Van de Inuit die leven in het Noordpoolgebied, tot Noord-Koreaanse boeren die hun gewassen zien verdorren – overal ter wereld worstelen mensen met de gevolgen van klimaatverandering. Vooral in ontwikkelingslanden vallen slachtoffers. De techniek en het geld om voldoende voorzorgsmaatregelen te treffen ontbreken vaak.
Extreme weersomstandigheden
Klimaatverandering beïnvloedt extreme weersomstandigheden, zoals orkanen, overstromingen, droogtes en hittegolven. Van een individuele ramp kun je nooit met zekerheid zeggen dat die door klimaatverandering is veroorzaakt. Wel weten we zeker dat het klimaatsysteem een groot wereldwijd evenwicht is, en het toegenomen broeikaseffect de balans verstoort. Hierdoor nemen bijvoorbeeld stormen in aantal en hevigheid toe.
Misoogsten
Planten en dieren reageren op het veranderde klimaat. Als de aarde 2-3 graden opwarmt, kan de malariamug in een groter gebied overleven en lopen 300 miljoen meer mensen risico op malaria.
Landbouwgewassen reageren bovendien op het veranderde klimaat. Soms groeien ze beter door een hogere temperatuur. Vaak zijn de effecten negatief. Wereldwijd zal de oogst van maïs, tarwe en rijst elke tien jaar met 2 procent dalen. Met name in ontwikkelingslanden, waar boeren niet de middelen hebben om de gewassen te beschermen, draagt dit bij aan voedseltekorten.
Stijgende zeespiegel
De zeespiegel stijgt door de smeltende gletsjers. En hoe warmer zeewater wordt, hoe meer volume het inneemt. Elke graad die de oceanen warmer worden, zorgt voor bijna een meter stijging van de zeespiegel. Wetenschappers verwachten eind deze eeuw een wereldwijde stijging van tussen de 0,8 en 2 meter. Dat klinkt weinig, maar het veroorzaakt op grote schaal overstromingen, afbrokkelende kusten en verzilting van zoet water.
Nederland versterkt de dijken om overstromingen te voorkomen. Maar bijvoorbeeld Bangladesh kan nog onvoldoende voorzorgsmaatregelen nemen. Het land raakt landbouwgrond kwijt aan de zee. Bij een zeespiegelstijging van 1 meter kan 17 procent van Bangladesh overstromen, wat miljoenen vluchtelingen tot gevolg zou hebben.
Oceanen absorberen broeikasgassen. Dat beperkt de temperatuurstijging, maar veroorzaakt verzuring van het water wat funest is voor het zeeleven. Koraal bijvoorbeeld verbleekt en sterft af in de warmere, zure oceanen.
De Noordpool smelt
Het Noordpoolgebied warmt sneller op dan welk gebied ter wereld ook. Dit heeft verschillende gevolgen:
De bedekking door zee-ijs van de Noordpool in 1980 en 2012, zoals waargenomen door satellieten. Bron: NASA Earth Observatory
- Binnen 70 jaar kan het ijs op de Noordpool volledig gesmolten zijn.
- De smeltende Noordpool versterkt de opwarming van de aarde. Het Noordpoolijs weerkaatst het grootste deel van de zonnestralen die erop schijnen, en stuurt de zonnewarmte terug de ruimte in. IJsvrije oceanen absorberen meer warmte.
- Daarnaast liggen er methaanvoorraden binnen de Noordpoolcirkel, die vastgehouden worden door ijs of permafrost. Door het smeltende ijs belandt dit methaan in de atmosfeer. Methaan is een broeikasgas dat nog nog meer warmte vasthoudt dan CO2.
- Oliemaatschappijen als Shell maken misbruik van de smeltende Noordpool. Ze gebruiken de nieuwe waterwegen om in het natuurgebied te kunnen boren naar olie. Olie die de klimaatverandering nog eens extra versterkt.
- Het noordpoolgebied zelf kent een unieke flora en fauna, die afhankelijk is van de aanwezigheid van ijs. Zonder ijs verliezen diersoorten als de ijsbeer hun jacht- en leefgebied.
Het is nog niet te laat, lees hier hoe je de Noordpool kunt beschermen.
Al twee eilanden van eilandstaat Kiribati, in de Stille Oceaan, zijn onder water verdwenen. Op andere eilanden zien bewoners de kusten afbrokkelen. Ze worden gedwongen te verhuizen naar het vasteland, waar ze vaak onder armoedige omstandigheden moeten leven.
Is er hoop? Ja: kijk maar naar de ozonlaag.
Klimaatverandering lijkt een onoplosbaar groot probleem. De aantasting van de ozonlaag leek dat ooit ook. Greenpeace heeft jarenlang campagne gevoerd voor het uitbannen van ozonaantastende stoffen. Miljoenen mensen ondernamen actie en schaften producten aan zonder CFK’s. Inmiddels groeit de ozonlaag terug.
De extreme opwarming van de aarde kunnen we samen tegengaan. We moeten investeren in groene energie, kolencentrales sluiten en Noordpoololie in de grond laten. Dan kunnen we catastrofale gevolgen van klimaatverandering voorkomen.