Toen Georgia Whitaker deze kerstvakantie in de zetel kroop voor een gezellig avondje met de film Don’t Look Up, verwachtte ze een dure, middelmatige komedie met een sterrencast – een beetje als Love Actually. Maar na afloop voelde ze zich verrassend opgelucht. In deze blog legt ze uit waarom.
Voor het eerst gaf een Hollywoodsatire miljoenen mensen inkijk in het probleem waar (inheemse) milieuactivisten en wetenschappers dagelijks mee worden geconfronteerd: dat de existentiële klimaatopwarming gepaard gaat met ontkenning, vertraging en misleiding door diegenen die net actie kúnnen ondernemen om onze planeet te beschermen.
We praten bij Greenpeace niet veel over de heersende klimaatangst en de ondraaglijke frustratie. Maar zij vormen wel de basis voor verschillende gemeenschappen, activisten en wetenschappers om onvermoeibaar campagne te blijven voeren. We bevinden ons momenteel op een vreemd moment in de klimaatcrisis: het publiek is bezorgder dan ooit. Activisten en wetenschappen waarschuwen al jaren voor deze crisis. Politici en bedrijven blijven openlijk pleiten voor groene initiatieven en toch warmt de planeet alleen maar verder op. Hoe hebben we het zo ver laten komen?
Een reden hiervoor zien we duidelijk in de film Don’t Look Up: sommige machtige bedrijven maken zich schuldig aan greenwashing. Door gevaarlijke leugens te verspreiden, wordt de ernst van de situatie onderschat en blijft politieke actie uit. En net deze politieke beslissingen zouden een ramp, zoals de dodelijke komeet in Don’t Look Up, kunnen afwenden.
Wanneer ik mijn gedachten probeer uit te schakelen na het werk door op Instagram te scrollen of tv te kijken, word ik voortdurend geconfronteerd met een stroom van schaamteloze leugens van fossiele bedrijven, luchtvaartmaatschappijen en autobedrijven. Onlangs onthulde de Britse krant The Guardian dat fossiele bedrijven het meeste geld uitgeven aan Google-advertenties waarbij sommige advertenties gevaarlijke activiteiten zoals fracking als een ‘veilige techniek’ aanprijzen.
Uit onderzoek in opdracht van Greenpeace blijkt dat bedrijven als Shell en Total in advertenties allerlei valse oplossingen als ‘groen’ aanraden. Ze presenteren bijvoorbeeld ‘aardgas’ als een klimaatvriendelijk alternatief. Deze advertenties beïnvloeden ook politieke keuzes als we kijken naar het recente voorstel van de Europese Commissie om fossiel gas en kernenergie op te nemen in de Europese richtlijnen voor duurzame investeringen..
Naarmate de klimaatrampen toenemen, kampen steeds meer mensen met klimaatangst. Don’t Look Up is de eerste ‘Hollywoodfilm die deze klimaatangst duidelijk in beeld brengt. Ik kon me eerlijk gezegd inleven in het personage van Jennifer Lawrence. Recent kreeg ik op een mediatraining te horen dat ik steeds moet glimlachen en knikken in interviews. Dit voelt heel onnatuurlijk aan wanneer een existentieel gevaar voortdurend wordt genegeerd of geminimaliseerd, zoals de personages van Leonardo Dicaprio en Jennifer Lawrence ondervinden. Een recente studie van het Imperial College toonde aan dat klimaatangst een ernstig probleem is voor de geestelijke gezondheid. Daar kan ik in komen. Levenskeuzes, zoals het krijgen van kinderen, voelen onbelangrijk en onmogelijk als ik me de dystopische wereld voorstel waarvan ik vrees dat we deze zullen meemaken in de toekomst.
Wat deze klimaatangst nog erger maakt, is dat sommige grote vervuilers ons doen geloven dat het een individuele verantwoordelijkheid is om de klimaatcrisis op te lossen. Toen BP in 2004 een tool lanceerde om je CO2-uitstoot te meten, wilde het bedrijf vooral mensen persoonlijk verantwoordelijk laten voelen voor de klimaatnoodtoestand. Tegelijkertijd moest het onze aandacht afleiden van de ecologische voetafdruk van een van de grootste oliemaatschappijen ter wereld.
Het trieste nieuws is dat hun strategie ook effectief werkt. In een recent onderzoek ontdekte Greenpeace dat meer dan de helft van onze jonge supporters (Generatie Z) vindt dat het veranderen van hun gewoonten de belangrijkste stap is om klimaatverandering tegen te gaan, terwijl 100 grote bedrijven samen goed zijn voor 71% van de globale uitstoot.
Half januari sprak Adam McKay, de regisseur en producent van Don’t Look Up, zich uit voor een verbod op reclame voor fossiele brandstoffen. Dit toont duidelijk de bezorgdheid aan van de crew over de propagandamachines van de fossiele bedrijven en hun destructieve effect op onze planeet.
Maar het goede nieuws is dat wij het machtsweb, zoals blootgelegd in Don’t Look Up, begrijpen en dat wij een middel hebben om het te omzeilen. Minder dan 20 jaar geleden werd de tabaksindustrie in Europa uitgesloten van reclame en sponsoring. Zo kregen ze geen platform meer om de gezondheidseffecten van roken te ontkennen of gevaarlijke producten aan te prijzen.
Het is dringend tijd om een vergelijkbare wet in te voeren voor de fossiele industrie zodat zij niet langer kunnen adverteren of sponsoren. Zoals Don’t Look Up laat zien, is het niet altijd makkelijk om politieke actie te ondernemen als je kijkt naar het complexe web van macht en samenspanning. Gelukkig hoeven we niet op politici te wachten om in actie te komen. Greenpeace en meer dan dertig andere groepen steunen een Europees burgerinitiatief om reclame en sponsoring voor fossiele brandstoffen te verbieden. Als we 1 miljoen handtekeningen verzamelen, moet de Europese Commissie overwegen om een nieuwe wet in te dienen. Dat niet doen zou haar politieke geloofwaardigheid ernstig schaden.
Georgia Whitaker leidt de campagne Fossil Free Revolution bij Greenpeace.