Σαν χθες πριν από 34 χρόνια, συνέβη το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία της ανθρωπότητας: το Τσερνόμπιλ. Η σημερινή γενιά μπορεί να μην θυμάται πια ότι για λίγους μήνες, το σπανάκι, όπως και άλλα πράσινα λαχανικά, έπρεπε να καταστραφούν σε χώρες όπως η Ολλανδία και η Γερμανία. Ότι οι αγελάδες σε όλη την Ευρώπη έπρεπε να κλειστούν σε στάβλους και ότι το γάλα είχε αποκλειστεί από την κατανάλωση, με τον κόσμο να τρέχει στα σούπερ μάρκετ και να αδειάζει τα ράφια με το γάλα εβαπορέ. Ή ότι για περισσότερο από δύο δεκαετίες το κρέας ταράνδων στη Λαπωνία, των προβάτων στην περιοχή Lake District του Ηνωμένου Βασιλείου και των αγριογούρουνων στο γερμανικό Schwarzwald έπρεπε να καταστραφεί εξαιτίας της έκθεσής του σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας.
Στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο, την Λευκορωσία, την Ουκρανία και την Ρωσία, εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα εξακολουθούν να είναι πολύ ρυπασμένα για να επιστρέψουν οι άνθρωποι. Ταυτόχρονα, αρκετά εκατομμύρια άνθρωποι σε έναν ευρύτερο κλοιό παραμένουν σε κίνδυνο μόλυνσης καθημερινά. Σκέψου ότι η διεθνής κοινότητα κατάφερε να καλύψει επαρκώς τον αντιδραστήρα που εξερράγη μόλις πριν 3 χρόνια, με την ειδική σαρκοφάγο, ώστε να είναι εφικτή η έναρξη των εργασιών καθαρισμού (που και σε αυτό το θέμα είναι αμφίβολο αν θα υπάρξει η κατάλληλη τεχνολογία).
Από τις 26 Απριλίου 1986, ως ανθρωπότητα, αποκτήσαμε άμεση εμπειρία. Γνωρίσαμε από πρώτο χέρι τους σοβαρούς κινδύνους που συνδέονται με την πυρηνική ενέργεια.
Πριν από εννιά χρόνια, η καταστροφή της Φουκουσίμα έδειξε ότι οι κίνδυνοι αυτοί συνεχίζουν να υπάρχουν, όσο και όπου υπάρχει πυρηνική ενέργεια. Το περίφημο μάθημα από αυτήν την καταστροφή, το οποίο πλέον μνημονεύεται σε πολλές δημοσιεύσεις σχετικά με την πυρηνική ενέργεια – ακόμη και των δημοσιεύσεων της ίδιας της πυρηνικής βιομηχανίας – είναι το εξής: “να σκέφτεστε ότι μπορεί να συμβεί το αδιανόητο”.
Πλωτό πυρηνικό εργοστάσιο; Σοβαρά τώρα;
Δυστυχώς, το λόμπι των πυρηνικών δεν έμαθε το μάθημά του και συνεχίζει απτόητο. Ο ρωσικός πυρηνικός κολοσσός Rosatom έθεσε σε λειτουργία πριν 5 μήνες τον πρώτο πλωτό πυρηνικό σταθμό παραγωγής ενέργειας στον κόσμο, το “Akademik Lomonosov”, αφού πρώτα το 2018 τον μετέφερε χωρίς καύσιμα από την Αγία Πετρούπολη στο Μούρμανσκ. Εκεί, φορτώθηκε με πυρηνικά καύσιμα και για περισσότερο από έναν χρόνο πραγματοποιήθηκαν όλες οι προκαταρκτικές δοκιμές πριν τεθεί σε λειτουργία. Σε μία απόσταση μόλις λίγων χιλιομέτρων από τους 300.000 κατοίκους του Μούρμανσκ…
Γιατί τα λέμε όλα αυτά; Γιατί αρχικά, η Rosatom σχεδίαζε να φορτώσει καύσιμα και να δοκιμάσει το “Akademik Lomonosov” στο ναυπηγείο Baltiysky στο… κέντρο της Αγίας Πετρούπολης! Στη συνέχεια – σύμφωνα πάντα με το αρχικό πλάνο – σκόπευε να τον μεταφέρει εν πλω στο Μούμαρσκ διασχίζοντας τη Βαλτική Θάλασσα και κάνοντας τον γύρο των Σκανδιναβικών χωρών μέχρι το Μούρμαρσκ. Ένας πλωτός αντιδραστήρας, χωρίς δικό του σύστημα προώθησης, φορτωμένος με πυρηνικά, στην άγρια Αρκτική Θάλασσα και λίγα μίλια απόσταση από τις βραχώδεις ακτές της Νορβηγίας.
Τι θα μπορούσε να πάει στραβά;
Φαντάζεσαι τους τίτλους μίας επόμενης καταστροφής; “Τσερνόμπιλ στον πάγο” ή ένα “Τσερνόμπιλ στα βράχια”…
Ευτυχώς, χρειάστηκαν οι υπογραφές 12.000 πολιτών της Αγίας Πετρούπολης, οι ερωτήσεις που τέθηκαν στη Συνέλευση της πόλης και οι σοβαρές ανησυχίες που εκφράστηκαν από τις οργανώσεις και τις χώρες γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα, για να βάλουν μυαλό εκεί στη Rosatom. Έτσι, τα καύσιμα στάλθηκαν ξεχωριστά με τρένο στο Μούρμανσκ.
Το παράδειγμα με τον πλωτό αντιδραστήρα “Akademik Lomonosov” είναι ένα μόνο από τα πολλά που δείχνουν ότι η πυρηνική βιομηχανία θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της προκειμένου να συνεχίσει απτόητη το έργο της. Παρά το γεγονός ότι η πυρηνική ενέργεια, εκτός από επικίνδυνη, είναι εξαιρετικά ασύμφορη οικονομικά για την παραγωγή ενέργειας, πολλά σχέδια για κατασκευή νέων αντιδραστήρων βρίσκονται σε στάδιο υλοποίησης. Κάποια από αυτά τα συστήματα υποτίθεται ότι θα είναι 4ης γενιάς αντιδραστήρες: ασφαλή και υπέρ-αποδοτικά. Προφανώς τίποτα από αυτά δεν ισχύει.
Το Τσερνόμπιλ ακόμα φλέγεται
Γυρνώντας πίσω στο Τσερνόμπιλ, όλοι γίναμε πρόσφατα μάρτυρες μίας άλλης παρ’ ολίγον τραγωδίας. Οι πρόσφατες πυρκαγιές στην περιοχή – παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των ουκρανικών πυροσβεστικών σωμάτων – έκαψαν το 22% της ζώνης αποκλεισμού γύρω από το εργοστάσιο, φτάνοντας μόλις 1 χιλιόμετρο απόσταση από τη σαρκοφάγο του κατεστραμμένου αντιδραστήρα! Ευτυχώς, η αλλαγή του καιρού βοήθησε στο να τεθεί η πυρκαγιά υπό έλεγχο. Όχι όμως προτού κάνει στάχτη 230.000 στρέμματα δάσους και στείλει στην ατμόσφαιρα ποσότητες ραδιενεργών υλικών που είχαν κατακάτσει στο χώμα τα τελευταία 34 χρόνια. Ο κίνδυνος μεταφοράς των ραδιενεργών υλικών μέσω των ανέμων σε τεράστιες αποστάσεις και σε άλλες χώρες υπήρξε πολύ σοβαρός. Ευτυχώς και πάλι, οι μετρήσεις έδειξαν ότι τα επίπεδα ακτινοβολίας, αν και ήταν 16 φορές πάνω από το συνηθισμένο, παρέμειναν κάτω από το όριο ασφαλείας.
Την ώρα που διαβάζεις αυτές τις γραμμές, μπορεί η φωτια να είναι υπό έλεγχο, όμως πολλές εστίες παραμένουν αναμμένες, ενώ τα τυρφώδη εδάφη της περιοχής σιγοκαίνε ακόμα, και δεν μας επιτρέπουν να εφησυχαστούμε.
Μία βιομηχανία που πρέπει να την τελειώσουμε εμείς
Εν τέλει, πόσο καιρό ακόμα θα ανησυχούμε για το επόμενο ατύχημα; Πόσο καιρό ακόμα θα αναρωτιόμαστε “τι μπορεί να πάει στραβά”, πόσες φορές ακόμα θα μάθουμε για ανησυχητικές εξελίξεις που πραγματοποιήθηκαν πίσω από την πλάτη μας;
Με την ανθρωπότητα να ζει πρωτόγνωρες καταστάσεις με τον κορωνοϊό, πολλοί από εμάς έχουμε ήδη αρχίσει να σκεφτόμαστε και να ανησυχούμε για το αύριο. Δεν είναι παράλογο να θέλουμε μία διαφορετικού τύπου οικονομία, ζωντανή, πιο δίκαιη και πιο ανθεκτική, που προστατεύει τους φυσικούς πόρους του πλανήτη και την υγεία μας, και όχι τα συμφέροντα ξεπερασμενων και επικίνδυνων βιομηχανιών, όπως του πετρελαίου και των πυρηνικών.
Είναι δικαίωμά μας και θα το διεκδικήσουμε μέχρι να το καταφέρουμε.
*με αρχικές πηγές από κείμενο των Rashid Alimov, συντονιστή των πρότζεκτ ενάντια στα πυρηνικά στο ρωσικό γραφείο της Greenpeace και Jan Haverkamp, ειδικό σύμβουλο σε θέματα πυρηνικής ενέργειας για το γραφείο Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης της Greenpeace
Η δράση μας στηρίζεται αποκλειστικά σε δωρεές πολιτών. Υποστήριξέ μας
Πάτα εδώ
