Nu de voorraden gas, olie en kolen opraken, zoekt de industrie naar nieuwe fossiele brandstoffen. Hun laatste troef is schaliegas, dat wordt gewonnen met een methode die bekendstaat als ‘fracking’. Maar de winning daarvan is niet zonder gevaren en enorm vervuilend.
In Nederland kennen we vooral aardgas, opgeslagen in gasbellen. Via een paar boorputten komt dat gas onder druk omhoog. Zolang de voorraad strekt. Schaliegas zit meer verspreid opgeslagen in ondergrondse leisteenlagen. Om bij al het gas te komen, moet er om de paar jaar op andere plekken geboord worden. Dat boren gebeurt op zo’n 3000 meter diepte. Door onder hoge druk duizenden liters water, zand, chemicaliën en explosieven in de leisteenlaag te spuiten, ‘kraakt’ het steen en komt het – samen met het zwaar vervuilde water – via de boorput naar boven. Deze techniek wordt in het Engels fracking genoemd.
Onhoudbare situatie
In de VS zijn inmiddels bijna 500.000 van dit soort boorputten. Omwonenden zijn bang voor aardschokken en bodemdaling, waardoor hun huizen kunnen verzakken. Voorstanders van schaliegas stellen dat het gas het Westen minder afhankelijk maakt van olie uit het Midden-Oosten. Dat schaliegas ‘booming business’ is, is echter vooral schone schijn. “Het grotere gasaanbod drukt de prijzen op de gasmarkt. Veel bedrijven die op de schaliekar sprongen, zitten financieel in zwaar weer en moeten het schaliegas onder de kostprijs verkopen. Dat kost ze miljarden dollars”, zegt Hans Altevogt, energie-expert bij Greenpeace. “Bovendien zouden deze bedrijven moeten betalen voor het verantwoord verwerken van de honderdduizenden liters vervuilde boorvloeistof. Dit gebeurt nu nog niet, maar deze situatie is op de lange termijn natuurlijk niet houdbaar.”
Goedkope kolen
Winning van schaliegas in de VS beïnvloedt indirect ook de Nederlandse stroomproductie. Altevogt: “In de VS draaien de gascentrales overuren, de kolencentrales juist minder. De kolenwinning gaat er echter gewoon door. Al die ongebruikte kolen gaan voor bodemprijzen richting Europa, onder andere naar de ovens van Nederlandse kolencentrales. De kolencentrales stoken door de goedkope aanvoer van kolen op vol vermogen, terwijl de relatief schone gascentrales stil staan. Zodra de industrie moet betalen voor CO2-uitstoot, zal dit snel veranderen.”
Uit Nederlandse bodem
In Nederland groeit het lokale verzet van gemeenten en provincies tegen het boren naar schaliegas. Kijk maar op schaliegasvrij.nl. Toch is de Nederlandse situatie niet te vergelijken met de Amerikaanse. In onze bodem zit weinig schaliegas en bovendien heeft Nederland milieuwetten met strenge regels over hergebruik, zuivering en afvoer van vervuild water. In het dichtbevolkte Nederland is simpelweg geen ruimte voor schaliegaswinning. In de VS is de grond van particulieren die met de winning van schaliegas goud geld kunnen verdienen. In Nederland is de grond staatseigendom.
Het goede nieuws is dat we al die nieuwe fossiele voorraden helemaal niet nodig hebben als we kiezen voor een steeds efficiëntere en schonere energievoorziening, gebaseerd op eeuwig hernieuwbare, duurzame bronnen, zoals wind- en zonne-energie.