Onze regering gaat de optie om de overwinsten in de energiesector te belasten laten onderzoeken door een expertencomité. Een stap vooruit al gaat het veel te traag, zo leert een snelle blik op de energiefacturen van gezinnen en kleine bedrijven. En dat terwijl olie- en gasmultinationals duizelingwekkend hoge winstcijfers boeken…
Wist je bijvoorbeeld dat TotalEnergies in het tweede kwartaal van dit jaar een nettowinst van 5,6 miljard euro liet optekenen? Geld dat wordt verdiend aan de oorlog in Oekraïne. Winst waarmee we huizen kunnen isoleren en de energierekening van 112.000 gezinnen kunnen verlagen, maar die nu verdwijnt in de zakken van de aandeelhouders.
Net daarom dringen we er bij de Europese Unie en de Belgische regering op aan om een belasting op overwinsten in te voeren. Dat is het minste wat je mag verwachten op het vlak van sociale rechtvaardigheid. Vind jij dat ook? Laat je stem horen!
Meer weten over wat onze regeringen kunnen doen? Je leest het in deze 4 vragen/antwoorden.
1/ Wat mogen we verwachten nu de energieprijzen door het dak gaan?
Er zijn al uitzonderlijke maatregelen genomen om het sociale tarief te verlengen. Dit sociaal tarief dekt 60% van de energierekening en 2 miljoen mensen hebben er nu recht op. Maar we zien twee grote problemen. Om te beginnen maakt 40 tot 70% (afhankelijk van de leeftijdsgroep) van deze mensen geen gebruik van het sociaal tarief, hoewel ze er recht op hebben. Dat ligt aan een gebrek aan kennis van de (te) ingewikkelde procedures. Daarnaast zitten veel gezinnen nét boven de drempel voor het sociaal tarief. Ook zij worstelen met hun energierekeningen. Velen van ons moeten nu al betalingsregelingen aanvragen bij gas- en elektriciteitsleveranciers. En de situatie kan nog verslechteren. Als de gasprijs op het huidige niveau blijft en onze politici niet snel ingrijpen, kan een gezin eindigen met een jaarlijkse rekening van 5.800 euro voor gas en 3.000 voor elektriciteit. Wie kan dat betalen, in combinatie met huur of een hypothecaire lening? Voor veel mensen in deze situatie dreigt armoede.
Als sociaal-ecologische beweging is Greenpeace voorstander van een permanente verlenging van het sociale tarief, aangezien de energieprijzen de komende maanden hoogst onzeker blijven. Bovendien moet dit sociaal tarief verder worden uitgebreid. Door het automatisch toe te kennen op basis van het inkomen en door het plafond te verhogen zodat het gemakkelijker toegankelijk wordt. Alleen zo kan deze maatregel zijn doel volledig bereiken, namelijk de middenklasse en KMO’s in moeilijkheden ondersteunen.
2/ Wat heeft de regering al beslist ?
De Overlegcomité van 31 augustus 2022 heeft verschillende maatregelen genomen, waaronder de verlenging van de BTW op 6% en het behoud van het sociale tarief tot eind maart 2023. Wat de belasting op overwinsten van energiebedrijven betreft, heeft de Belgische regering een werkgroep opgericht met deskundigen van de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG), de FOD Economie en de FOD Financiën. Hun verslag wordt eind september verwacht.
Een werkgroep oprichten is een traag proces, dat niet in lijn is met de urgentie vandaag. Vergelijk dat bijvoorbeeld met de daadkracht van de Italiaanse, Portugese en Spaanse regeringen, die al een belasting op overwinsten hebben ingevoerd. We hebben het geld van deze belasting nodig om gezinnen in moeilijkheden te helpen en onze uitstap uit fossiele brandstoffen te financieren. Volgens minister van Financiën Vincent Van Peteghem wordt de opbrengst voor de Belgische staat geraamd op 750 miljoen euro. Een bedrag gelijk aan het huidige nucleaire rente.
3/ Hoe zat dat weer met die nucleaire rente?
Engie, de Franse uitbater van de kerncentrales van Doel en Tihange in België, betaalt een nucleaire rente aan de Belgische staat. Dat is een belasting waarvan het bedrag varieert naargelang de winst die met kernenergie wordt gemaakt. Dit mechanisme bestaat sinds 2008. De nucleaire rente heeft dit jaar al 750 miljoen euro opgebracht. Dit is recordbedrag en bewijst het potentieel van belastingen op overwinsten, die de regulator CREG wil verhogen. Ter herinnering: in 2021 bracht de nucleaire huur de Belgische staat 118 miljoen euro op. Het bedrag dit jaar, na de prijsverhoging, is dus bijna 7 keer zo hoog.
Maar daarmee is het nucleaire risico niet verdwenen. Wat er momenteel gebeurt rond de elektriciteitscentrale van Zaporizhia in Oekraïne toont dit eens te meer aan. Op korte termijn zou de nucleaire rente opgetrokken kunnen worden (ook de CREG vraagt dat), maar op iets langere termijn is kernenergie geen oplossing omwille van geopolitieke onrust en radioactief afval.
4/ Wat kan de Europese Unie doen?
Voor de Europese Unie is zeker een rol weggelegd, want België heeft niet alle kaarten in handen om op te treden. België zou de verkoopprijzen voor elektriciteit kunnen blokkeren, maar voor gas is de grotere onderhandelingsmacht van Europa nodig.
Europa kan zijn bevolking niet massaal laten verarmen en moet verschillende opties uitwerken: een veralgemening van de belasting op overwinsten op Europees niveau, het instellen van maximumprijzen voor elektriciteit en gas, en de prijs van elektriciteit en gas loskoppelen om een stijging van de energieprijzen te voorkomen. Maar we moeten vooral verder denken dan de huidige noodsituatie en investeren in echte veerkracht die gezinnen en de planeet op korte en lange termijn ondersteunt. Dit betekent investeren in zowel het sociale als het klimaat. Vooral in tijden van crisis en oorlog. We zien het als de enige manier om hier samen en op een duurzame manier doorheen te komen.
Met jouw steun zullen wij druk blijven zetten op de Belgische regering om de energierekening van gezinnen te verlagen en overwinsten effectief te belasten. Teken onze petitie en ijver samen met ons voor een belasting op de overwinsten van olie- en gasbedrijven om gezinnen en de transitie naar schone, betaalbare en hernieuwbare energie vooruit te helpen.