De coronacrisis herinnert ons aan de noodzaak van lokale, duurzame en weerbare voedselsystemen. Het is geen toeval dat boeren die hun ecologisch geteelde oogst via de korte keten verkopen het vandaag opvallend goed doen.
Toch steken ook nu enkele weerbarstige mythen over de industriële landbouw weer de kop op. Dat is een probleem, want financiële steun (zoals landbouwsubsidies) voor niet-levensvatbare industriële ondernemingen hangt sterk samen met het geloof in deze mythen.
Een terugkeer naar business as usual is voor Greenpeace en vele mensen geen optie. Daarom willen we vier mythes over de industriële landbouw één per één ontkrachten. Dit is de laatste in de reeks:
Agro-ecologie is ecologische landbouw, maar ook een politieke en sociale beweging voor voedselsoevereiniteit en empowerment van boeren. Het stelt de huidige machtsverhoudingen in ons voedselsysteem in vraag, en wil die omverwerpen.
Klinkt misschien radicaal, maar voor Greenpeace en 26 andere organisaties binnen Voedsel Anders is het de toekomst van onze voedselproductie.
Wat met de opbrengst?
Winst, efficiëntie en groei vormen de leidraad in het dominante model van geïndustrialiseerde landbouw en voedselproductie. De hoge tol voor mensen, het milieu en het klimaat zijn daarbij van ondergeschikt belang.
Als je met die bril naar agro-ecologische landbouw kijkt, klopt het dat industriële landbouw meestal een iets hogere opbrengst haalt. Wat daarbij niet in rekening wordt gebracht, zijn de ‘diensten’ die agro-ecologie aan het ecosysteem levert.
Enkele belangrijke principes van de ecologische landbouw zijn namelijk de bodem beschermen, water besparen, biodiversiteit bevorderen en geen schadelijke producten als pesticiden en kunstmest gebruiken. Zo wil agro-ecologische landbouw onze gezondheid én onze voedselproductie ook in de toekomst veiligstellen.
Er is brede consensus over het feit dat biolandbouw een kleinere milieu-impact heeft per hectare in vergelijking met conventionele landbouw (bron 1, 2). Studies bevestigen de betere nutritionele kwaliteit van bioproducten, en positieve effecten op pesticidenresiduen in urine en dierenwelzijn (bron 1. 2, 3)
Toch kan biolandbouw in bepaalde gevallen de opbrengst van conventionele landbouw evenaren (of zelfs overtreffen). (bron)
Bovendien presteert ecologische landbouw beter in periodes van droogte, zoals nu: tot 40% meer opbrengst (cijfers voor Noord-Amerika). En meer humus in de bodem, betekent meer capaciteit om water vast te houden, namelijk gemiddeld 200.000 liter per hectare voor elk procentpunt meer organisch materiaal in de grond.
Wie wint?
Bij agro-ecologie staan mensen en boeren centraal, en niet de multinationals die vandaag onze voedselproductie in handen hebben. Zo wil de beweging in de eerste plaats de onderliggende oorzaken van honger aanpakken, door te werken aan een hoger inkomen voor kleinschalige landbouwers, door hun toegang tot grond en zaden te verbeteren en voedselverspilling van het veld tot op het bord tegen te gaan.
Alles draait om kennis en ervaring delen van boer tot boer. Dankzij deze kennis kunnen boeren het perfect stellen zonder dure inputs als kunstmest, pesticiden en ggo’s. Met andere woorden: technieken uit de ecologische landbouw kunnen de opbrengst verhogen en tegelijk de productiekosten verlagen.
Op eigen kracht
Hoogleraar en gewezen speciaal rapporteur voor het recht bij de VN, Olivier De Schutter, concludeert in een nieuwe studie dat van de 1,2 miljard euro ontwikkelingssteun die België tussen 2013 en 2017 in landbouwprojecten investeerde, slechts 16 procent naar agro-ecologie ging.
Dat is geen toeval. Zestig jaar lang kreeg research en development binnen de conventionele landbouw massale steun uit de privé- en publieke sector. Het gaat om een verhouding van 99/1, dus voor elke 100 euro steun ging er 99 euro naar conventionele landbouw en slechts 1 euro naar biolandbouw. (bron)
Ondanks minimale financiële steun scoort agro-ecologie goed op vlak van milieu en productiviteit. Wat zou er niet mogelijk zijn met meer geld voor ecologische landbouw?
Minder en beter vlees
Minder vlees en zuivel eten is de beste manier om onze ecologische voetafdruk te verkleinen (zie bv het EAT-Lancet rapport). Door meer plantaardig te eten, wordt het mogelijk om de hele wereld op een agro-ecologische manier te voeden. Zie bijvoorbeeld een rapport van denktank IDDRI, dat deze oefening voor Europa maakte.
In 2019 publiceerde UCL een studie op vraag van Greenpeace die duidelijk maakt dat het perfect mogelijk is om op een duurzame manier minder vlees te produceren en toch in de voedingsbehoeften van de Belgische bevolking te voorzien. Deze omslag kan de uitstoot van broeikasgassen halveren, de impact op het milieu fors verkleinen, en het dierenwelzijn aanzienlijk verbeteren. Ook voor de Belgische boer is een kleinere veestapel, met nadruk op kwaliteit boven kwantiteit, allicht aantrekkelijker dan de penibele situatie waarin heel wat veehouders zich vandaag bevinden. Alleen maar voordelen, dus.
Betere verdeling nodig
Tot slot is de hoeveelheid voedsel minder belangrijk dan het beschikbare voedsel bij de juiste mensen krijgen. Hoewel we steeds meer voedsel produceren, zit het aantal mensen dat honger lijdt sinds 2015 in de lift. 820 miljoen mensen (1 op 9) is ondervoed, terwijl 2 miljard volwassen (bijna 2 op 5) met overgewicht kampt (bron).
Ook voedselverspilling blijft een groot probleem. Zo belandt bijna een derde van al het geproduceerde voedsel uiteindelijk in de vuilnisbak in plaats van op ons bord. (bron)
Samengevat: Ja, agro-ecologie kan de wereld voeden als we daar meer op inzetten en bereid zijn om onze consumptie aan te passen.
Vraag onze Belgische en Europese politici om meer steun te geven aan ecologische boeren die telen met de natuur.
|
|
|
|
YouTube |
|