In sommige inheemse talen betekent het woord voor planten letterlijk ‘zij die voor ons zorgen.’ We zijn als zoogdier afhankelijk van de natuur voor onze lucht, water en voedsel. En toch plegen mensen overal ter wereld geweld tegen haar en dat vaak ongestraft. De natuur heeft bij ons namelijk weinig wettelijke bescherming. Om dat te veranderen, is het essentieel dat we ecocide erkennen als misdaad. En daar hebben we vandaag een unieke kans voor in België!
Wat is ecocide?
’Ecocide’ verwijst naar de vernietiging van of de onherstelbare schade aan een ecosysteem als gevolg van al dan niet opzettelijke menselijke activiteiten. Denk maar aan het bewust in brand steken van tropische regenwouden in de Amazonegebieden, het grootschalig draineren van veenmoerassen, of diepzee sleepnettenvisserij. Letterlijk betekent ecocide ‘het huis doden’, en dat is exact wat dit soort misdaden doen met onze aarde.
Toch blijft zulke extreme schade aan de natuur vaak onbestraft – milieuwetten zijn ontoereikend en wanneer zulke schade wel vervolgd wordt, dekken de geldboetes nauwelijks de ware kostprijs voor de planeet en haar bewoners. Denk bijvoorbeeld aan de Deepwater Horizon ramp van 2011: deze olielek op een boorplatform van British Petroleum (BP) leidde tot de dood van duizenden zeezoogdieren en zeeschildpadden, inclusief bedreigde soorten. Hoewel BP uiteindelijk toegaf dat het onvoldoende voorzorgen nam, werd het bedrijf veroordeeld voor 4 miljard dollar in boetes – slechts een tiende van BP’s omzet dat jaar.
Ecocide erkennen als misdaad
Een decennium na Deepwater Horizon zijn veel soorten nog niet hersteld van de ramp. Er is geen geldboete die dat soort schade kan herstellen. De natuur is een web van levende wezens, geen onuitputbare bron van grondstoffen. De Deepwater Horizon olielek is emblematisch voor het gebrek aan effectieve bescherming voor de natuur. Daarom roepen vandaag steeds meer stemmen, onder wie Greta Thunberg, Malala Yousafzai en paus Franciscus, op om ecocide als een internationale misdaad te erkennen.
Door ecocide te kunnen bestraffen met lange celstraffen in plaats van een lage boete, zullen grote vervuilers twee keer nadenken voor ze ecosystemen vernielen, en de risico’s van hun activiteiten voor de natuur analyseren om vernieling te voorkomen. Het is een sterk signaal dat de natuur niet langer ongestraft vernietigd kan worden. Op die manier beschermen we onze kwetsbare ecosystemen, en zo dus ook onszelf.
Een Belgische ecocidewet
De huidige Belgische regering besloot ecocide te erkennen in het strafwetboek, en heeft een eerste voorstel gedaan in november 2022. In dat voorstel laat de definitie van ecocide helaas te wensen over. Zo moet de potentiële natuurvernietiging doelbewust zijn, maar zulke rampen gebeuren meestal door roekeloosheid en een gebrek aan voorzorg en respect voor de aarde. Ook moet de aangerichte schade zowel ‘ernstig’, ‘grootschalig’ als ‘blijvend’ zijn, wat veel ernstige gevallen van natuurvernietiging uitsluit.
Met zo’n nauwe definitie zal ecocide erg moeilijk te vervolgen zijn, en zal de wet bijgevolg minder effectief zijn om grootschalige natuurvernietiging te voorkomen. Daarom eisen wij dat de regering de definitie van ecocide overneemt die in 2021 door het Parlement werd voorgesteld in een resolutie. Deze resolutie roept op om ecocide te erkennen als misdaad, volgens een realistische en uitvoerbare definitie van ecocide. Zo kunnen we de natuur beschermen. Zij beschermt ons immers ook.
Help jij ons de druk op te voeren om ecocide te erkennen? Teken onze petitie!