Greenpeace voert wereldwijd campagne voor het behoud van de belangrijkste ecosystemen op aarde. We zetten druk op bedrijven en overheden om de ontbossing te stoppen in de meest biodiverse regio’s ter wereld zoals het Amazonewoud en het Congobekken. We voeren actie voor meer en grotere beschermde gebieden in de oceanen. Maar wist je dat we ook dichter bij huis in actie komen voor de natuur?
Ook in ons eigen land wordt de biodiversiteit bedreigd en verliezen we nog steeds waardevolle natuur. Het besef dat meer en betere natuur ook bij ons geen overbodige luxe is, neemt snel toe. De huidige stikstofcrisis in Vlaanderen duwt ons met de neus op de harde realiteit dat we ons model van industriële landbouw dringend moeten hervormen, als we ecologisch kwetsbare natuurgebieden in eigen land willen behouden. Maar ook buiten het landbouwgebied wordt natuur bedreigd. Natuur- en bosgebieden moeten nog al te vaak plaats ruimen voor andere doeleinden zoals verkavelingen voor woonuitbreiding, recreatie en industrialisering.
Meer natuur is goed voor onze gezondheid
Tijdens de coronapandemie zijn steeds meer mensen gaan beseffen dat lokale en toegankelijke natuur van groot belang is voor ons mentaal en fysiek welzijn. Wandelen in de natuur is goed tegen stress en depressies, goed voor het hart en bloedvaten en het bevordert ook de sociale cohesie. Dat toegang tot natuur gunstig is voor de mentale & fysieke gezondheid van mensen, wordt door steeds meer wetenschappelijke studies bevestigd. Een recent onderzoek van de Universiteit van Leuven toont aan dat er minder medicatie wordt gebruikt tegen depressie en tegen hart-en vaatziekten in stedelijke wijken waar veel grote (en dus oudere) bomen te vinden zijn. Tijdens de lockdown, hebben veel mensen ook ervaren dat er – vooral in stedelijke omgevingen – vaak een nijpend tekort is aan toegankelijke natuur. Sommige van onze stadsparken en bosgebieden werden in deze periode letterlijk overrompeld.
Natuur als buffer tegen klimaatverandering
Het behoud en het uitbreiden van de groene ruimtes in de stad is ook broodnodig om de meest extreme gevolgen van klimaatverandering te matigen. Tijdens hittegolven krijgen steden te maken met het “hitte-eiland effect”: door grote concentraties beton en een tekort aan groene ruimte is het in steden vaak gevoelig heter dan op het platteland. Groene zones in de stad zorgen ook voor de absorptie van regenwater in perioden van intense regenval (sponseffect) waardoor ze overstromingen helpen voorkomen. Beide fenomenen (hitte en intense regen) zullen zich steeds vaker manifesteren, waardoor het belang van stedelijke groene ruimten snel zal toenemen.
Groeiend bezorgdheid voor de bescherming van onze lokale natuur
Gelukkig zien we de laatste jaren een positieve evolutie in de plannen van onze beleidsmakers. Termen zoals “betonstop”, “stedelijke vergroening”, en de uitbreiding van natuur- en bosgebieden zijn nu gemeengoed – al laat de uitvoering ervan vaak nog te wensen over. Het is daarom niet te verwonderen dat steeds meer mensen zelf protestacties organiseren om de geplande vernietiging van natuur in hun eigen buurt te stoppen. Heel vaak wordt dit protest op lokaal niveau georganiseerd, bijvoorbeeld door wijkcomités, of bezorgde buurtbewoners.
Zo zijn er in Brussel meerdere actiegroepen en buurtcomités die via protest wandelingen en andere activiteiten de aandacht vestigen op het bestaan van een reeks van mooie maar door bouwprojecten bedreigde stukjes wilde natuur in het midden van de hoofdstad.
In Luik bijvoorbeelden proberen actievoerders via protest, juridische acties en meer recent een bezetting genaamd “Chartreuse Occupée” al maanden te voorkomen dat La Chartreuse, een mooie groene zone in het centrum van de stad, zou opgeofferd worden voor woningbouw. Allerlei initiatieven in Wallonië om te protesteren tegen het verdwijnen van lokale natuur worden samengebracht in het initiatief van Occupons le terrain– op die manier kunnen actiegroepen van elkaar leren en informatie uitwisselen om de meest impactvolle campagnes te ontwikkelen.
Ook in Vlaanderen waren er de voorbije maanden tal van protestacties tegen de geplande vernietiging van stedelijke natuur. In Mechelen tekenden meer dan elfduizend mensen een petitie en werden meer dan 200 bezwaarschriften ingediend om te protesteren tegen de aanleg van een waterpretpark waarvoor een deel van het Zennebeemdenbos zou moeten verdwijnen. In Herentals slaagde een lokaal actiecomité erin om meer dan 700 bezwaarschriften te laten indienen tegen een grootschalig bouwproject dat een deel van het ecologisch waardevolle Poederkotbos bedreigt. In Gent voert een lokaal bewonerscomité al maanden actie tegen de plannen van vervoersmaatschappij De Lijn om een groot terrein met woeste natuur en stadsbosjes gedeeltelijk te vernietigen voor de aanleg van een nieuwe stelplaats voor trams en bussen en voor een oefenterrein.
Al deze acties dragen eigenlijk dezelfde boodschap. Er is nu al veel te weinig natuur in de stad, dus laat ons behouden wat we nog hebben en bekijken hoe we nog meer bossen en natuurgebieden kunnen aanleggen in plaats van ze te vernietigen. Deze groeiende stroom van lokale protestacties roept onze beleidsmakers steeds meer ter verantwoording. Natuur vernietigen en bossen kappen wordt steeds minder getolereerd. Steeds meer van deze protestacties leveren ook concrete resultaten op. Plannen worden aangepast of zelfs helemaal geschrapt. In maart leidde aanhoudend protest in Gent er uiteindelijk toe dat Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir weigerde een kapvergunning te verlenen voor de vernietiging van het Sterrebos. De Universiteit Gent wilde dat stadsbos kappen om net op die plaats studentenhomes te bouwen.
De voorbije maanden verleende Greenpeace haar steun aan allerlei initiatieven voor het behoud van stedelijke natuur. We hielpen bij de mobilisering voor protestmanifestaties, gingen in direct overleg met een reeks van lokale actiecomités om verder protestacties te versterken en dienden zelf een reeks van bezwaarschriften in.
Stedelijke natuur moeten we koesteren. Om ons te beschermen tegen het veranderend klimaat, om de biodiversiteit te vrijwaren en omdat alle stadsbewoners er zelf zoveel baat bij hebben.