Farah Al Hattab is campagnevoerder en juridisch onderzoeker bij Greenpeace Midden-Oosten en Noord-Afrika. Ze werkt vanuit Beiroet, Libanon. Farah volgt de milieu-impact van de oorlog die Israël in Gaza voert van dichtbij op. Ze schreef er dit artikel over.
Ondanks de mooie kindertijd die ik had in de bergen van Zuid-Libanon, waren oorlog en bombardementen nooit ver weg. Terwijl de Israëlische bezetting van de meeste delen van Zuid-Libanon eindigde op 25 mei 2000, twee jaar na mijn geboorte, worden de Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook, de Golanhoogten en de Shebaa Farms nog steeds bezet. In juli 2006, toen ik acht jaar oud was, voerde Israël zelfs 33 dagen oorlog in Libanon. Ik ben opgevoed met de overtuiging dat het lot van de Libanezen en de Palestijnen historisch met elkaar verbonden is en dat Palestina op een dag vrij zal zijn. Maar deze tekst gaat niet over mij.
Op het moment dat ik dit schrijf, woedt de Israëlische oorlog in Gaza al 270 dagen. Er stierven al minstens 38.430 doden en er zijn al minstens 86.969 gewonden sinds 7 oktober,volgens het ministerie van Volksgezondheid in Gaza.
Editors note: Deze blog werd oorspronkelijk geschreven op 3 juli. Ondertussen publiceerde het gerenommeerde wetenschappelijk tijdschrift The Lancet een studie waaruit blijkt dat de effectieve dodentol nog veel hoger zou kunnen liggen: zo denken zij dat het reële dodental eerder rond de 186.000 ligt.
Dag na dag, zijn we getuige van een genocide. Een genocide die ook dramatische gevolgen heeft voor ecosystemen en het recht van van mensen om te leven in een gezonde omgeving.
De impact van de oorlog op het milieu in Gaza
Het niet aflatende geweld tegen de bevolking van Gaza brengt ook ernstige schade toe aan het milieu. De impact op de lucht, het water, het land en iedereen die daarvan afhankelijk is, is ontzettend groot. De directe koolstofuitstoot van de oorlog is duizelingwekkend, met een gemiddelde schatting van 536.410 ton kooldioxide in de eerste 120 dagen van de oorlog, waarvan 90% wordt toegeschreven aan de Israëlische luchtbombardementen en de grondinvasie van Gaza.
Door het zware gebruik van explosieven is de lucht vervuild met chemicaliën uit wapens zoals witte fosfor. Blootstelling aan witte fosfor-munitie leidt ook tot verminderde productiviteit van landbouwgrond en kan bestaande planten beschadigen.
De watervoorraden zijn ernstig aangetast, met ongeveer 60.000 kubieke meter onbehandeld rioolwater en afvalwater dat dagelijks in de Middellandse Zee stroomt. Het drinkwatersysteem van Gaza, was voor de oorlog al ontoereikend, met 90-95% ondrinkbaar grondwater, maar nu is de toestand helemaal kritiek met een gemiddelde beschikbaarheid van 2 tot 8 liter water per persoon per dag.
De vernietiging van boerderijen en landbouwgrond, in combinatie met de nu al 17 jaar durende blokkade, zorgt ervoor dat mensen in de Gazastrook geen toegang hebben tot essentiële landbouwproductiemiddelen. Dit leidt tot ernstige voedselonzekerheid. 57% van de landbouwgrond in Gaza is beschadigd en volgens de VN heeft Israël 70% van de Gazaanse vissersvloot vernietigd. Er is onvoldoende voedsel om vee te voeden.
Olijfbomen – symbool van de Palestijnse identiteit, cultuur en traditie – worden opzettelijk vernield door Israëlische soldaten en kolonisten. Het zijn bewuste aanvallen op het erfgoed van de Palestijnen. Tegelijkertijd verliezen inwoners van Gaza toegang tot hun land en gewassen.
Oorlog en de klimaatcrisis: verwoestende bondgenoten
Daarnaast zijn er ook de minder zichtbare – maar evengoed dodelijke – gevolgen van de klimaatcrisis, die het leed die de oorlog veroorzaakt enkel nog verergeren. Doordat mensen hun huizen moeten ontvluchten zijn ze nog kwetsbaarder voor bijvoorbeeld de impact van hittegolven (zoals er in april nog een was). Verschillende mensen stierven dan ook door de hitte.
De afvalverwerkingsinfrastructuur, al verzwakt door de jarenlange blokkade, bezwijkt nu helemaal onder druk van de oorlog. Het beheer van riolering, afvalwater en afval, het staat allemaal op losse schroeven. Duizenden tonnen afval liggen verspreid over geïmproviseerde stortplaatsen in heel Gaza. Ziektes zoals huidinfecties, hepatitis A en diarree nemen toe, met een potentiële epidemie die duizenden levens bedreigt.
Ook buurlanden voelen de milieu-impact van de oorlog
De gevolgen van de oorlog voor het milieu reiken verder dan Gaza en treffen nabijgelegen landen als Egypte en Jordanië, die beiden de impact van toenemende luchtvervuiling voelen.
Ook Libanon, en vooral dan de zuidelijke grensgebieden, krijgen te maken met oorlogsgerelateerde landbouwschade, chemische vervuiling en vervuiling door resten van explosieven. Uit een eerste analyse van UNDP blijkt dat er door het gebruik van witte fosfor uitgebreide milieuschade werd aangericht, wat gevolgen heeft voor natuurlijke ecosystemen, de waterkwaliteit en een bedreiging vormt voor de menselijke gezondheid en de veestapel.
Israël moeten de kosten van de milieuschade dragen
Hoewel het milieu wordt beschermd door het Internationaal Humanitair Recht, blijft het een “stil oorlogsslachtoffer”. De verwoesting van het milieu in Gaza schendt meerdere internationale wetten en verdragen die zijn ontworpen om het milieu te beschermen tijdens gewapende conflicten. Het Statuut van Rome en de Conventies van Genève benadrukken dat opzettelijke milieuvernietiging een oorlogsmisdaad kan zijn.
Het internationaal recht vereist dat Israël de kosten draagt voor de wederopbouw van Gaza, gezien zijn erkende verantwoordelijkheid als bezettingsmacht. Volgens een tussentijdse schadebeoordeling door de Wereldbank bedroeg de totale kosten van de schade eind januari 2024 ongeveer 18,5 miljard US dollar (dat is ongeveer 17 miljard euro).
« Het zal tientallen miljarden dollars en tientallen jaren kosten om de ongekende vernietiging van Gaza ongedaan te maken ». UNCTAD.
Een UNDP rapport zegt dat “het niveau van verwoesting in Gaza zo erg is, dat voor de wederopbouw van de openbare infrastructuur externe hulp nodig is op een schaal die sinds 1948 niet meer is voorgekomen.”
Omdat er geen permanent staakt-het-vuren in het verschiet ligt, zullen de schade en de kosten van de wederopbouw onvermijdelijk nog toenemen. Hierdoor wordt de kans elke dag kleiner dat Gaza voor Palestijnen bewoonbaar blijft.
Via mijn telefoon zie ik een genocide ontvouwen, alle horror die wel een gruwelijke documentaire lijkt, komt daar binnen. Zolang Israël geen verantwoording hoeft af te leggen voor het bloed dat het in mijn regio vergiet, vrees ik dat het lot van de Gazanen de rest van ons zou kunnen treffen.
Greenpeace’s eisen om mensen, het milieu en de vrede in Gaza en de regio te beschermen
> Een onmiddellijk en permanent staakt-het-vuren.
> Een wereldwijd embargo op alle verkoop en overdracht van wapens.
> Een einde aan de illegale bezetting van Palestina.
> Regelmatige en veilige doorgang voor humanitaire konvooien.
> Toegang voor onderzoekers en milieuspecialisten om veldonderzoek uit te voeren.
> Internationale en regionale financiële steun voor de ontwikkeling van waterinfrastructuur.
> Uitgebreide milieueffectbeoordelingen na de oorlog.
> Inspanningen voor duurzame wederopbouw gericht op beperking van de klimaatcrisis, veerkrachtbeleid en betrokkenheid van de gemeenschap.
> Maatregelen om Israël aansprakelijk te stellen voor de schade die het in strijd met zijn internationale verplichtingen aan Gaza heeft toegebracht*.
*Gebaseerd op het internationale rechtsprincipe dat: “een staat internationaalrechtelijk aansprakelijk is voor elke internationale onrechtmatige daad van die staat.” De regels over staatsaansprakelijkheid zijn vastgelegd in de door de International Law Commission (ILC) ontworpen Artikelen inzake Staatsaansprakelijkheid.