Mobiliteit zorgt voor de uitstoot van 25% van alle broeikasgassen binnen de EU en slurpt wel 70% van alle gebruikte olie op.  Er valt dus veel te halen voor het klimaat als we duurzamer gaan reizen en vervoeren. Maar dat wordt ons tot nu toe niet gemakkelijker gemaakt, blijkt uit onderzoeken van Greenpeace.

Stel je woont in een buitenwijk van Londen en je bent dat regenachtige weer zo spuugzat dat je denkt: ik knijp er éven tussenuit. Je wil zon, strand en tapas dus het wordt: Barca baby!

Je pakt wel het liefst de trein, want je weet dat vliegen erg vervuilend is. Je checkt de prijs en SLIK- die loopt in de honderden euro’s! Dan toch even Skyscanner checken.. Tweede keer slikken, een vliegticket is 30 keer zo goedkoop. 

Wat zou jij doen?

Dikke kans dat deze Londenaar kiest voor het vliegtuig, maar ze was in potentie een treinreiziger. Ze werd ontmoedigd door de prijs. In hoeverre haar situatie voor alle Europeanen geldt, blijkt uit nieuwe Greenpeace-onderzoek. De onderzoekers noemen de mate waarin men wordt ontmoedigd de trein te nemen ‘schokkend’.  Vliegen kan meer dan 80 keer schadelijker zijn voor het klimaat, maar de trein is gemiddeld 2 keer duurder.

De onderzoekers vergeleken de kosten van vlieg- en treintickets op 112 verschillende routes in Europa op negen verschillende tijdstippen. Daaruit bleek dat de trein gemiddeld dubbel zo duur was, en soms nog veel erger. Het ontspoorde prijsverschil van Barcelona-trip is een werkelijk voorbeeld uit het rapport. Dat maakt serieus uit, want de prijs speelt een doorslaggevende rol bij de keuze tussen vliegtuig, trein of auto. Mobiliteit is namelijk al de op één na grootste kostenpost van een gemiddeld Europees huishouden.

Waarom het vliegtuig zo goedkoop is

Luchtvaartmaatschappijen zijn vrijgesteld van belasting op kerosine, het belangrijkste bestanddeel van de fossiele vliegtuigbrandstof. Een immoreel cadeautje aan bedrijven die mens en klimaat schade toebrengen? De oorspronkelijke reden van de vrijstelling was juist heel nobel, schrijft klimaatjournalist Tielbeke: ‘Vliegen zou de wereld samenbrengen en zo vrede dichterbij brengen, was de naoorlogse gedachte.’ 

Hoe nobel deze gedachte ooit was, is het duidelijk dat dit niet zo door kan gaan in tijden van klimaatcrisis.  Door de belastingvrijstellingen poppen de vliegtuigmaatschappijen, waaronder vele prijsvechters, als paddenstoelen uit de grond. Daarentegen werden internationale treinen juist ontmanteld.

Met het gevolg dat het klimaateffect van de luchtvaart waarschijnlijk 15% uitmaakt van de totale Nederlandse klimaatimpact en – omdat er nog geen zicht is op groene vliegtuigen – dit de komende jaren een steeds groter percentage zal worden.

Het goede nieuws is dat veel spoor er nog steeds ligt. Als we het bestaande spoor benutten, en het ticketingsysteem en internationale dienstregeling verbeteren, dan kunnen we jaarlijks al 89.000 korte vluchten vanaf Schiphol schrappen.

Trein versus auto – wat is duurzamer?

Ook in het autoverkeer valt veel CO2 te besparen. Als we slechts 5% vaker voor het openbaar vervoer kiezen in plaats van de auto, daalt de vraag naar olie met 7,9 miljoen ton, wat overeenkomt met 25 miljoen ton CO2.

Toch gaven Europese regeringen de afgelopen dertig jaar de auto systematisch voorrang boven de trein. Greenpeace-onderzoekers vergeleken investeringen in spoorwegen met die in autowegen. Hieruit blijkt dat Europese regeringen graag investeren in asfalt; de EU heeft er in dertig jaar 30.000 km autoweg bij gekregen. En omdat er bij lange na niet zoveel geld in spoorwegen werd gestoken – 66% minder welteverstaan – verloren we in die periode juist 15.000 km spoorweg.

Ook Nederland hanteert dit voorrangsbeleid. Ons land investeerde twee keer zoveel geld in wegen dan in spoorwegen. Met name in landelijke gebieden werd er juist bezuinigd op openbaar vervoer. Daardoor kunnen mensen wel met de auto binnen een kwartier bij een supermarkt komen, en niet met het openbaar vervoer. En een deel van de ouderen doet er driekwartier over om zonder auto bij hun polikliniek te komen.

Goedkoper met de trein reizen

We eisen van onze regeringen dat er flink wordt geïnvesteerd in openbaar vervoer, want het is een effectieve oplossing voor het klimaat én kansen. Het openbaar vervoer verbeteren kan de uitstoot verminderen, lonen verhogen, banen creëren, het niveau van lichamelijke activiteit verhogen, sociale verbindingen verbeteren en het wordt geassocieerd met verminderde eenzaamheid.

Tot wij de overwinning kunnen claimen, druk ik treinreizigers op het hart: laat je niet ontmoedigen! Er heersen veel vooroordelen over reizen met de trein, maar op veel routes is het echt prima te doen. En snel. De drukste luchtvaartroutes in Europa kunnen allemaal in minder dan zes uur worden afgelegd met de trein, met uitzondering van eilandverbindingen. Als je het tergend langzaam inchecken op het vliegveld en het doelloos ronddwalen bij de tax-free (maar alsnog flink dure) shops optelt bij de vlucht, dan is de trein even snel of sneller. Op de site Chronotrains kun je zien waar in Europa je binnen zes uur kunt komen met de trein.

En hoewel de trein vaak nog duurder is dan het vliegtuig, zijn er manieren om de prijs te drukken. ‘Zet een alert aan voor de reis die je per trein wil maken’, zegt ondernemer Yvette Watson in de podcast ‘Duurzaam’. Je krijgt dan een mailtje als je de tickets kunt gaan bestellen. De eerste week dat ze beschikbaar komen, zijn ze het allergoedkoopst. Ze tipt ook een aantal platforms waar je gemakkelijk een internationaal kaartje kunt kopen, Trainline vindt ze het fijnst.