In een wereld waarin de gevolgen van klimaatrampen, Covid-19 en systemische sociale onrechtvaardigheid hard toeslaan, kan het geen optie meer zijn voor overheden om vervuilende industrieën zomaar overheidsgeld toe te stoppen.
Waarom zouden politieke leiders de luchtvaartindustrie zomaar redden als ze in plaats daarvan kunnen investeren in groene jobs en een duurzame toekomst? Het houdt geen steek, ook al omdat de vluchten in sommige landen in de pandemie met 90 procent zijn gedaald.
We moeten werk maken van een betere toekomst, voor ons allemaal – ook voor de alleen al in Europa tienduizenden werknemers in de luchtvaartsector die hun baan zijn kwijtgeraakt. We moeten onze mobiliteit hervormen.
Recht de klimaatcrisis invliegen
Het lijdt geen twijfel dat vliegen een belangrijke bijdrage levert aan de klimaatcrisis. Vliegreizen genereren bijvoorbeeld tot zowat 30 keer meer CO2 per passagier en per kilometer dan het nemen van de trein (op basis van Oostenrijkse cijfers), en als je rekening houdt met alle klimaatschadelijke gevolgen van vliegen is het tot 77 keer erger (het exacte cijfer hangt af van de elektriciteitsmix van een land). Het is ook een van de weinige grote bronnen van CO2-emissies die blijven groeien in de EU – een stijging van 26% tussen 2013 en 2018. Voordat corona toesloeg, groeide ook het aantal passagiers in Europa – meer dan 30 procent in de afgelopen vijf jaar.
Om het je even voor te stellen: een heel jaar lang een huis in de EU verwarmen, veroorzaakt ongeveer dezelfde CO2-uitstoot als het vliegen van Lissabon naar New York en terug. En die CO2 is nog maar een derde van de totale klimaatimpact! Vliegtuigen hebben een grotere impact dank enkel de CO2 die ze uitstoten, waardoor de gevolgen van het vliegen voor het klimaat 3 keer erger zijn dan alleen het in de lucht pompen van CO2.
Die impact is trouwens ook toe te wijzen aan een relatief beperkte groep mensen die vaak vliegen. Zo is amper 1% van de wereldbevolking verantwoordelijk voor maar liefst 50% van de totale uitstoot door luchtvaart.
Klimaatbommen vs. groene oplossingen
Terwijl ze in het openbaar de vrije markt verdedigen, hebben Europese regeringen net maatregelen genomen die klimaatschadelijke bedrijven bevoordelen en groenere oplossingen benadelen. Luchtvaartmaatschappijen genieten nog steeds belangrijke privileges die de markt verstoren, zoals de vrijstelling van kerosinebelasting en BTW op internationale tickets. Met aanbiedingen zoals 9,99 euro voor tickets van Londen naar Mallorca, zijn de kosten van de klimaatimpact volledig afwezig in de ticketprijs. Aan de andere kant betalen spoorwegmaatschappijen hoge energiebelastingen en spoorwegtolgelden. Moeilijk te geloven na dertig jaar van globale klimaatonderhandelingen, toch?
Om de klimaatcrisis aan te pakken moet Europa het aantal vluchten drastisch verminderen. Sommigen hopen dat de daling van het aantal vluchten dit jaar een blijvende trend zal zijn en dat het aantal vluchten niet zal terugkeren naar het niveau van vóór de crisis, omdat bijvoorbeeld virtuele vergaderingen als een alternatief voor zakenreizen mainstream zijn geworden. Maar de manier waarop politieke keuzes vandaag gemaakt worden in Europa, doet het tegenovergestelde vrezen.
Europese luchtvaartmaatschappijen ontvingen al 30 miljard euro aan publiek geld in de vorm van directe steun of garanties voor leningen om overeind te blijven. Hoewel experts en milieuactivisten eisten dat reddingsoperaties afhankelijk werden gemaakt van de naleving van strenge klimaat- en sociale criteria, werden bijna geen voorwaarden gekoppeld aan de cheques die de Europese leiders aan de luchtvaartmaatschappijen hebben uitgeschreven. Oostenrijk sloot wel een overeenkomst met luchtvaartmaatschappijen om ultrakorte binnenlandse vluchten geleidelijk af te schaffen. Frankrijk heeft aangekondigd dat het dit voorbeeld zal volgen, maar het valt nog te bezien hoe de wetgeving zal uitdraaien. Het is misschien een kleine stap in de goede richting. Maar veranderingen in onze mobiliteit moeten ambitieuzer en sneller om de klimaatnoodtoestand, veroorzaakt door grote vervuilers zoals de luchtvaart, aan te pakken.
Bescherm mensen en de planeet, niet de luchtvaart
Ik hoop dat het juiste moment – de oude Grieken zouden het “kairos” noemen – om die kentering in te zetten snel komt. De tweede coronagolf in Europa heeft opnieuw de meeste vliegtuigen aan de grond gehouden. Aangezien de inkomsten laag zijn, zullen luchtvaartmaatschappijen en luchthavens opnieuw bij overheden aankloppen voor een nieuwe ronde van massale financiële reddingsoperaties.
Deze kans moeten we grijpen. Hoe? Door samen druk te zetten op onze regeringen willen we verhinderen dat ze nog meer blanco cheques uitschrijven voor de luchtvaartindustrie. Onze regeringen moeten er net voor zorgen dat luchtvaartmaatschappijen hun CO2-uitstoot drastisch verminderen, bijvoorbeeld door korteafstandsvluchten geleidelijk af te schaffen. Samen met de vakbonden eisen we maatregelen om werknemers te beschermen en om te zorgen voor een rechtvaardige transitie. Bijvoorbeeld door een eind te maken aan “loondumping”-praktijken in de sector en het aanbieden van kwalitatieve omscholing-programma’s voor personeel dat zijn job zou kunnen verliezen.
Kortom, we willen dat overheidsgeld wordt ingezet in domeinen die het beste zijn voor mensen en voor de planeet, vandaag en morgen. Daarom pleiten we er ook voor het aantal vluchten drastich te verminderen en om investeringen te verschuiven: van het uitbreiden van luchthavens (en snelwegen) naar het stimuleren van lokaal, regionaal en continentaal treinverkeer – en het ondersteunen van actieve mobiliteit in stedelijke gebieden, zoals fietsen, wandelen en het openbaar vervoer.
De luchtvaart kan niet terug naar de normale gang van zaken. Want ‘normaal’ was al een crisis.
Joeri Thijs, expert klimaat en transport, Greenpeace België
Ik teken zodat de luchtvaart belastingen betaalt en haar deel doet voor het klimaat!Ik steun Greenpeace
|
|
|
|
YouTube |
|
