ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 4/12/13. Σε μια περίοδο που το πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας, οι συνεχείς αυξήσεις στους λογαριασμούς της ΔΕΗ προκαλούν περαιτέρω προβλήματα σε μία κοινωνία που ήδη δυσκολεύεται να καλύψει βασικές ενεργειακές ανάγκες, όπως η θέρμανση.
Από το 2007 έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 20 αυξήσεις στους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Γιατί όμως αυξάνεται τόσο συχνά η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας και οι συναφείς χρεώσεις, όταν το κόστος παραγωγής της φαινομενικά παραμένει ίδιο; Η απλή απάντηση είναι λόγω των πολλαπλών (και κρυφών) επιδοτήσεων προς τα ορυκτά καύσιμα. Γιατί δεν το αλλάζουμε αυτό; Η γρήγορη απάντηση είναι ότι εδώ και δεκαετίες έχει χτιστεί ένα σύστημα στον τομέα ενέργειας που εξυπηρετεί τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων και τη βαριά βιομηχανία της χώρας. Οποιαδήποτε αλλαγή προς ένα πιο φιλικό προς το περιβάλλον και οικονομικό προς τους καταναλωτές μοντέλο, θίγει καταρχάς τα συμφέροντά τους.
Εκτός από το γνωστό ‘χαράτσι’, που αποτελεί μία… ουρανοκατέβατη χρέωση στους λογαριασμούς της ΔΕΗ, διαβάστε παρακάτω τους βασικότερους λόγους που ακριβαίνει συνεχώς το ρεύμα (και οι σχετιζόμενες χρεώσεις που εξαρτώνται από την κατανάλωση, όπως είναι λ.χ. οι χρεώσεις δικτύου, οι ΥΚΩ, το ΕΤΜΕΑΡ κτλ).
Ο… ‘πραγματικός’ λογαριασμός της ΔΕΗ [κάντε ‘κλικ’]
1. Το πραγματικό κόστος της ρύπανσης
Φέτος η ΔΕΗ θα πληρώσει περίπου 200 εκατ. ευρώ (ποσό που λογικά κάθε χρόνο θα αυξάνεται) για αγορά δικαιωμάτων ρύπανσης, όπως γνώριζε ήδη εδώ και σχεδόν δέκα χρόνια ότι θα πρέπει να κάνει! Τα χρήματα αυτά βέβαια αποτελούν εθνικούς πόρους, οι οποίοι σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία πρέπει να κατευθυνθούν από την κυβέρνηση σε κοινωνικές παροχές (προστασία όσων πλήττονται από τη μετακύλιση του κόστους) και αναπτυξιακές πολιτικές (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εξοικονόμηση, υποδομές).
Σε κάθε περίπτωση, αποτελούν το τίμημα που πληρώνουν οι καταναλωτές για την πολύ βρώμικη (λιγνιτική) ηλεκτροπαραγωγή της ΔΕΗ.
Σημειώστε ότι αυτό το ποσό αποτελεί μόνο ένα μικρό ποσοστό του πραγματικού κόστους στην οικονομία από την κατασπατάληση φυσικών πόρων, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την επιβάρυνση της δημόσιας υγείας από τη χρήση λιγνίτη. Κάθε χρόνο προκαλούνται περισσότεροι από 1.000 πρόωροι θάνατοιστη χώρα μας εξαιτίας της λιγνιτικής ρύπανσης. Είναι ένα ‘κόστος’ που οι φίλοι του λιγνίτη κάνουν τα στραβά μάτια ότι υπάρχει, όταν μιλάνε για δήθεν ‘φθηνό λιγνίτη’.
Για την ιστορία, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος εκτιμάει αυτό το ‘κρυφό’ κόστος για την Ελλάδα έως και 3,9 δις το χρόνο, δηλαδή περίπου 1.000 ευρώ ανά νοικοκυριό.
2. Πετρελαϊκή εξάρτηση
Τα νησιά που δεν συνδέονται με το ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας (πχ Κυκλάδες, Δωδεκάνησα), επί δεκαετίες στηρίζονται στο πετρέλαιο για την ηλεκτροπαραγωγή σε ποσοστό που ξεπερνά το 95%. Το κόστος αγοράς πετρελαίου είναι τόσο υψηλό, που για να μην πληρώνουν οι κάτοικοι των νησιών πολλαπλάσια ποσά στους λογαριασμούς της ΔΕΗ, τη διαφορά την επωμίζονται (και σωστά) όλοι οι Έλληνες καταναλωτές μέσα από τις ΥΚΩ (Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας) που αναφέρονται στο λογαριασμό μας.
Το 2011 η ΔΕΗ πλήρωσε 800 εκ. € για αγορές υγρών καυσίμων, ενώ το 2012 το ποσό αυτό σχεδόν άγγιξε το 1 δις €. Όσο εξαρτόμαστε από το… μαζούτ που καίμε στα νησιά μας, τόσο εκτεθειμένοι θα είναι οι λογαριασμοί της ΔΕΗ στις αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου.
3. Κρυφές επιδοτήσεις προς ορυκτά καύσιμα
Μπορεί να μην αναφέρονται στους λογαριασμούς του ρεύματος, όμως ένα σημαντικό μέρος των χρημάτων που πληρώνουμε στη ΔΕΗ πηγαίνει για επιδοτήσεις μονάδων φυσικού αερίου και λιγνίτη. Πρόκειται για επιδοτήσεις που δεν σχετίζονται τόσο με την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, όσο με την ίδια την οικονομική βιωσιμότητα των μονάδων που το παράγουν.
Για παράδειγμα: τα Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος (ΑΔΙ) είναι πληρωμές προς συμβατικές μονάδες καύσης ορυκτών καυσίμων με βάση όχι την παραγωγή τους αλλά την ισχύ τους. Δηλαδή ακόμα και αν δεν λειτουργήσει καθόλου μία μονάδα φυσικού αερίου αυτή θα αποζημιωθεί με περίπου 80.000 € ανά εγκατεστημένο ΜW το χρόνο! Ομοίως, μία λιγνιτική μονάδα αποζημιώνεται με περίπου 50.000 € το χρόνο ανά MW, ακόμα κι αν δεν χρειαστεί να λειτουργήσει καθόλου! Ως αποτέλεσμα αυτών των ‘κρυφών’ επιδοτήσεων προς τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων, το 2011 οι καταναλωτές πλήρωσαν περίπου 700 εκ. € μέσα από τους λογαριασμούς της ΔΕΗ.
4. Στρεβλώσεις υπέρ ορυκτών καυσίμων
Έχει και συνέχεια το πράγμα όμως. Το λέμε και το ξαναλέμε ότι η τιμή του ρεύματος αυξάνεται διαρκώς όχι μόνο λόγω των επιδοτήσεων αλλά και των στρεβλώσεων υπέρ των ορυκτών καυσίμων. Για κάθε 10 ευρώ που πληρώνουμε για την ανάπτυξη των ΑΠΕ μέσω του Ειδικού Τέλος ΑΠΕ (ΕΤΜΕΑΡ στους λογαριασμούς), 4 με 6 καταλήγουν έμμεσα στα ορυκτά καύσιμα. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας του στρεβλού συστήματος υπολογισμού του κόστους παραγωγής ενέργειας: Αν και οι ΑΠΕ μειώνουν το συνολικό κόστος της ηλεκτροπαραγωγής (επειδή συχνά αποτρέπουν τη λειτουργία πολύ ακριβών μονάδων ορυκτών καυσίμων) αυτό το οικονομικό όφελος δεν επιστρέφεται στους καταναλωτές αλλά καταλήγει σαν έξτρα κέρδος στον προμηθευτή. Δηλαδή στη ΔΕΗ. Δηλαδή στα… ορυκτά καύσιμα!
Ως αποτέλεσμα το Τέλος ΑΠΕ αυξάνει συνεχώς για τους καταναλωτές ώστε να πληρώνει εμμέσως και τα… ορυκτά καύσιμα. Συγνώμη, αυξάνει για όλους τους καταναλωτές πλην της βαριάς βιομηχανίας.
Χωρίς αυτές οι στρεβλώσεις, το Ειδικό Τέλος ΑΠΕ θα ήταν έως και 60% χαμηλότερο στους λογαριασμούς της ΔΕΗ, όπως εκτιμούν οι σχετικές μελέτες. Δυστυχώς αυτές οι στρεβλώσεις υπάρχουν και κάνουν τις ΑΠΕ να φαίνονται ακριβές, ενώ δεν είναι! Σαν να μην έφτανε αυτό, το επιχείρημα ότι οι ΑΠΕ είναι ακριβές χρησιμοποιείται από το λόμπι των ορυκτών καυσίμων και τη βαριά βιομηχανία της χώρας για να… παραμείνουν αυτές οι στρεβλώσεις και να προστατευθούν τα ‘φθηνά ορυκτά’ καύσιμα!
5. Απουσία επενδύσεων
Επί δεκαετίες τα τιμολόγια της ΔΕΗ δεν αντανακλούν το πραγματικό κόστος ηλεκτροπαραγωγής. Αυτό σε συνδυασμό με τα διαχρονικά φαινόμενα κακοδιαχείρισης, γραφειοκρατίας και διαφθοράς, έχει συμπιέσει την κεφαλαιακή επάρκεια της ΔΕΗ, με αποτέλεσμα η δυνατότητά της για νέες σύγχρονες επενδύσεις χαμηλού άνθρακα και υψηλής απόδοσης έμενε εξαιρετικά περιορισμένη. Αν σε αυτό προσθέσετε και την ιστορική της αδιαφορία απέναντι στις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας, έχετε μία καλή εικόνα της επιχείρησης σήμερα: Μία ΔΕΗ με γερασμένο, μη αποδοτικό και εξαιρετικά ρυπογόνο στόλο μονάδων και χαμηλή κεφαλαιακή ισχύ.
Τι πρέπει να γίνει;
Ο μόνος τρόπος να αρχίζει να αλλάζει προς το καλύτερο αυτή η κατάσταση είναι να αναδιαρθρώσουμε την αγορά ενέργειας καταργώντας τις επιδοτήσεις προς τα ορυκτά καύσιμα και να στραφούμε άμεσα στην ανάπτυξη των ΑΠΕ και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Έτσι, δεν θα έχουμε μόνο προστασία των καταναλωτών από υπέρογκες αυξήσεις κάθε χρόνο, αλλά και εκσυγχρονισμό της οικονομίας με νέες και καθαρές τεχνολογίες, νέες επενδύσεις και πολλές νέες θέσεις εργασίας.
Και σαν καταναλωτές όμως, πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι η πιο φθηνή ενέργεια είναι αυτή που δεν καταναλώνουμε. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορούμε να κάνουμε πολλά.
Σε κάθε περίπτωση, η γνώση είναι το καλύτερο εφόδιο που μπορεί να έχει κάποιος ώστε να είναι ενεργός πολίτης και να διεκδικεί ένα καλύτερο σήμερα από αυτό που του επιβάλλεται.
