Het is de laatste tijd weer al kernenergie dat de klok slaat in politieke analyses en op sociale media. De ene politicus wil nog altijd koste wat kost 2 kernreactoren open houden, de ander denkt al verder vooruit en wil een blanco cheque geven aan onderzoek naar nieuwe vormen van kernenergie. Zijn dit nu oprechte overtuigingen dat nucleaire energie een toekomst heeft? Of opportunistische pogingen om toch nog iets uit de brand te slepen nu alle puzzelstukken voor een volledige kernuitstap op tafel liggen? Eén ding is het alvast niet: stabiel en efficiënt energiebeleid. En laat dat nu net zijn wat ons land na 18 jaar van onzekerheid het hardst nodig heeft.
Kernuitstap – en toch weer instap?
Een tijdje terug haalden we 3 knalredenen aan om alle kerncentrales te sluiten. Onze kerncentrales vertragen de transitie, ze verlengen lost niets op, en dan zijn er nog alle andere redenen waarom kernenergie een slecht idee is. Nu een veiling nieuwe productiecapaciteit aan een verrassend scherpe prijs opleverde, staat niets een volledige sluiting van Doel en Tihange nog in de weg, ook politiek niet. Het federaal regeerakkoord voorziet namelijk een kernuitstap tegen 2025, tenzij dit tot een ernstig probleem met de bevoorradingszekerheid of de energieprijs zou leiden. Wat vandaag niet het geval is.
Dus, definitief einde verhaal voor kernenergie in België, toch? Nou, niet als het aan de liberale partijen in de federale regering ligt. Die willen immers de deur naar nieuwe kerncentrales openhouden. Of beter gezegd: openwrikken. Want de wet op de kernuitstap stelt al sinds 2003 dat we geen nieuwe kerncentrales voor energieproductie meer zullen bouwen, het fameuze artikel 3.
Nieuwe kerncentrales zijn enorm duur
Wat toen misschien een principieel punt was, is vandaag pure economische logica. Er is namelijk geen business case meer voor kernenergie, oud of nieuw. Als die er al ooit geweest is, want ook onze huidige kerncentrales zijn indertijd gebouwd op kosten van de energieconsument, en dankzij het buiten de rekening houden van de kosten voor het kernafval en een degelijke aansprakelijkheidsverzekering voor kernrampen. De kosten voor de enkele reactoren die vandaag in aanbouw zijn in Europa (1 in Finland, 1 in Frankrijk, en 2 in het VK) ontsporen volledig. Resultaat: ook de grote energiegroepen bedanken vriendelijk voor nucleaire ouvertures vanuit de politiek of trekken zich zelfs terug uit projecten. Enkel landen waar energie een zaak is van hele of halve overheidsbedrijven (China, Rusland, Frankrijk) kondigen nog nieuwe reactoren aan.
Daarom is het zo ironisch dat net de partijen die zo weinig mogelijk staatsinmenging willen vandaag een lans breken voor kernenergie. Dezelfde partijen die zo trots zijn op de 20 miljoen euro per jaar die de vorige regering heeft losgepeuterd bij Engie om Doel 1 en 2 10 jaar langer open te mogen houden, zouden nu miljarden aan belastinggeld in een bodemloze put storten om Belgisch onderzoek naar nieuwe kernreactoren levend te houden en vervolgens (in een verre toekomst) nieuwe reactoren te bouwen?
Onze huidige kerncentrales hebben te kampen met een hoop problemen, van inflexibiliteit over kernafval tot veiligheidsrisico’s. Niets van dat alles met de nieuwe wonderreactoren die geknuffeld worden met letterwoorden als SMR of MYRRHA: eenvoudig te schalen, afvalvrij en superveilig. Je zou ze bijna in je tuin of op het dorpsplein willen zetten. Maar laten we niet vergeten dat het hier gaat om ‘powerpointreactoren’, mooi klinkende concepten waarvan cruciale delen vaak nog niet bewezen zijn, en waarvan de prijs geheid een veelvoud is van wat vermeld staat in de brochure. Die dient immers vooral om de kraan van overheidsgeld voor onderzoek open te houden. ‘The proof of the pudding is in the eating’ zeggen ze in het Engels, en we zijn om zo te zeggen nog maar de ingrediënten aan het oplijsten. Er valt dus nog een hele weg af te leggen, zonder garantie op succes.
Zon en wind zijn vandaag al goedkoop
Maar terwijl de kosten voor nieuwe kerncentrales oplopen en de deadlines voor werkende prototypes, behalen van vergunningen en effectieve commerciële levering van elektriciteit steeds verder opschuiven, komt die voor het tegenhouden van de klimaatcrisis steeds dichterbij. Dat betekent dat er steeds minder tijd overblijft voor kernenergie om enige rol van betekenis te spelen in de strijd tegen de klimaatverandering. Want wat heb je aan nieuwe reactoren, klein of groot, zelfs afvalvrij en superveilig, die pas beginnen draaien na 2045, wanneer je op enkele jaren tijd een windmolenpark van dezelfde grootte uit de grond kunt stampen, of miljoenen zonnepanelen op onze daken kunt leggen? Dat zijn energiebronnen die vandaag beschikbaar zijn, waar iedereen van gezinnen tot bedrijven aan deel kan nemen, en die ook nog eens geld opbrengen in plaats van geld te kosten. Zou dat niet iets zijn waar ook een liberaal in hart en nieren blij van wordt?
Wacht dus niet tot morgen, maar kies vandaag al voor hernieuwbare energie, bij een echt groene leverancier.