Het hof van beroep in Brussel heeft vandaag bevestigd dat de Vlaamse overheid wel degelijk dwangsommen moet betalen wegens het niet respecteren van de Europese regelgeving inzake luchtvervuiling. Dit is het voorlopige eindpunt van een rechtszaak die Greenpeace bijna vijf jaar geleden is gestart. Met het geld van de dwangsommen zal Greenpeace een fonds oprichten om lokale projecten voor een betere luchtkwaliteit en een gezonde leefomgeving te ondersteunen.
Al in september 2017 stapte Greenpeace naar de rechter omdat de Vlaamse overheid te weinig doet om haar inwoners te beschermen tegen ongezonde luchtvervuiling, meer bepaald tegen het blijvend overschrijden van de Europese normen voor stikstofdioxide (NO2).[1,2] De rechtbank van eerste aanleg legde de overheid in 2018 een dwangsom van 1000 euro per dag op, zolang een ambitieuzer luchtactieplan uitbleef. Dat vonnis werd eind vorig jaar bevestigd door het hof van beroep. Vandaag oordeelt het hof van beroep dat de Vlaamse overheid deze dwangsommen daadwerkelijk moet betalen. Het gaat intussen om 850.000 euro.[3]
“Bijna vijf jaar gingen verloren sinds onze oorspronkelijke ingebrekestelling en nog steeds heeft de Vlaamse overheid geen werk gemaakt van een voldoende ambitieus luchtactieplan. Een echte schande als je weet dat in ons land jaarlijks meer dan 7.500 mensen vroegtijdig sterven ten gevolge van de slechte luchtkwaliteit. Onze longen, het klimaat en de natuur hebben nu nood aan gedurfd beleid dat onze mobiliteit gezonder, duurzamer en inclusiever maakt”, zegt Joeri Thijs, expert Mobiliteit bij Greenpeace.[4]
Fonds Gezonde Lucht
Met het grootste deel van het geld van de dwangsommen richt Greenpeace het Fonds Gezonde Lucht op.[5] Het fonds zal actiegroepen en verenigingen ondersteunen bij lokale projecten die de luchtkwaliteit verbeteren en de leefomgeving gezonder maken.
“Wij stappen niet naar de rechter om dwangsommen te krijgen, maar om beleidsmakers op hun plicht te wijzen en verandering af te dwingen. We zullen het geld gebruiken om mensen te steunen die verandering willen creëren in hun buurt. De overheid beschermt ons onvoldoende, dus we steken zelf een tandje bij.”
Meer info over de oprichting van het Fonds Gezonde Lucht en hoe u een aanvraag kan indien voor projectsteun, vindt u op de website www.fondsgezondelucht.be.
Nieuw plan nog steeds onvoldoende
Op 11 maart 2022 keurde de Vlaamse regering een addendum aan het Luchtbeleidsplan 2030 goed, waarmee ze zegt tegemoet te komen aan de gebreken in het plan. Maar ook dit addendum is volgens Greenpeace niet voldoende.
“Het addendum biedt nog steeds geen duidelijkheid over hoe de overheid op korte termijn de NO2-normen zal respecteren en dus het oorspronkelijke vonnis uit 2018 zal respecteren”, zegt Joeri Thijs. “Wij zullen ons nog beraden over verdere stappen. Het is pijnlijk dat je in ons land blijkbaar aanhoudend moet procederen om te verzekeren dat onze overheid regelgeving ter bescherming van onze gezondheid en het leefmilieu naleeft.”
Noten
[1] In september 2017 daagde Greenpeace de Vlaamse regering voor de rechter omwille van de ongezonde lucht in Vlaanderen, en meer bepaald het blijvend overschrijden van de Europese normen voor stikstofdioxide (NO2). De rechter gaf Greenpeace gelijk en oordeelde dat de Vlaamse regering binnen het jaar na de betekening van het vonnis (6 november 2018) een luchtkwaliteitsplan moest opstellen, dat aantoont hoe deze illegale overschrijdingen zo snel mogelijk weggewerkt kunnen worden. De rechtbank koppelde daaraan een dwangsom van 1.000 euro per dag bij niet naleving van het vonnis. Het plan waarmee de Vlaamse regering in 2019 op de proppen kwam, was ruimschoots onvoldoende. Greenpeace stuurde daarop een deurwaarder naar het kabinet van de minister, waarop de zaak voor de beslagrechtbank kwam. De organisatie kreeg ook daar gelijk. De Vlaamse overheid ging in beroep tegen het vonnis van de beslagrechter. Eind 2021 bevestigde het hof van beroep van Brussel dat verdict. Het vonnis vindt u hier.
[2] Vlaanderen is al sinds 2010 in overtreding met de NO2-normen van Europa. Het kreeg uitstel tot 2015 maar met het huidige plan weet men niet eens wanneer Vlaanderen aan de NO2 normen van Europa zal tegemoet komen, die eigenlijk al veel te laks zijn in vergelijking met wat nodig is voor onze gezondheid. Modelkaarten van IRCEL bevestigen dat op tal van plekken in Vlaanderen de Europese grenswaarden voor stikstofdioxide (NO2) nog steeds overschreden worden.
[4] Volgens cijfers van het European Environmental Agency sterven in ons land jaarlijks meer dan 7.500 vroegtijdig ten gevolge van de slechte luchtkwaliteit.
[5] 30% gaat naar onze eigen werking voor beter luchtkwaliteit en een gezonde leefomgeving, waaronder het juridische werk aan deze rechtszaak. 70% van de dwangsommen gaat naar het Fonds Gezonde Lucht.