Από τον περασμένο Αύγουστο ως τον Σεπτέμβριο η Greenpeace διεξήγαγε θαλάσσια έρευνα για κητώδη νότια και δυτικά της Κρήτης, με τη βοήθεια του εμβληματικού Arctic Sunrise και του πληρώματός του. Μεταξύ των ναυτικών υπήρχαν και 2 άτομα από το ελληνικό γραφείο: το ένα από αυτά είμαι εγώ! Μια ταπεινή φυσικός από την Αθήνα που ζει τη ζωή της κατά βάση στη στεριά. Η μέρα που θα δούμε τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας πλησιάζει, μετά από πολύωρες αναλύσεις των δεδομένων, και αναπολώ την εμπειρία.
Όσο η παρέα μου συνέχιζε τις διακοπές της στα νησιά και απολάμβανε την ηρεμία του Αυγούστου, εγώ έφτιαξα έναν μικρό σάκο κατευθυνόμενη προς την Κρήτη με σκοπό να δω φάλαινες. Κυριολεκτικά. Η μία μέθοδος εντοπισμού τους ήταν με αυτοψία, οπότε ήξερα ότι θα περάσω αρκετές ώρες ακίνητη στο κατάστρωμα κοιτώντας το απέραντο γαλάζιο, με την ελπίδα να δω κάποια κίνηση ή έναν πίδακα νερού που να φανερώνει την παρουσία ενός φυσητήρα ή μιας φάλαινας ζιφιού. Η δεύτερη μέθοδος εντοπισμού -και πιο αποτελεσματική όπως απεδείχθη- ήταν με χρήση υδροφώνου, ώστε να ακούσουμε τα κοπάδια που περνούσαν από “κοντά” μας. Λιγότερο θεαματικό σίγουρα να βλέπεις μερικές τελίτσες στην οθόνη του υπολογιστή σε σχέση με μία πραγματική φάλαινα που κάνει άλματα στο νερό. Είχα τη χαρά να βιώσω μόνο το πρώτο τελικά.
Το πρόγραμμα, εκτός της έρευνας, ήταν το τυπικό πρόγραμμα ενός ναυτικού. Ξυπνούσαμε συγκεκριμένη -πρωινή πρωινή- ώρα, καθαρίζαμε όλοι μαζί ανεξαιρέτως πριν ξεκινήσει η μέρα μας και μετά πιάναμε δουλειά. Γύρω στις 11.00, δηλαδή κάποια λεπτά μετά το πρώτο διάλειμμα της μέρας, οι μυρωδιές από την κουζίνα σου έσπαγαν τη μύτη αν ήσουν έξω και η συγκέντρωση πήγαινε περίπατο. 12.00 η ώρα μεσημεριανό και μετά πάλι δουλειά μέχρι το επόμενο μικρό διάλειμμα, το οποίο αφιερωνόταν συνήθως σε έναν δεκάλεπτο υπνάκο. Στις 18.00 σερβιριζόταν το δείπνο και η μέρα ολοκληρωνόταν. Εκτός από τις βάρδιες για τις φαλαινίτσες, εκείνες συνέχιζαν περίπου μέχρι να δύσει ο ήλιος.
Την 3η μέρα δεν ακολούθησα καθόλου αυτό το πρόγραμμα. Το ίδιο ισχύει για παραπάνω από το μισό πλήρωμα, αφού οι καιρικές συνθήκες ήταν τόσο κακές και το κούνημα ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ που ήταν αδύνατο να αποφύγεις τη ναυτία. Προσωπικά, ως άνθρωπος που δεν έχει συνηθίσει να βρίσκεται καιρό στη θάλασσα, λύγισα πρώτη όσο έκανα το πρωινό μου whale-watch, στο οποίο ευτυχώς πρόλαβα να δω 3 δελφινάκια, και πίστευα ότι δεν θα “βγάλω” και τις 2 εβδομάδες που προβλεπόταν να είμαι εκεί. Σκεφτόμουν τους ανθρώπους που κάνουν μόνιμα αυτή τη δουλειά για την Greenpeace και παραβλέπουν τη ναυτία, το γεγονός ότι είναι μακριά από τους οικείους τους, συχνά μάλιστα εκτός δικτύου, τους κινδύνους της θάλασσας και συνεχίζουν να κάνουν δυναμικό ακτιβισμό με αυταπάρνηση. Θαύμασα τότε λίγο περισσότερο το πλήρωμα που με περιτριγύριζε. Μετά αποκοιμήθηκα εξαντλημένη από την αδιάκοπη ζαλάδα.
Η μόνη άλλη φορά που έσπασε εντελώς η ρουτίνα του προγράμματος ήταν όταν είδαμε φάλαινες! Ή τουλάχιστον έτσι νομίζαμε*. Μετά από 10 μέρες στη θάλασσα, πολύ μακριά από τη στεριά, και περίπου 230 ώρες βαρδιών είδαμε ένα τεράστιο κοπάδι σταχτοδέλφινων. Ξαφνικά, η πλώρη είχε γεμίσει με άτομα κρεμασμένα να κοιτάνε προς τα κάτω, έγινε ένας χαμούλης να βρούμε τη φωτογράφο και κατεβάσαμε μια φουσκωτή βάρκα για να πλησιάσουμε και να έχουμε οπτικοακουστικό υλικό για ευκολότερη αναγνώριση από την επιστήμονα. Προς απογοήτευσή μας, αυτά τα περίεργα -για εμάς- πλάσματα δεν ήταν κάποιο είδος από αυτά που ψάχναμε, αλλά όταν μάθαμε ότι τα δεδομένα για τα σταχτοδέλφινα είναι ελλιπή χαρήκαμε πολύ που καταφέραμε να τα δούμε και να συνεισφέρουμε σε ένα πεδίο που δεν σκοπεύαμε αρχικά. Εξάλλου, κάθε ζώο που αναπαράγεται στην περιοχή κινδυνεύει εξίσου από τα σχέδια εξορύξεων στα δύο οικόπεδα νότια και δυτικά της Κρήτης, οπότε για εμάς είχε σημασία να καταγραφούν και να προστατευτούν!
Πάντα ένα ταξίδι με καράβι της Greenpeace είναι ιδιαίτερο. Νιώθεις πως βρίσκεσαι στην καρδιά της δράσης, αγνοείς τις όποιες δυσκολίες φέρνει η επιβίωση στη θάλασσα, γνωρίζεις ανθρώπους με τις ίδιες περιβαλλοντικές αξίες και φυσικά βλέπεις ξεχωριστά μέρη. Η φίλη μου η Μαρίζα, η οποία ήταν συμπτωματικά εκείνη την περίοδο στο Arctic Sunrise ως σταθερό πλήρωμα καταστρώματος, θυμάμαι να λέει χαρακτηριστικά: “Δυστυχώς, καταλαβαίνω γιατί δεν ενδιαφέρεται πολύς κόσμος για όσα γίνονται εδώ. Βρισκόμαστε στο απόλυτο τίποτα, βλέπουμε μόνο μπλε. Αν δεν έρθεις εδώ έξω δεν συνειδητοποιείς ότι υπάρχει ζωή, ομορφιά και ότι είναι κοντά μας.”
Ελπίζω με την έρευνά μας να μάθουν κι άλλοι τι υπάρχει ‘εκεί έξω’ και να ταχθούν μαζί μας ενάντια στις εξορύξεις που απειλούν τη μοναδική βιοποικιλότητα της Ελληνικής Τάφρου.
*Ο υπολογισμός έγινε εξαιρουμένων των ωρών κακοκαιρίας αφού δεν πραγματοποιήθηκαν οι βάρδιες παρακολούθησης για φάλαινες και με δεδομένο ότι πάντα υπήρχαν 2 άνθρωποι σε βάρδια. Ο ένας στην αριστερή πλευρά του πλοίου και ο άλλος στη δεξιά.
Το πράσινο “ξέπλυμα” καθυστερεί την κλιματική δράση που τόσο χρειαζόμαστε. Πρέπει να απαγορέψουμε αυτή την προπαγάνδα.
