Την Τετάρτη 1η Μαΐου, το Εργατικό Κόμμα της Μεγάλης Βρετανίας κατέθεσε ψήφισμα στη Βουλή των αντιπροσώπων με στόχο να κηρυχθεί η χώρα σε κατάσταση “περιβαλλοντικής και κλιματικής έκτακτης ανάγκης”. Η πρόταση έγινε δεκτή από όλα τα κόμματα του κοινοβουλίου, όπως επίσης το ίδιο συνέβη στα κοινοβούλια της Σκωτίας και της Ουαλίας. Στις 7 Μαΐου ακολούθησε ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος υποστήριξε την κήρυξη έκτακτης ανάγκης για την κλιματική αλλαγή και τη βιοποικιλότητα μόλις μία μέρα μετά τη δημοσίευση των σοκαριστικών πορισμάτων της έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιστημονικής και Πολιτικής Πλατφόρμας για την Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστήματος (IPBES) του ΟΗΕ: περίπου ένα εκατομμύριο είδη ζώων και φυτών από τα 8 εκατομμύρια που υπάρχουν στην Γη απειλούνται με εξαφάνιση λόγω της ανθρωπογενούς παρέμβασης στο κλίμα και τα οικοσυστήματα.
H αλλαγή του ενεργειακού μας μοντέλου και της παραγωγικής βάσης της οικονομίας δεν είναι απλώς επιτακτική, αλλά κυριολεκτικά ζήτημα επιβίωσης της χώρας.
Είχε προηγηθεί η έκθεση του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή τον Οκτώβριο του 2018, η οποία προειδοποίησε ότι έχουμε μόλις 12 χρόνια μπροστά μας – μέχρι το 2030 – για να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο μισό και περίπου 25 χρόνια για να τις εκμηδενίσουμε. Σε διαφορετική περίπτωση η άνοδος της θερμοκρασίας θα ξεπεράσει τον 1,5°C, με καταστροφικές συνέπειες για τον ανθρώπινο πολιτισμό και τη φύση.
Ποιες θα είναι όμως οι επιπτώσεις για την Ελλάδα; Σύμφωνα με έγκυρες επιστημονικές δημοσιεύσεις, αν η μέση πλανητική θερμοκρασία στην περιοχή της Μεσογείου αυξηθεί κατά 1,5°C βαθμό, τότε:
- οι δασικές εκτάσεις που θα καίγονται ετησίως θα αυξηθούν κατά 41%
- οι ακραίοι καύσωνες, που κανονικά εμφανίζονται μία φορά στα είκοσι χρόνια, θα αυξηθούν κατά 173%
- οι ραγδαίες βροχοπτώσεις θα αυξηθούν κατά 10%
Αν, δε, αυξηθεί κατά 2°C, τότε:
- οι δασικές εκτάσεις που θα καίγονται ετησίως θα αυξηθούν κατά 62%
- οι ακραίοι καύσωνες κατά 478%
- οι ραγδαίες βροχοπτώσεις κατά 21%
Όσο για την οικονομία της χώρας, η Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας (2011) σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής υπολογίζει το κόστος της αδράνειας στα 701 δισεκ. ευρώ μέχρι το τέλος του αιώνα.
Η Ελλάδα όμως τι κάνει; σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ “Fostering Effective Energy Transition 2019” η χώρα μας κατατάσσεται τελευταία ανάμεσα στις 32 ανεπτυγμένες χώρες όσον αφορά τις προοπτικές της ενεργειακής μετάβασης. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το προσχέδιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που κατέθεσε η κυβέρνηση πριν από λίγους μήνες. Το ΕΣΕΚ αδυνατεί να προστατέψει τη χώρα μας από την ανεξέλεγκτη κλιματική αλλαγή. Είναι ενδεικτικό ότι αν ο πλανήτης ακολουθούσε τις ελληνικές πολιτικές η μέση άνοδος της θερμοκρασίας παγκοσμίως θα έφτανε στους 3,1-3,7 °C μέχρι το τέλος του αιώνα!
Είναι περιττό, πιστεύουμε, να εξηγήσουμε τι σημαίνει αύξηση της πλανητικής θερμοκρασίας κατά περίπου 3,5°C και ποιες οι επιπτώσεις για τη χώρα μας, όπως δηλαδή συνεπάγεται η εφαρμογή κλιματικής και ενεργειακής πολιτικής στα πρότυπα του ελληνικού ΕΣΕΚ.
Συνεπώς, η αλλαγή του ενεργειακού μας μοντέλου και της παραγωγικής βάσης της οικονομίας δεν είναι απλώς επιτακτική, αλλά κυριολεκτικά ζήτημα επιβίωσης της χώρας.
Τι σημαίνει όμως κήρυξη κλιματικής έκτακτης ανάγκης για την Ελλάδα; Πρωτίστως:
- Αύξηση φιλοδοξίας των κλιματικών στόχων του ΕΣΕΚ για να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας στους 1,5°C
- Χρονοδιάγραμμα απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων μέχρι το 2030 και επίτευξη ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ σε ποσοστό 100%, η οποία είναι πλέον τεχνικά και οικονομικά εφικτή, το συντομότερο δυνατό
- Ακύρωση των εξορύξεων υδρογονανθράκων και μετάβαση σε οικονομία μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2040, με δικαιοσύνη για τις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες
Εξίσου απαραίτητα βήματα ωστόσο είναι τα μέτρα για τον περιορισμό της κατανάλωσης κρέατος και τη στροφη στο παραδοσιακό πρότυπο μεσογειακής διατροφής, την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και την αλλαγή του σημερινού υπερκαταναλωτικού μοντέλου με έμφαση στην προστασία των πόρων της γης.
Έχουμε μόλις 12 χρόνια μπροστά μας για να δράσουμε πριν να είναι πολύ αργά. Για μία μάχη που δεν αφορά πια τις μελλοντικές γενιές, αλλά την παρούσα. Απαιτείται κινητοποίηση όλων των πόρων μας σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η κήρυξη της χώρας σε κατάσταση “περιβαλλοντικής και κλιματικής έκτακτης ανάγκης” θα είναι το πρώτο, αλλά απολύτως ουσιαστικό και αναγκαίο βήμα.
Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος για θέματα ενέργειας και κλιματικών αλλαγών, ελληνικό γραφείο Greenpeace
Σταύρος Μαυρογένης, υπεύθυνος τομέα ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής, WWF Ελλάς