Het is immoreel dat Nederlandse pensioenfondsen overal investeren in kolencentrales, betoogt Greenpeace-campagneleider Kees Kodde.
De Wet Verbod op Kolen bij Electriciteitsproductie ligt bij de Kamer: Nederland stapt af van steenkool. En terecht, want steenkool is een ramp voor het klimaat. Tegelijkertijd wordt Nederlands geld wereldwijd geïnvesteerd in de aanleg van nieuwe kolencentrales door pensioenfondsen ABP en PFZW en verzekeraars Aegon en Nationale Nederlanden. Een schrijnend contrast, en bij de niet meer te ontkennen klimaatcrisis een moreel probleem. Bovendien spelen financiële instellingen roulette met de premies van miljoenen deelnemers. Het risico dat de fossiele investeringen als ‘stranded assets’ waardeloos raken, wordt met de dag groter.
Met de beleggingen in steenkool ondermijnt de Nederlandse financiële sector de klimaatdoelstellingen van de regering en de internationale gemeenschap. Ze investeren bijvoorbeeld in het Poolse PGE, eigenaar van een reeks kolencentrales, waaronder de Belchatow centrale, de meest vervuilende van Europa. PGE wil meer bruinkoolmijnen in Polen, de meest vervuilende vorm van steenkool.
Ook in het Duitse kolenbedrijf RWE wordt geïnvesteerd. RWE is de grootste CO2-uitstoter van Europa. Het wil nieuwe kolenmijnen openen in Duitsland en heeft juridische stappen aangekondigd tegen de sluiting van haar kolencentrale in Nederland.
2,2 miljard in steenkool
Terwijl de Nederlandse regering de grootste moeite heeft om in de EU tot klimaatbeleid te komen vanwege de Poolse, Tsjechische en Duitse verslaving aan steenkool, stoppen de Nederlandse pensioenfondsen en verzekeraars ondertussen ons geld in energiebedrijven als RWE, Uniper, CEZ, Tauron en PGE die keihard lobbyen tegen een uitfasering van kolen. En zo worden de Nederlandse klimaatambities dwarsgezeten door energiebedrijven die worden medegefinancierd met Nederlands geld.
ABP, PFZW, Aegon en Nationale Nederlanden moeten hun verantwoordelijkheid nemen en verder kijken dan alleen financieel gewin op de korte termijn. Ze zijn wereldwijd actief: zo’n 80 procent van hun beleggingen zijn buiten Nederland. Gezamenlijk beleggen ze 1.700 miljard euro, dat is 2,5 keer het BNP van Nederland. Ruim 2,2 miljard van hun aandelen en obligaties zitten in steenkool. Dat geld wordt belegd in steenkoolbedrijven en -mijnen in Oost-Europa, China, India, Indonesië, Maleisië, Filipijnen, en Zuid-Afrika. Landen waarin gemeenschappen protesteren tegen de luchtvervuiling door kolencentrales en aandringen op duurzame energie. 2,2 miljard is een enorm bedrag, maar tegelijkertijd zo’n klein percentage van hun beleggingen dat NN, Aegon, PFZW en ABP ze makkelijk van de hand zouden kunnen doen.
Ook financieel verstandig
Niet alleen vanwege klimaat, ook in financieel opzicht een verstandige keuze. Alle infrastructuur die nu voor steenkool wordt aangelegd, is binnen enkele jaren waardeloos naarmate er meer en strenger klimaatbeleid wordt ingevoerd. De Nederlandse Bank concludeerde al dat energiebedrijven zeer riskante beleggingen zijn vanwege de energietransitie. Europese Centrale Banken waarschuwen dat verzekeringsschade als gevolg van klimaatverandering (extreem weer) vervijfvoudigd is in de laatste dertig jaar. Ze stellen ook dat een ‘massale reallocatie van kapitaal’ noodzakelijk is om de opwarming binnen de 2 graden te houden.
Het klimaatpanel van de VN, het IPCC, waarschuwt dat 2 graden heel veel risico’s oplevert en dat we alles op alles moeten zetten om de opwarming binnen 1,5 graad te houden. Dat betekent dat we in 2030 wereldwijd de uitstoot van broeikasgassen moeten hebben gereduceerd met 45 procent. Een enorme opgave die razendsnelle actie vereist, want de huidige trend is tegenovergesteld: de wereldwijde uitstoot neemt nog steeds toe.
Pensioenfondsen ABP en PFZW zijn er voor de lange termijn. Wat hebben we aan een goed pensioen op een onleefbare planeet? Verzekeraars voelen de consequenties van klimaatverandering al in de portemonnee, door meer schade vanwege extreem weer. Dat ze hun verzekeringsgeld alsnog beleggen in steenkool en daarmee de klimaatcrisis verder laten ontsporen is onverenigbaar met de zorgplicht en verantwoordelijkheid die zij als investeerders hebben. De pensioenfondsen en verzekeraars moeten kortom snel afscheid nemen van hun steenkoolinvesteringen.
Kees Kodde is campagneleider bij Greenpeace.
Dit opinieartikel werd op 12 mei 2019 gepubliceerd in de Volkskrant.
De omstreden Belchatow kolencentrale in Polen. Greenpeace activisten beklommen de schoorsteen eind 2018 om klimaatactie en een einde aan het steenkooltijdperk te vragen. Foto: Greenpeace