Als lobbygroepen de wet stellen - Greenpeace België

Een snelle raadpleging van de online encyclopedie Wikipedia levert de volgende definitie van “lobbyen”: Lobbyen is het stelselmatig uitoefenen van invloed op beleidsmakers bij bestuursorganen. De interventie door zo’n derde partij vindt doorgaans plaats buiten het zicht van de openbaarheid. Een ander kenmerk van lobbyen is dat de externe beïnvloeding plaatsvindt buiten het actief kiesrecht en het petitierecht om en evenmin in het kader van procedures voor inspraak en participatie. Lobbyen is daarom één van de oorzaken van een democratisch tekort.”¹

Het principe van het beïnvloeden van de wetgever of gelijk welke andere machtshebber heeft altijd bestaan en lijkt legitiem. Het is immers nuttig om een persoon of een instelling met macht te kunnen wijzen op de voor- en nadelen van het invoeren van een wet of het nemen van een beslissing. Maar er stelt zich wel een ethische kwestie met betrekking tot de bedoeling en de drukkingsmiddelen om dat doel te bereiken. Theoretisch gezien is het overtuigen met argumenten het enige instrument van lobbygroepen. Maar in werkelijkheid worden veel andere middelen ingezet om een wetgever te overtuigen, zoals geschenken in klinkende munt, allerlei voordelen, een uitnodiging voor een reis, enzovoort.

Lobby en advocacy

Lobbyisten hebben dus niet altijd altruïstische bedoelingen of streven niet altijd naar een positieve evolutie van de samenleving. Velen mikken op de verrijking van een handvol bevoorrechten ten koste van anderen, op het afzwakken of het belemmeren van wetgeving die bijvoorbeeld een betere bescherming zou bieden aan het milieu of de ongelijkheid in onze samenleving zou beperken. Dat is ook de reden waarom grote niet-gouvernementele organisaties zijn ontstaan en hebben geijverd om politiek lobby- of advocacywerk op te zetten dat universeler bedoeld is en probeert in te gaan tegen het gelobby van enkelingen.

De sector van de fossiele brandstoffen en de pesticiden: kampioen in lobbyen en geïnvesteerde bedragen!

In 2019 lanceerde een samenwerkingsverband van bijna 200 organisaties, waaronder Greenpeace, de campagne “Fossil free politics”. Het publiceerde in een rapport dat “de vijf giganten uit de olie- en gassector en hun drukkingsgroepen voor fossiele energie sinds 2010 op z’n minst een kwart miljard euro hebben gespendeerd om de beslissingen op Europees niveau te beïnvloeden”².

Het rapport toonde ook aan dat hun strategie werkt, aangezien zij het heeft mogelijk gemaakt om “de acties van de EU en haar lidstaten tegenover de dringende klimaatproblemen te vertragen, af te zwakken en te saboteren, vooral door het afzwakken van de doelstellingen op het vlak van hernieuwbare energie, efficiënt energieverbruik en vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Tegelijk kregen diezelfde sectoren aanzienlijke overheidssubsidies en de vijf belangrijkste olie- en gasbedrijven konden vorig jaar 82 miljard dollar winst opstrijken. Dezelfde bedrijven zijn verantwoordelijk voor 7,4% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen tussen 1988 en 2015.”³

COVID-19: haalt de olie-industrie voordeel uit de crisis?

Valse studies, zakenreizen en allerlei geschenken

Veel lobbygroepen gebruiken alle mogelijke en denkbare listen om de politieke en economische beleidsmakers te beïnvloeden. Zo barstte in 2017 de zaak van de Monsanto Papers los, die aan het licht bracht hoe Monsanto erin geslaagd was valse wetenschappelijke studies op te zetten of gebruik te maken van ghostwriting, waarbij wetenschappers in ruil voor betaling bereid zijn studies te valideren die de bedrijven zelf hebben geschreven. Op die manier sluipt er twijfel in het openbaar debat en ontstaat een “ernstige vorm van wetenschappelijke fraude”⁴. En dan zwijgen we nog over de gratis zitjes bij concerten, sportmanifestaties, uitnodigingen voor reizen of alle andere geschenken om de volksvertegenwoordigers, ministers of andere wetgevers te paaien zodat ze bereid zijn wetgeving goed te keuren die gunstig is voor een sector.

Transparantie!

Gelukkig zijn er de laatste jaren enkele wetten en nieuwe verplichtingen ontstaan om het lobbyen transparanter te maken. Zo verplichten de Europese instellingen belangengroepen voortaan om zich in te schrijven in een transparantieregister en een gedragscode te volgen. Zonder die voorafgaande registratie hebben lobbyisten niet langer toegang tot de Europese instellingen. Dat register kan trouwens online worden geraadpleegd en biedt ook de mogelijkheid om opzoekingen te doen naar de activiteiten van belangengroepen die wetgevers benaderen.⁵

Het onderzoekswerk van groepen van journalisten of klokkenluiders heeft trouwens de kans geboden om veel frauduleuze praktijken aan het licht te brengen en er uiteindelijk ook paal en perk aan te stellen.

Maar we moeten waakzaam blijven en het maatschappelijk middenveld heeft daarbij een heel belangrijke rol te spelen, door te garanderen dat de besluitvorming gebeurt ten dienste van de gemeenschap en niet in het belang van een bevoorrechte groep.

Greenpeace lanceert een grootschalig onderzoek

Om die redenen hebben wij beslist om de overheid transparantie te vragen over het lobbywerk van de olie-industrie tijdens de Covid-19-crisis, omdat wij verwachten dat zij een “schokstrategie” hanteert om, zonder dat daar iets tegenover staat en zonder dat iemand het weet, een maximum aan financiële compensaties en garanties te krijgen van de overheid. We denken dat zij ook projecten zal doordrukken die nooit zouden zijn aanvaard als de aandacht niet was afgeleid naar andere zaken. Daarom gaan we dus aanvragen indienen om toegang te krijgen tot informatie (“Freedom of Information”) op verschillende overheidsniveaus. Die aanvragen zijn bedoeld om licht te werpen op het lobbywerk dat de oliesector sinds het begin van de coronacrisis heeft verricht om de economische maatregelen van de overheid in haar voordeel te laten werken.

Meer weten over dit onderzoek Ik deel op Facebook Ik deel op Twitter Ik deel op Whatsapp