Het Energy Charter Treaty (ECT) is een internationaal verdrag dat sinds 1998 bescherming biedt aan energieleveranciers en -bedrijven die olie, steenkool en gas ontginnen en transporteren. Het verdrag omvat een “Investor State Dispute Settlement (ISDS)” systeem, dat bedrijven de mogelijkheid geeft om via onwettige en ontransparante private rechtbanken overheden aan te klagen voor klimaat- en milieumaatregelen die hun toekomstige winsten zouden beperken.
Het verdrag wordt op grote schaal gebruikt om klimaatwetten te torpederen en overheden af te dreigen. Zo werd eerder de Nederlandse overheid voor 1,4 miljard euro aangeklaagd door energiebedrijf RWE omdat de nieuwe klimaatwet de steenkoolcentrales in 2030 verplicht te sluiten. RWE, dat de centrale pas in 2015 in gebruik nam, plande dat de centrale nog zeker tot 2040 actief kon blijven en steenkool als brandstof zou kunnen gebruiken. De Franse overheid draaide op haar beurt een ambitieuze klimaatwetgeving terug omdat het Canadese oliebedrijf Vermilion dreigde met een rechtszaak. Het ECT is een krachtig wapen van de fossiele industrie om de doelstellingen van het akkoord van Parijs zo lang mogelijk buiten schot te houden en hun eigen winsten veilig te stellen. Dat op kap van de belastingbetaler en het klimaat.
Dat reeds erg machtige en winstmakende bedrijven via het ECT ook nog eens toegang hebben tot private en ondemocratische rechtbanken maakt het verdrag ronduit pervers en een gevaar voor de democratie. Het Hof van Justitie van de Europese Unie oordeelde dan ook terecht dat de rechtszaken aangespannen onder het ECT in conflict zijn met de Europese wetgeving.
De bal kwam aan het rollen en een modernisering van het verdrag leek onoverkomelijk. Echter, om veranderingen door te voeren moeten alle 53 leden unanimiteit bereiken en daar wringt het schoentje. Zo zorgt Japan ervoor dat een hervorming van het ISDS zelfs niet op de agenda komt en houden anderen landen de fossiele sector een hand boven het hoofd. Infrastructuur voor de ontginning van olie, gas en steenkool zouden zo tot minstens 2030 – 2040 beschermd blijven. Zelfs een modernisering van het verdrag is dus niet in lijn met het klimaatakkoord van Parijs.
Na meer dan 10 onderhandelingsrondes moeten de EU-lidstaten op 22 november stemmen over het “gemoderniseerd” en volkomen onvoldoende aangepaste verdrag. Omdat het aangepaste ECT nog steeds niet rijmt met de klimaatdoelstellingen en democratische waarden hebben verschillende landen beslist uit het verdrag te stappen. Na Spanje en Polen kondigden vorige week ook Frankrijk en Nederland aan zich uit het verdrag terug te trekken. Duitsland kijkt in dezelfde richting, maar moet nog enkele finale knopen doorhakken.
Op Belgische bodem riep ook federaal minister van klimaat Khattabi op om het verdrag te verlaten. Helaas blokkeert Vlaanderen deze piste met een resem drogredenen. Zo wordt er geopperd dat zelfs na het uittreden van het verdrag nog tot 20 jaar na datum rechtszaken kunnen aangespannen worden. Via een nieuw verdrag kunnen uittredende landen deze zogenaamde sunset clausule onderling teniet doen, wat alvast dat argument naar de prullenbak verwijst.
Het ECT is duivels en hopeloos gedateerd. Greenpeace dringt erop aan om de fossiele industrie niet langer te beschermen en zo snel mogelijk uit het ECT te stappen.