Eindelijk is het dan zover: België is sinds deze week officieel steenkoolvrij. De laatste tonnen van het CO2-rijke goedje werden woensdag verstookt in de centrale van Langerlo. Hiermee valt definitief het doek over een fossiele brandstof die niet meer van deze tijd is.
Na Cyprus, Luxemburg, Malta en de drie Baltische staten wordt België het zevende – en meteen grootste – EU-land dat het voortaan zonder steenkool doet. Ook in Schotland ging de laatste centrale deze week definitief dicht. En deze trend zet zich voort, vooral na het klimaatakkoord van Parijs eind vorig jaar, dat enkel nog een toekomst ziet voor hernieuwbare energie. Het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk plannen een steenkooluitstap tegen 2025 en Portugal zelfs tegen 2020.
Nooit meer steenkool
Steenkool heeft een lange geschiedenis in België. Al in de tijd van de Romeinen werd er in Wallonië steenkool gedolven, maar met de komst van de stoommachine begin 19de eeuw nam de mijnbouw een hoge vlucht. Er volgde een lange daling tot de sluiting van de laatste Belgische mijn in 1992 en ook de ene na de andere steenkoolcentrale sloot de deuren – tot Langerlo de laatste was.
Toch scheelde het niet veel of ‘koolstroom’ had een heropleving gekend. In 2009 – net voor de klimaattop in Kopenhagen – waren er namelijk plannen voor een nieuwe steenkoolcentrale in de haven van Antwerpen. Dankzij acties van Greenpeace en honderden bezwaren van bezorgde burgers zagen de Vlaamse regering en de provincie Antwerpen hier uiteindelijk van af. Een klimaat- en gezondheidsramp werd zo afgewend, want steenkool is de meest vervuilende fossiele brandstof.
Grootschalige biomassa is geen haar beter
Langerlo mag dan niet langer op steenkool draaien, de centrale lijkt nog niet afgeschreven. Uitbater E.ON verkocht de centrale begin dit jaar aan German Pellets, dat een doorstart wil maken met biomassa. Hiermee valt namelijk grof subsidiegeld te verdienen – tot 2 miljard euro over 10 jaar – hoewel de keuze voor Noord-Amerikaanse houtpellets allerminst duurzaam is. Voor sommige vormen van biomassa is de CO2-uitstoot zelfs hoger dan voor steenkool.
En dat terwijl duurzame alternatieven zoals wind- en zonne-energie volop voorhanden zijn aan steeds verder dalende prijzen. Hierdoor vormen ze een betere investering dan grootschalige biomassa-projecten die stilvallen zodra de subsidiekraan dichtgedraaid wordt. Ook kleinschalig gebruik van biomassa levert veel meer op. Stroomproducent Ecopower rekende uit dat met het bedrag van de subsidies voor Langerlo alle Limburgse stookolieketels kunnen vervangen worden door pelletketels. Hiermee kan minstens evenveel CO2 bespaard worden terwijl er voor de efficiëntere kleinere ketels maar de helft van de pellets nodig zijn.
Door de aanhoudende financiële problemen bij German Pellets lijkt een doorstart van Langerlo op biomassa trouwens steeds onwaarschijnlijker – waardoor een keuze voor wind en zon zich opdringt als we onze klimaatdoelstellingen willen halen. Zo slaan we twee vliegen in één klap: het einde van steenkool en het begin van 100% echt hernieuwbare energie.