Σήμερα είναι Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, και όπως κάθε χρόνο, η μέρα αυτή είναι φόρος τιμής για τις θυσίες, τους αγώνες και τις διεκδικήσεις των γυναικών όλου του κόσμου για ίσα δικαιώματα και εξάλειψη των διακρίσεων απέναντί τους.
Ο αγώνας αυτός έχει πολύ δρόμο ακόμα και μάλιστα αναρωτιέται κανείς, πώς επηρέασε η πανδημία τις γυναίκες; Πώς τις επηρεάζει η κλιματική κρίση; Δυστυχώς, η κρίση είναι… γένους θηλυκού και μεταφορικά, κάτι που μεταφράζεται σε επιπτώσεις σε πολλούς διαφορετικούς τομείς.
Οι συνθήκες που έχει επιφέρει η πανδημία του COVID-19 έχουν επηρεάσει περισσότερο (ανάμεσα σε άλλες ομάδες) τις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Στον έναν χρόνο πανδημίας, 47 εκατομμύρια περισσότερες γυναίκες και κορίτσια έχουν οδηγηθεί κάτω από το όριο της φτώχειας. Ταυτόχρονα, η ενδοοικογενειακή βία έχει αυξηθεί σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου, καθώς και η διαδικτυακή βία.
Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλότερο μισθό και λιγότερο σίγουρη εργασία, ή σε κάποιες χώρες ακόμα και άτυπη εργασία, άρα οποιαδήποτε αλλαγή στις εργασιακές συνθήκες τις επηρεάζει πρώτες (πχ. απολύσεις ή περικοπές). Επίσης, σε περιόδους κρίσης είναι πολύ πιθανότερο για τις γυναίκες να αναγκαστούν να πάρουν άδεια ή να αφήσουν τη δουλειά τους για να φροντίσουν το σπίτι και την οικογένεια. Παραδόξως όμως, εκείνες που εξακολουθούν να εργάζονται έχουν αυξημένο κίνδυνο για επιπτώσεις στην υγεία τους, καθώς η πλειοψηφία των εργαζόμενων πρώτης γραμμής είναι γυναίκες, άρα είναι πιο πιθανό να εκτεθούν στον ιό.
Και οι επιπτώσεις δεν σταματούν εκεί, αντίθετα συνδέονται και με τις μεγαλύτερες κρίσεις της εποχής μας, που είναι η απώλεια της βιοποικιλότητας και η κλιματική κρίση. Οι επιπτώσεις τους κατανέμονται άνισα στις γυναίκες (ανάμεσα σε άλλες ομάδες) επειδή οι επιπτώσεις αυτές συνδέονται άμεσα με την οικονομική ανισότητα, που τελικά είναι και αυτή η οποία καθιστά τις γυναίκες ευάλωτη ομάδα (παρατήρησες τον φαύλο κύκλο; Όλες οι κρίσεις τελικά είναι αλληλένδετες).
Οι οικονομικά ασθενέστεροι, που η μεγαλύτερη μερίδα τους είναι γυναίκες, επηρεάζονται πρώτοι από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Ένα τεράστιο ποσοστό γυναικών ζει κοντά ή κάτω από το όριο της φτώχειας, και άρα δεν δύναται να αντιμετωπίσει το ίδιο αποτελεσματικά επιπτώσεις όπως η διατροφική ανασφάλεια, η λειψυδρία ή τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Επίσης, η αναγκαστική μετανάστευση λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων αφήνει τις γυναίκες πιο εκτεθειμένες σε κυκλώματα διακίνησης και σεξουαλικής βίας.
Σε πολλές χώρες, οι ανισότητες είναι και κοινωνικές. Ενώ οι γυναίκες ενδιαφέρονται για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος και θέλουν να κάνουν κάτι γι’ αυτό, πολύ συχνά δεν εκπροσωπούνται επαρκώς στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Έτσι, όχι μόνο δεν ακούγεται η φωνή τους, αλλά μπορεί να δεχτούν και κάποια μορφή βίας ή προσπάθειας να σιωπήσουν.
Φέτος, η Ημέρα της Γυναίκας συμπίπτει χρονικά με ένα άλλο πολύ σημαντικό κίνημα που ήρθε δυναμικά και στη χώρα μας: το κίνημα Me Too. Τα θύματα δεν είναι μόνο γυναίκες, αντιθέτως είναι πολλές οι καταγγελίες και από άντρες. Άλλος ένας λόγος να θυμίσουμε ότι είμαστε όλοι ίσοι και ως ίσοι πρέπει να αντιμετωπιζόμαστε. Ας ακούσουμε λοιπόν τα θύματα με προσοχή, γιατί αξίζουν τον σεβασμό μας. Η αλληλεγγύη και η συλλογικότητα είναι το κλειδί, ώστε να επιτρέψουμε σε όλες τις φωνές να ακουστούν και να υψώσουν ανάστημα, να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη και να αποτρέψουμε μελλοντικούς θύτες.
Σίγουρα ξέρουμε πολύ καλά τι πρέπει να γίνει. Όχι άλλο “genderwashing” και στερεότυπα, αλλά δυναμική δράση! Οι περισσότερες μεγάλες εταιρείες, όπως και οι πετρελαϊκές (που έχουν τεράστιο μερίδιο ευθύνης για την κλιματική κρίση, και παραπάνω αναφέραμε πόσο άνισα αυτή πλήττει τις γυναίκες), θα αφιερώσουν ένα post στα social media για την Ημέρα της Γυναίκας, θα γράψουν κάποιο άρθρο, θα προσπαθήσουν να δείξουν ότι νοιάζονται για την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Όμως η πραγματικότητα τις διαψεύδει. Χρειάζεται ουσιαστική αντιμετώπιση των ανισοτήτων στην κοινωνία μας και πραγματικά μέτρα, που θα φροντίζουν και θα ενσωματώνουν τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων πρέπει να διαφυλάσσονται και να ενισχύονται. Αυτή είναι και η μόνη μας ελπίδα για ουσιαστική ανάκαμψη: η άμεση και ολιστική αντιμετώπιση των κρίσεων που ζούμε.
Η Σμαράγδα Σκούλου εργάζεται στο τμήμα Επικοινωνίας του ελληνικού γραφείου της Greenpeace.