeiende wereldwijde beweging die hun stem gebruikt om druk te zetten.
Achteraf heb ik nog weken kunnen teren op de energie die daar samenkwam.
Doe mee